جنگی که همه را متحد کرد

جنگ غزه موجب شده گروه‌های قدرتمند مسلمان شیعه مورد حمایت ایران با گروه‌های سنی شبه‌نظامی متحد شده و نزدیکی بیشتری بین این گروه‌ها که به لحاظ ایدئولوژی مذهبی با هم متفاوت هستند، در مخالفت با اسرائیل و آمریکا، ایجاد شود. حماس که دو ماه پیش حملاتی را علیه اسرائیل صورت داد، یک جنبش عمدتاً مسلمان سنی فلسطینی است. این گروه شاخه‌ای از اخوان‌المسلمین، یک جنبش قدرتمند اسلام‌گرای سنی است که در دهه 1920 در مصر تأسیس شد. خود حماس در سال 1987 توسط شیخ احمد یاسین، روحانی فلسطینی که در غزه زندگی می‌کرد، تأسیس شد. یاسین در سال 2004 توسط اسرائیل ترور شد. گروهی که او تأسیس کرد دو سال بعد در انتخابات غزه پیروز شد و سال بعد کنترل را از تشکیلات خودگردان فلسطین گرفت. مصر و اسرائیل با محاصره غزه به قدرت گرفتن حماس پاسخ دادند. اگرچه فلسطینی‌ها شامل مسلمانان شیعه، مسیحی، دروزی و دیگر فرقه‌ها هستند، اما اکثریت قریب به اتفاق آنها سنی هستند. حزب‌الله لبنان، یک جنبش مسلمان شیعه است که در جریان جنگ داخلی این کشور پس از تهاجم اسرائیل به لبنان در سال 1982 ظهور کرد. جنگجویان این جنبش تا حدی توسط ایران آموزش دیده و تامین مالی شده‌اند. جدا از حماس، حزب‌الله بزرگترین چالش برای اسرائیل است. از زمان آغاز جنگ غزه در ماه اکتبر، نیروهای حزب‌الله و اسرائیل در سراسر مرز لبنان و اسرائیل با هم درگیر بوده‌اند. هم حزب‌الله و هم حماس توسط اسرائیل، ایالات متحده، اتحادیه اروپا و برخی دیگر از کشورها به‌عنوان سازمان‌های تروریستی شناخته می‌شوند. سجاد جیاد، تحلیلگر مقیم بغداد در اندیشکده بنیاد قرن، می‌گوید: «فکر می‌کنم در رویدادهای اخیر قطعاً ارتباط بیشتری بین این گروه‌ها وجود دارد.» جیاد و دیگر تحلیلگران به دیدارهای اخیر بین مقامات حماس و حزب‌الله و تعامل فزاینده حسن نصرالله رهبر حزب‌الله با گروه‌های شیعه و سنی خارج از لبنان اشاره کرده‌اند. ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران، یک روز پس از حمله 7 اکتبر حماس، با رهبران حماس و یکی دیگر از گروه‌های مسلح مستقر در غزه، جهاد اسلامی فلسطین، تلفنی گفت‌وگو کرد. رئیسی به زیاد نخاله رئیس جهاد اسلامی فلسطین گفت که خداوند وعده آزادی فلسطین را داده است. خالد مشعل، رهبر پیشین حماس، به شبکه خبری عربستان سعودی العربیه گفت، درحالی‌که حملات حزب‌الله به اسرائیل در سراسر مرز لبنان مفید بوده، این مبارزه به چیزی بیشتر از این نیاز دارد. وی با اشاره به مصر، اردن و سوریه گفت: ما نباید فقط بر لبنان و حزب‌الله تمرکز کنیم، بیایید به کشورهای دیگر نگاه کنیم. مصر و اردن معاهده‌های صلحی را با اسرائیل امضا کرده‌اند. درحالی‌که بعید است دولت‌های مصر و اردن اقدامی علیه اسرائیل انجام دهند، خشم عمومی در مصر و اردن در جریان است. زیرا اسرائیل بخش‌هایی از غزه را با خاک یکسان کرده و تلفات غیرنظامیان افزایش یافته است و این مسئله خطر بی‌ثباتی را افزایش می‌دهد. گروه‌های مورد حمایت ایران که ایران آنها را «محور مقاومت» می‌نامد، شامل حزب‌الله لبنان، حوثی‌ها در یمن و گروه‌های شبه‌نظامی در عراق و سوریه هستند. بسیاری از این گروه‌ها پس از تهاجم ایالات متحده در سال 2003 در عراق شکل گرفتند. قدرت یافتن این گروه‌ها تا آنجا بوده که مثلاً در عراق، این گروه‌ها بخشی جدایی‌ناپذیر از نیروهای امنیتی عراق هستند. افزایش حملات، بیشتر توسط نیروهای موردِ حمایت ایران، به اهداف ایالات متحده در عراق و سوریه از زمان آغاز جنگ اسرائیل و حماس، حملات هوایی تلافی‌جویانه ایالات متحده را در هر دو کشور برانگیخته است. اختلافات مذهبی در گذشته موجب بروز جنگ داخلی در کشورهایی از جمله لبنان و عراق شده است. اما حالا افزایش هماهنگی بین گروه‌های شیعه و سنی می‌تواند تهدیدی قوی‌تر برای اسرائیل و ایالات متحده باشد. از زمان ترور شدن سردار قاسم سلیمانی توسط آمریکا در حمله هواپیمای بدون سرنشین در بغداد در سال 2020، تحلیلگران به این نتیجه رسیده‌اند که حسن نصرالله رهبر حزب‌الله بیشتر نقش هماهنگ‌کننده در گرد هم آوردن گروه‌های مسلح شیعه و نزدیک شدن به گروه‌های سنی ایفا کرده است. در سمت لبنانی دیوار بتنی 10 متری که توسط اسرائیل ساخته شده و کیلومترها در امتداد مرز دو کشور کشیده شده است، تصویر قاسم سلیمانی در میان چهره‌هایی که مردم محلی آن را قهرمانان مقاومت فلسطین و لبنان می‌دانند، نمود برجسته‌ای دارد.