صادق زیباکلام استاد علوم سیاسی: فعال شدن مکانیسم ماشه وحی مُنزَل نیست و قابل برگشت است

صادق زیباکلام، استاد بازنشسته علوم سیاسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار هم‌میهن معتقد است که مسعود پزشکیان هم مانند هاشمی، خاتمی و روحانی به‌دنبال تنش‌زدایی بود که او هم مانند آنها ناکام ماند.  

‌با توجه به فعال‌شدن مکانیسم ماشه، وضعیت دولت چهاردهم و شخص مسعود پزشکیان را چطور ارزیابی می‌کنید؟ 

آقای پزشکیان به نظرم درخصوص تنش‌زدایی با غرب، مانند آقایان خاتمی و روحانی و مرحوم هاشمی فکر می‌کند و مدت‌هاست به این نتیجه رسیده است که دشمنی با غرب،  «اسرائیل را نابود می‌کنیم»... نه‌تنها کمکی به منافع ملی ما نکرده است، بلکه آسیب‌های فراوانی را هم وارد کرده است. طی یک سالی که از ریاست‌جمهوری پزشکیان می‌گذرد، ایشان آشکارا دنبال تنش‌زدایی بود و یا حداقل اینطور بگوییم، ایشان به‌هیچ‌وجه خواهان این نبود که وضعیت ما با غرب از اینی که هست، تندتر شود.

اما همانطور که مرحوم هاشمی‌رفسنجانی و آقایان خاتمی و روحانی نتوانستند در جهت تنش‌زدایی گام بردارند و موفق باشند؛ واقعیت مطلب این است که آقای پزشکیان هم نتوانستند به‌رغم تمایل‌شان، موفق شوند و دست‌کم تا جایی که مربوط به سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران می‌شود، دشمنی با غرب همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند. در این روزهای اخیر، ایشان خیلی تلاش کردند که به یک شکلی مکانیزم ماشه به عقب بیفتد و عقب‌نشینی‌هایی را هم آقای عراقچی انجام داد اما به یک روایت، آمریکایی‌ها مانع شدند و به فرانسوی‌ها گفتند که این کافی نیست؛ ظاهراً بیشتر از این عقب نشستن برای ایران میسر نبود و آنها هم مکانیسم ماشه را فعال کردند.

البته این را باید در نظر داشته باشیم که مکانیسم ماشه و بازگشت به دوران ماقبل برجام، وحی مُنزَل نیست و همواره قابل برگشت است. کافی است که ما بتوانیم در زمینه تنش‌زدایی و هسته‌ای مقداری با غرب به توافق برسیم. هر زمان که ما با غرب به توافق برسیم، و مقداری به سمت تنش‌زدایی حرکت کنیم و مناسبات تهران – واشنگتن از این حالت بحرانی خارج شود، این تحریم‌ها مجدد لغو خواهد شد اما مشکلی که از زمان آقای روحانی اضافه شده، این است که در زمان آقای روحانی و برجام، ما مشکل‌مان بیشتر مسئله هسته‌ای بود اما الان مسئله هسته‌ای، ابعادش همچنان گسترده است اما دو عامل دیگر هم اضافه شده است.

تنش با اسرائیل در زمان آقای روحانی نبود اما الان وجود دارد. به علاوه، دشمنی هم با آمریکا هم زیاد شده است. دولت آقای بایدن و اوباما و حتی دولت‌های قبلی آمریکا، بدشان نمی‌آمد که تنش‌زدایی با ایران صورت بگیرد اما به‌دنبال حمله و تهدید نظامی هم نبودند. این ما بودیم که حاضر نبودیم با اوباما و بایدن حرف بزنیم. این ما بودیم که چند سال پیش وقتی آقای ترامپ نامه نوشت، ما حتی جواب سلام او را هم ندادیم.

ولی الان وضع فرق کرده و این آمریکاست که جواب سلام ما را نمی‌دهد و می‌گوید ما با شما حرفی نداریم؛ یکسری اقدامات وجود دارد، اگر اینها را انجام دادید که هیچ؛ اگر انجام ندادید که ما اصلاً شما را نمی‌شناسیم و کاری با شما نداریم و اگر کار ایران و اسرائیل بالا بگیرد، قطعاً ترامپ به ایران حمله خواهد کرد، همچنان که در داستان 12روز، شاهد بودیم که آن حمله سنگین را انجام دادند. بنابر مجموعه مواردی که اشاره کردم، وضعیت آقای پزشکیان در ارتباط با غرب، به مراتب بدتر از دولت‌های بعد از جنگ شده است. در این زمان، هیچ‌وقت میزان دشمنی بین ایران و غرب و اسرائیل به این شدت نبود. 

‌به مشکلات اشاره داشتید، راهکارهای پیش‌روی دولت برای بهبود وضعیت چیست؟ 

46سال است که ایدئولوژی جمهوری اسلامی دشمنی با غرب  و «اسرائیل را نابود می‌کنیم» است. هسته‌ای هم کاربردش در خدمت ایدئولوژی غرب‌ستیزی ما بوده است. وقتی نگاه می‌کنیم، این همه هزینه شده اما گلی به سر توسعه اقتصادی ایران نزده است. با یکصدهزارم هزینه‌هایی که ما برای هسته‌ای کرده‌ایم؛ می‌شد بهتر نتیجه گرفت. بنابراین همه سیاست خارجی ما در جهت دشمنی با غرب بوده و این دشمنی، به جز صدمه به منافع ملی ما هیچ دستاورد دیگری نداشته و زمان آن فرا رسیده که ما بپرسیم این اصرار دشمنی با غرب، چه سود و حاصلی برای منافع ملی ایران داشته است؟ 

‌شخص مسعود پزشکیان برای بهبود وضعیت و بدتر نشدن اوضاع چه کاری می‌تواند انجام دهد؟ 

بزرگترین گامی که آقای پزشکیان می‌تواند بردارد، طرح این سوال است که دشمنی با غرب چه گلی به سر منافع ملی ایران طی 46 سال گذشته زده است. اگر آقای پزشکیان این سوال را از انقلابیون بپرسد، بزرگترین خدمت خواهد بود. 

‌اگر شاهد تغییر وضعیت نباشیم اوضاع چگونه پیش خواهد رفت؟ 

 همان جایی خواهیم بود که بعد از 46 سال به آنجا رسیده‌ایم. یعنی عقب‌ماندگی و همه مشکلاتی که الان داریم، همچنان ادامه پیدا خواهد کرد. 

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید