حکمرانی شکست خورده نتانیاهو

همزمان با آغاز عملیات سنگین اسرائیل علیه حماس در غزه، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل می‌توانست روی حمایت تمام‌عیار جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا حساب کند.  اما با استمرار بمباران غزه و اوج گرفتن آمار تلفات در این باریکه سرزمینی، حتی سرسخت‌ترین هواداران اسرائیل هم دچار تردید شده‌اند. هفته پیش جو بایدن علناً علیه نتانیاهو و دولت راست افراطی او موضع گرفت و از «بمباران بدون تبعیض» انتقاد کرد و گفت، نخست‌وزیر اسرائیل «باید تغییر کند.»  اظهارات بایدن نشانه‌ای از ناراحتی روبه‌فزونی در واشنگتن در خصوص عملکرد اسرائیل در جنگ از جمله تخریب گسترده و افزایش تلفاتی است که براساس آمار مقام‌های فلسطینی به نزدیکی ۱۹ هزار نفر رسیده‌است. این اظهارات همچنین نشان‌دهنده نگرانی‌های گسترده‌تر نسبت به صدارت نتانیاهو و دست بالای سیاستمداران افراطی در ائتلاف حاکم اوست.  دولت‌های غربی تا حد زیادی توانستند در حمایت از اسرائیل پس از حمله حماس که به مرگ ۱۲۰۰ نفر و اسیر شدن ۲۴۰ نفر انجامید، واکنش متحد نشان دهند اما از آن زمان تاکنون تعداد بیشتری از کشورها خواهان توقف کارزار بمباران غزه می‌شوند. ایالات متحده آمریکا انتظار دارد که اسرائیل وارد مرحله هدفمندتری از جنگ شود که شامل بمباران و تلفات غیرنظامی کمتر باشد. هر چقدر که نتانیاهو کمتر به توصیه آمریکا گوش کند، احتمال انزوای اسرائیل بیشتر می‌شود. 

واشنگتن همچنین خواستار طراحی و برنامه‌ریزی برای دوران پساجنگ شده‌ و امیدوار است که بتواند از فاجعه کنونی به نحوی بهره‌برداری کند که باعث تمرکز مجدد بر یک راهکار سیاسی برای پایان منازعه فلسطین و اسرائیل شود.  چنین رویکردی به ایالات‌متحده آمریکا کمک می‌کند تا بتواند به متحدان عربش که با خشم شهروندان‌شان در برابر فاجعه بشری در غزه مواجه هستند، آرامش دهد اما نتانیاهو با این نقشه همراهی نمی‌کند. او با قرار گرفتن در مسیر ایجاد یک کشور فلسطینی مخالف است، حتی اگر این تنها راهی باشد که امنیت پایدار و بلندمدت اسرائیل را تامین کند. ایالات متحده آمریکا و کشورهای عربی دنبال این هستند که تشکیلات خودگردان فلسطینی را تقویت کنند و آن را به‌عنوان جایگزینی برای رهبری شبه‌نظامی حماس معرفی کنند. در برابر نتانیاهو به‌صورت مستمر تلاش می‌کند تا در مقابل تشکیلات خودگردان که بر بخش‌های کوچکی از کرانه باختری اشغالی حکومت می‌کند، مانع‌تراشی کند.  او همچنین هیچ برنامه‌ای برای آینده غزه به جز وعده نابودی حماس ارائه نداده‌است.

حتی پیش از حمله حماس در ماه اکتبر هم نتانیاهو به یک نیروی مخرب در اسرائیل تبدیل شده‌بود. او دسامبر سال گذشته، برای تضمین بازگشتش به قدرت با احزاب ملی‌گرای افراطی ائتلاف کرد تا افراطی‌ترین کابینه راست‌گرای تاریخ اسرائیل را تشکیل دهد. او پس از آن هم برنامه‌ای را برای اصلاحات قضایی آغاز کرد که نه‌تنها ارزش‌های دموکراتیک را به خطر می‌انداخت، بلکه باعث رقم خوردن بدترین بحران داخلی اسرائیل در تاریخ شد. منتقدان نتانیاهو در عین حال معتقدند، او در طول ۱۴ سال ریاستش بر حکومت در اسرائیل به اندازه کافی برای از بین بردن تهدید حماس تلاش نکرده‌است.  او همواره دنبال این بود که با ایجاد موانع امنیتی حماس را در مرزهای باریکه غزه مهار کند اما در عین حال تلاش می‌کرد با استفاده از حاکمیت حماس در غزه به شکاف در میان فلسطینیان دامن بزند و برای رد کردن تلاش‌ها برای مذاکرات صلح بهانه‌ای دست‌وپا کند.

به‌رغم همه اینها، حماس توانست پرتلفات‌ترین حمله به خاک اسرائیل را در دوران صدارت او رقم بزند. مقام‌های دفاع دولت او به دلیل شکست فضاحت‌بار اطلاعاتی عذرخواهی کردند اما نتانیاهو شخصاً هیچ اظهار پشیمانی نکرد.  مادامی که جنگ ادامه داشته‌باشد، احتمالاً نخست‌وزیر اسرائیل به‌رغم کاهش شدید محبوبیتش مقام خود را حفظ خواهد کرد.  اما وقتی جنگ تمام شود، قطعاً انتخاباتی برگزار خواهد شد و اعتراض‌ها علیه رهبری او از سرگرفته می‌شود.  اسرائیلی‌ها به حکومتی بهتر از رهبری تفرقه‌افکنانه او نیاز دارند. مادامی که او در این مقام باشد با قرار گرفتن تندروها در مقام‌های ارشد، هیچ پیشرفتی حاصل نخواهد شد.  یک دولت جدید قطعاً پویایی‌ها را در جامعه بحران‌زده و وحشت‌زده اسرائیل تغییر خواهد داد.  تراژدی ۷ اکتبر بیش از هر زمان دیگر امید اسرائیلی‌ها را به صلح از بین برده‌است اما هر اندازه که صلح امروز غیرممکن به نظر برسد، تنها دورنمای امن برای اسرائیل در مصالحه با فلسطینیان امکان‌پذیر می‌شود. اسرائیل در خشمگین‌ترین دوران خود نیازمند رهبرانی است که دست‌کم این واقعیت را بپذیرند و حاضر باشند جهت راهکار دودولتی تلاش کنند؛ نتانیاهو هرگز چنین رهبری نبود.

منبع: فاینشنال تایمز

ترجمه: شهاب شهسواری