دفاع از دانشگاه/رئیس جمهور دستور داد، وزیر علوم پیگیری کرد، دادستانی خبر از بازداشت مظنونان داد

پیکر دانشجوی مقتول دانشگاه تهران که در خیابان مجاور کوی دانشگاه مورد حمله زورگیران قرار گرفته بود، تشییع و در روستای درمیان خراسان‌جنوبی به خاک سپرده شد. امیرمحمد خالقی درمیان، دانشجوی ۱۹ ساله ترم چهار رشته مدیریت کسب‌وکار در دانشگاه تهران بود که چهارشنبه هفته گذشته هدف حمله دو زورگیر موتورسوار قرار گرفت و با ضربات چاقو به شدت مجروح شد. او روز پنجشنبه در بیمارستان به دلیل شدت جراحت‌های وارده، درگذشت. به دنبال این حادثه بود که دانشجویان دانشگاه تهران در کوی دانشگاه تجمع کردند و اعتراض خود را نسبت به بی‌توجهی مسئولین دانشگاه درباره موضوع امنیت خیابان جنت (درِ پشتی کوی دانشگاه) ابراز کردند. تجمعی که هرچند به درگیری کشیده نشد اما خالی از تشنج نیز نبود. به گفته وزیر علوم و سرپرست دانشگاه تهران، هیچ دانشجویی بازداشت نشده و تنها یکی از دانشجویان که به طور موقت بازداشت شده بود به کوی بازگشت. 

دستگیری مظنونین

ظهر دیروز، دادستان تهران از دستگیری مظنونین انجام این سرقت و قتل دانشجوی دانشگاه تهران خبر داد. علی صالحی گفت: «رئیس قوه قضائیه بلافاصله پس از وقوع این رویداد تلخ دستور دادند، موضوع با دقت و جدیت و سرعت دنبال شود لذا پرونده را جهت رسیدگی به شعبه ویژه و بازپرسی ویژه قتل ارجاع دادیم.» وی با بیان اینکه این پرونده تحت بررسی و رصد آنی جلو می‌رود، تصریح کرد: «برای پیگیری این پرونده جلسات متعددی با همکاران در حوزه انتظامی برگزار کردیم و نظارت لازم در این حوزه در حال انجام است.» 

دادستان تهران با اشاره به اینکه متاسفانه هنوز به مرحله کشف این جرم نرسیده‌ایم، گفت: «افراد مظنون در این رابطه دستگیر شدند و تحقیقات در این زمینه در حال انجام است. کار‌های فنی و اطلاعاتی در دست اقدام است. تلاش داریم در اسرع وقت مرتکب این بزه را دستگیر کرده و به سزای اعمالش برسانیم.» این پرونده در پلیس آگاهی پیگیری می‌شود.

واکنش مقامات

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور به وزیر علوم دستور داد تا سریع‌تر به این پرونده و همچنین اعتراضات دانشجویی شکل‌گرفته، رسیدگی شده تا اعتراضات به بیرون دانشگاه کشیده نشده و از ورود نیرو‌های خودسر به دانشگاه تهران جلوگیری شود. بخش آخر دستور اشاره به خبر حضور نیروهای لباس‌شخصی در جریان اعتراضات کوی اشاره دارد که گفته می‌شود اقدام به ضرب و جرح چند دانشجو کردند. دانشجویان حاضر در کوی دانشگاه وقوع برخی درگیری‌ها را تائید کردند اما مسئولین دانشگاه تهران این رخداد را تکذیب می‌کنند. با توجه به سوابق پیشین، نسبت به حضور نیروهای لباس‌شخصی و برخی عناصر در تجمعات دانشجویی حساسیت بالایی وجود دارد. وزیر علوم با ابلاغ رئیس‌جمهور مسئول پیگیری این موضوع شده است.

محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور ظهر دیروز دستور پیگیری فوری و سریع این موضوع را به وزیر کشور صادر کرد و از او خواست تا ضمن تسریع در شناسایی عاملان این اقدام، گزارشی شفاف در این خصوص تهیه و برای اطلاع افکار عمومی منتشر کند.

حسین سیمایی‌صراف، وزیر علوم دیروز در جلسه هیئت‌رئیسه دانشگاه تهران شرکت کرد. به گزارش ایسنا، وزیر علوم مطرح کرد که مسائل دانشگاه نباید به خارج از محیط دانشگاه کشیده شود. کسانی که خودسرانه ورود کنند و به بهانه احساس مسئولیت، نقشی ایفا کنند، قطعاً با برخورد قاطع مواجه خواهند شد و هیچ مماشاتی در این زمینه صورت نخواهد گرفت.

پای منافقین در میان است؟

مالک شریعتی‌نیاسر، نماینده تهران در مجلس با اشاره به موج‌سواری رهبران سازمان مجاهدین خلق بر قتل این دانشجو، نتیجه خاصی از این رویداد گرفت. او در صفحه شخصی خود در ایکس (توئیتر) نوشت: «به سارق بودن موتورسواران شک کنید! پای منافقین وسط است؛ آنها که برای رسیدن به هدف، اتوبوس را با مسافرانش آتش زدند و دختر خردسال را در خیابان وحشیانه کشتند. ان‌شاءالله به‌زودی نتیجه مشخص شود که در این صورت، امیرمحمد خالقی، شهید شده است. پ.ن: خطای بزرگ سرپرست دانشگاه تهران جبران شود.»

تجربه مشابه نماینده مجلس

امیرحسین ثابتی، نماینده تهران و عضو سابق بسیج دانشجویی دانشگاه تهران در توئیتر خود نوشت: «از دهه۸۰ که دانشجوی دانشگاه تهران بودم، مسئله ناامنی و خفت‌گیری شبانه در اطراف خوابگاه‌های دانشگاه رواج داشت و متاسفانه در همه این سال‌ها رؤسای دانشگاه تهران نتوانستند با همکاری پلیس و شهرداری اطراف خوابگاه‌ها را مجهز به دوربین وکانکس پلیس کنند. این مسئله را درمجلس پیگیری خواهم کرد.»

واکنش تشکل‌های دانشجویی

شورای صنفی دانشجویان دانشگاه تهران در بیانیه‌ای، تاکید کرد که موضوع ناامنی خیابان‌های اطراف دانشگاه و خوابگاه، گزارش‌های شبانه از خفت‌گیری‌ها و دزدی و خطرات جدی امنیتی دانشجویان به تفصیل و در سال‌های گذشته نیز مورد بحث قرار گرفته است اما این هشدارها نادیده گرفته شده‌اند.

جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران نیز نسبت به مرگ این دانشجو و همچنین حواشی آن واکنش نشان داده و تاکید کرده است که اجازه نمی‌دهیم خون پاک دانشجو، دستاویز مطامع آشوب‌طلبان شود.

انجمن اسلامی دانشگاه تهران اینگونه واکنش نشان داد: «دانشجویان بارها از مسئولان درخواست کرده‌اند برای تامین امنیت در پشتی کوی دانشگاه، اقدامی صورت بگیرد. با این حال، بعضی حتی مانع پیگیری دانشجویان برای تغییر این وضعیت شده‌اند و مسئله به همان صورت حل‌نشده باقی مانده. قتل امیرمحمد نتیجه همین سوءمدیریت‌هاست.»

 پایگاه‌های بسیج دانشجویی دانشکده‌های مختلف دانشگاه تهران نیز به این حادثه تلخ واکنش نشان دادند. حساب رسمی بسیج دانشجویی دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران (محل تحصیل امیرمحمد خالقی) در توئیتر نوشت: «علی‌رغم تذکرات مکرر مبنی‌بر تأمین فضایی ایمن برای دانشجویان خوابگاهی، با نهایت تأسف امروز خبر درگذشت جانسوز همکلاسی عزیزمان را شنیدیم. چنانچه شاهد چنین سهل‌انگاری از سمت مسئولین نماد آموزش عالی کشور نبودیم، این ضایعه‌ی تلخ رخ نمی‌داد و امروز امیرمحمد خالقی در کنار ما بود....»

بیانیه دانشگاه تهران

دانشگاه تهران روز گذشته اطلاعیه‌ای تکمیلی درباره این حادثه منتشر کرد که مفاد جلسه رسمی هیئت رئیسه با وزیر علوم را در پی داشت. بر اساس این اطلاعیه، پیگیری این پرونده، ثبت رسمی شکایت از قاتلین از سوی دانشگاه و ثبت شکایت از فردی که در آرامش تجمع کوی را بر هم زد، استقرار دو کانکس نیروی انتظامی در محدوده کوی پروانه (محل حادثه)، خوابگاه شهید چمران و گشت‌های منطقه‌ای با همکاری فرمانداری تهران، تقویت سیستم روشنایی محدوده کوی دانشگاه و نصب دوربین‌های امنیتی در اطراف درِ کوی پروانه برای تردد امن دانشجویان از جمله مصوبات جلسه مذکور است. در این اطلاعیه همچنین اعلام شد که مدیرکل امور خوابگاه‌های دانشگاه تهران استعفا کرد و استعفای او مورد قبول سرپرست دانشگاه قرار گرفت. 

 تشییع در روستای پدری

پیکر این دانشجوی درگذشته، به خراسان جنوبی منتقل و در روستای پدری او، شهرستان درمیان به خاک سپرده شد. قائم‌مقام نماینده ولی‌فقیه، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار، مدیرکل تبلیغات اسلامی، رئیس دانشگاه بیرجند به نمایندگی از وزیر علوم و جمعی از علمای تشیع و تسنن استان در مراسم تشییع این دانشجو حضور داشتند. عبدالرحمان خالقی، پدر این دانشجو با مرور آخرین تماس او با خانواده‌اش، خواستار شناسایی و مجازات عاملان شد.

مولوی عبدالعزیز خالقی، عموی امیرمحمد در گفت‌وگویی که با خبرگزاری فارس داشت، ضمن تشکر از مدیرانی که در تشییع حضور پیدا کردند و آن‌هایی که نقشی در تسهیل انتقال پیکر از تهران به درمیان داشتند، دانشجویان را به آرامش دعوت کرد. او همچنین از نیروی انتظامی خواست که عوامل این جنایت را شناسایی و بازداشت کنند. محمدامین خالقی، برادر مقتول نیز در گفت‌وگویی با همین خبرگزاری ضمن تشکر از حاضران در مراسم تشییع و تدفین، خواستار پیگیری این پرونده شد.

آنچه در کوی دانشگاه گذشت

نام کوی دانشگاه، ناخودآگاه آدم را یاد حوادث سال‌های ۱۳۷۸ و ۱۳۸۸ می‌اندازد. شاید به همین خاطر بود که وقتی از تجمع در کوی صحبت شد، ذهن‌ها به این سمت رفت که نکند باز هم اتفاق مشابهی بیفتد. چون این روزها شرایط جامعه ملتهب است و دلسوزان و کارشناسان در حوزه‌های کاری خود، بر این نکته تاکید می‌کنند که نباید تشنجی رخ بدهد. تجربه برای مقایسه هم کم نیست. دی‌ماه ۱۳۹۶ هنوز فراموش نشده است. به همین دلیل است که حتی زمانی که گروه فشار دست به تجمع‌های مختلف می‌زند، برخی هشدار می‌دهند که این تحرکات ممکن است با این وضعیت، بحران‌ساز باشد. 

ترس از هجوم به دانشگاه و رخ دادن حوادثی مشابه سال‌های قبل، زمانی بیشتر شد که خبر رسید یک نیروی لباس شخصی در کوی و میان دانشجویان بوده و زمانی که بیسیم‌اش به زمین افتاده، هویتش نیز مشخص شده است. انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران در گزارشی راجع به وقایع جمعه‌شب کوی نوشت: «دانشجویان کوی امیرآباد دانشگاه تهران ساعت 14 روز بیست‌وششم بهمن‌ماه 1403، با اعلام قبلی از شب گذشته، ابتداً در میدان اصلی کوی اقدام به برگزاری تجمع نمودند. این تجمع جهت محکومیت سهل‌انگاری و عدم مسئولیت‌پذیری مسئولین دانشگاه نسبت به برقراری امنیت در معابر منتهی به دانشگاه که نهایتاً منجر به قتل یکی از دانشجویان این خوابگاه، امیرمحمد خالقی، شده بود، برگزار گردید. گفتنی است که در مقاطعی دانشجویان کوی و همچنین دانشجویان دانشکده‌های فنی نسبت به خطرناک بودن خیابان جنت اعتراض کرده بودند و خواستار تمهیداتی جهت برقراری امنیت جانی و مالی دانشجویان شده بودند. تعدادی از دانشجویان که به نیت همراهی با این تجمع به در اصلی کوی مراجعه کرده بودند، جهت ورود به کوی، با ممانعت حراست مواجه شدند و اجازه ورود به خوابگاه را پیدا نکردند و به این سبب، بیرونِ در اصلی کوی مستقر می‌شوند. تجمع داخل به سمت در اصلی می‌آید، با دانشجویان بیرون کوی همراه شده و به اعتراض نسبت به واقعه رخ داده می‌پردازند و شعار می‌دهند.» 

هنگامی که تجمع بیرون و داخل کوی شکل می‌گیرد، نیروهای یونیفورم‌پوش پلیس و همچنین نیروهای لباس‌شخصی ناشناس در خیابان امیرآباد مستقر بودند. قرار این بوده است که علی‌حسین رضایان معاون امور دانشجویی دانشگاه تهران ساعت ۱۹  به کوی برود اما ساعت ۱۶ به مجتمع وارد می‌شود.  در بخش دیگری از گزارش انجمن اسلامی آمده است: «در میان جمعیت بیرون از کوی دانشگاه، که نزدیک به 40 دانشجو نشسته بودند، فردی بلند می‌شود و بیسیم‌اش روی زمین می‌افتد. دانشجوی دختری که کنار این لباس‌شخصی بوده است اقدام به برداشتن بی‌سیم این فرد می‌کند که با دست‌درازی این لباس‌شخصی مواجه می‌شود.

دانشجویان حاضر با فرد مذکور درگیر شده و حراست با مداخله خود این فرد را به داخل گیت ورودی کوی می‌برد و به اتاق داخل گیت ورودی انتقالش می‌دهند. دانشجویان با هجوم به سمت در گیت، موفق به ورود شده و به اعتراض نسبت به حضور لباس‌شخصی مذکور می‌پردازند. به همین سبب تمامی دانشجویانی که بیرون از کوی مستقر بودند وارد کوی شده و در ادامه اعتراض اصلی خود نسبت به سهل‌انگاری‌های دانشگاه جهت تامین امنیت دانشجویان، از نگرانی خود جهت حضور لباس‌شخصی‌ها می‌گویند. در همین حین دکتر حسینی، سرپرست دانشگاه تهران، در محل کوی حاضر می‌شوند و به صحبت با دانشجویان معترض می‌پردازند.»

 نام بردن از لباس شخصی‌ها

در التهاب ایجادشده، دانشجویان از پیگیری‌های متعدد و به نتیجه نرسیده‌ی خود جهت رسیدگی دانشگاه به مسائل خیابان پشت کوی می‌گویند، از نامه‌های بی‌پاسخ و بی‌نتیجه‌ای می‌گویند که به دکتر رضایان و دکتر زارع، مسئول امور خوابگاه‌ها، زده‌اند و به سهل‌انگاری‌ها و عملکرد بد دکتر زارع در چهار سال گذشته اعتراض می‌کنند. همچنین به بی‌احترامی روا داشته‌شده توسط لباس‌شخصی‌ها می‌پردازند. به تکرار شدن حضور لباس‌شخصی‌ها و عامل التهاب و تشنج بودن آن‌ها می‌پردازند و خواستار معلوم شدن هویت این لباس‌شخصی و عذرخواهی او از دانشجویان می‌گردند. دکتر حسینی نیز بر حرف ایشان صحه گذاشته، از تجارب گذشته خود می‌گویند و عامل فجایع قبلی همچون 18 تیر 78 را نیز همین قشر قلمداد می‌کنند.»

این بخش از صحبت‌های حسینی سرپرست دانشگاه تهران با واکنش تند برخی سیاسیون و فعالان مجازی روبه‌رو شد. توئیت مالک شریعتی  نماینده تهران نیز به همین موضوع اشاره داشت. گزارش انجمن اسلامی حاکی از آن است که فرد مذکور در اتاق حراست نگهداری شده و حدود یک ساعت بعد با ایجاد حلقه‌ای توسط نیروهای حراست دانشگاه از کوی خارج می‌شود. دانشجویان می‌گویند بعد از خارج شدن این فرد از کوی، زد و خوردی میان دانشجویان و لباس‌شخصی‌ها شکل می‌گیرد.

بخش دیگری از درگیری میان نیروهای لباس‌شخصی و دانشجویان زمانی رخ می‌دهد که آن‌ها کوی را به رغم تذکرات حراست دانشگاه (براساس گزارش انجمن اسلامی) ترک می‌کنند. زد و خورد و بازداشت دانشجویان در این مقطع اتفاق می‌افتد. یکی از دانشجویان به نام امیرحسین گوهری که فیلم توضیح او درباره درگیری منتشر شد، در همین بازه مورد ضرب و شتم قرار می‌گیرد. او بازداشت، آزاد و پس از آرام شدن فضا به بیمارستان منتقل می‌شود. احتمالاً او همان دانشجویی باشد که وزیر علوم می‌گوید به طور موقت بازداشت و سپس آزاد شد.

انجمن اسلامی مدعی است که دو دانشجوی دیگر نیز بازداشت شدند اما نامی از آن‌ها نبرده‌اند. به گفته وزیر علوم، هیچ دانشجویی در بازداشت نمانده است.  در بخش پایان گزارش آمده است: «دکتر حبیبا، معاونت دانشجویی وزارت علوم، در محل کوی حاضر می‌شوند که حتی نام دانشجوی کشته‌شده، امیرمحمد خالقی را نیز نمی‌دانستند و از این جهت مورد غضب دانشجویان قرار می‌گیرند. ایشان از نامه وزارت علوم به وزارت کشور جهت تامین امنیت محوطه اطراف دانشگاه می‌گویند و عدم رسیدگی را از طرف وزارت کشور عنوان می‌دارند.

دکتر حسینی، سرپرست دانشگاه نیز قول‌هایی از قبیل عدم برخورد کمیته با دانشجویانی که در تجمع مشارکت داشته‌اند و همچنین پیگیری رسیدگی به تخلفات لباس‌شخصی مذکور و عدم بازداشت دانشجویان معترض در مسیر خوابگاه می‌دهند. پس از این، جمعیت به مسجد کوی می‌روند، در آنجا نیز دکتر حبیبا، دکتر حسینی و دکتر رضایان قول پیگیری دو دانشجوی بازداشتی دیگر را می‌دهند که البته همچنان در گزارش‌ها و تماس‌های خود از عدم بازداشت این دو دانشجو می‌گویند. این غائله تا ساعت 21:30 ادامه داشت و نهایتاً با کاهش التهاب، دانشجویان غیر ساکن در کوی دانشگاه از محل خارج شدند.» 

اطراف کوی چه گذشت؟

آنطور که یکی از خبرنگاران هم‌میهن که مقابل کوی دانشگاه حضور داشت خبر داد، نیروهای انتظامی و لباس شخصی حضور گسترده‌ای از تقاطع خیابان فرشی‌مقدم تا پایین‌تر از کوی داشتند. مقابل درِ کوی نیز از سوی حراست دانشگاه تهران کنترل می‌شد. دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پزشکی که ساکن کوی نبودند نیز تا زمانی می‌توانستند با ارائه کارت دانشجویی وارد کوی شوند اما از ورود افراد غیر، ممانعت به عمل می‌آمد.

ساعت ۱۹ قرار بود مسئولان دانشگاه در  این محل حاضر شوند و به همین دلیل دانشجویان از نقاط مختلف که از طریق فضای مجازی فراخوان را مطالعه کرده بودند، برای پیگیری این مطالبه صنفی به کوی آمدند. این تجمع در کوی با مجوز سرپرست دانشگاه تهران برگزار شد. پس از پایان تجمع، به گفته دانشجویان، تعدادی اتوبوس برای انتقال دانشجویانِ دختر از سوی دانشگاه در نظر گرفته شده بود که آن‌ها را تا خوابگاه‌ها ببرد و بازداشتی صورت نگیرد. 

موج‌سواری گروه رجوی

اکانت‌های مربوط به گروه رجوی  پس از وقایع کوی تلاش کردند بر موجِ ایجاد شده پس از قتل امیرمحمد خالقی سوار شوند. اکانت‌ها و رسانه‌های وابسته به سازمان ابتدا پیامی از مسعود رجوی – که سال‌هاست پیام‌های کتبی صادر می‌کند – منتشر کردند. پس از آن مریم رجوی که سال‌هاست نقش رهبری این تشکیلات را ایفا می‌کند، به‌زعم خود دانشجویان را دعوت به قیام کرد. درخواستی که نادیده گرفته شد. همین اظهارنظرها مورد استفاده مالک شریعتی، نماینده تهران قرار گرفت.