تماس‌های تلفنی مقامات اروپایی با پزشکیان ادامه دارد
هشدارهای شبانه به ایران
روز دوشنبه سه تماس تلفنی میان نخست‌وزیر بریتانیا، صدراعظم آلمان و نخست‌وزیر واتیکان برقرار شد. یکشنبه نیز مسعود پزشکیان و رئیس شورای اروپا به صورت تلفنی صحبت کردند. چهارشنبه و پنجشنبه هفته گذشته نیز نخست‌وزیر ایتالیا و رئیس‌جمهور فرانسه با رئیس‌جمهور کشورمان گفت‌وگو کردند. با توجه به مسائل مطرح‌شده، ترور اسماعیل هنیه پس از تحلیف پزشکیان و اعلام رسمی و چندباره پاسخ قطعی ایران به اسرائیل، به نظر می‌رسد که این تماس‌ها با هدف کنترل تنش در منطقه به‌خصوص وضعیت میان تهران و تل‌آویو گرفته می‌شود.
طی روزهای گذشته تحلیل‌هایی به نقل از مقامات آمریکایی در رسانه‌های این کشور منتشر شده بود که از حمله قریب‌الوقوع ایران در روز دوشنبه خبر می‌داد. تماس‌های تلفنی روز دوشنبه سه مقام اروپایی که دو نفر از آنها (رئیس شورای اروپا و نخست‌وزیر بریتانیا) جایگاه سیاسی بالایی دارند، نشان‌دهنده وجود نگرانی‌های عمیق از نوع پاسخ ایران و افتادن کبریت در انبار باروت است. با توجه به منافع اسرائیل در گسترش جنگ منطقه‌ای و تاثیراتی که به گفته تحلیلگران، بر سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا و تحولات مربوط به انتخابات ریاست‌جمهوری آن کشور تاثیر می‌گذارد، به نظر می‌رسد که کشورهای اروپایی در تلاش هستند تا تهران را از واکنش به این حمله منصرف کنند. ترافیک تماس‌های تلفنی میان ایران و اروپا و تاکید رئیس‌جمهور بر حق ایران برای پاسخ به اسرائیل نشان‌دهنده گفت‌وگو درباره واکنش کشورمان، در جریان این تماس‌های تلفنی است.
تماسی از لندن
شامگاه دوشنبه، کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا طی تماسی با مسعود پزشکیان به گفت‌وگو و رایزنی پرداخت. به گزارش سایت ریاست‌جمهوری، پزشکیان در این گفت‌وگو سکوت مجامع بین‌المللی در قبال جنایات اسرائیل در غزه و اعمال تروریستی این رژیم در منطقه و همچنین حمایت برخی کشورهای غربی از تل‌آویو را اقدامی مغایر با موازین بین‌المللی و غیرمسئولانه دانست که با تشویق رژیم اسرائیل به تداوم جنایات خود، صلح و امنیت منطقه و جهان را به خطر انداخته است.
پزشکیان با بیان اینکه از نظر جمهوری اسلامی ایران جنگ در هیچ نقطه‌ای از جهان به نفع هیچ کشوری نیست، پاسخ تنبیهی به متجاوز را حق قانونی کشورها و راهکاری برای توقف جنایت و تجاوزگری دانست. رئیس‌جمهور همچنین با استقبال از ارتقای سطح روابط دو کشور و نیز آغاز مذاکرات هسته‌ای، عمل به همه تعهدات از سوی طرفین را شرط موفقیت این گفت‌وگوها دانست.
استارمر نیز در این مکالمه ضمن تأکید بر ضرورت پایان جنگ غزه و آغاز سریع امدادرسانی به مردم این منطقه، مساعدت بیشتر ایران در این زمینه را خواستار شد. او با اعلام آمادگی کشورش برای گسترش روابط با جمهوری اسلامی ایران در دوره جدید، ابراز امیدواری کرد که سفرای جدید دو کشور هر چه سریع‌تر مأموریت خود را آغاز کنند.
دفتر نخست‌وزیر بریتانیا جزئیات بیشتری از این مکالمه را منتشر کرد. براساس خبر منتشرشده در سایت رسمی دولت بریتانیا، «نخست‌وزیر گفت که عمیقاً از وضعیت منطقه نگران است و از همه طرف‌ها خواست تا تنش‌زدایی کنند و از رویارویی بیشتر منطقه‌ای خودداری کنند. نخست‌وزیر گفت که خطر جدی اشتباه محاسباتی وجود دارد و اکنون زمان آرامش و بررسی دقیق است.
وی از ایران خواست از حمله به اسرائیل خودداری کند و افزود که جنگ به نفع هیچ‌کس نیست. نخست‌وزیر بر تعهد خود به آتش‌بس فوری، آزادی همه گروگان‌ها و افزایش کمک‌های بشردوستانه به غزه تاکید کرد.
وی افزود: برای دستیابی به این نتایج باید تمرکز بر مذاکرات دیپلماتیک باشد. نخست‌وزیر همچنین پرونده بازداشت‌شدگان خارجی در ایران را مطرح کرد و افزود که مراقبت‌های پزشکی لازم برای آنها بسیار حیاتی است. رهبران دو کشور توافق کردند که گفت‌وگوی سازنده بین انگلیس و ایران به نفع هر دو کشور است.
نخست‌وزیر افزود: تنها در صورتی می‌توان این اقدام را ادامه داد که ایران اقدامات بی‌ثبات‌کننده خود از جمله تهدید علیه افراد در بریتانیا را متوقف کند و به حمله روسیه به اوکراین کمک بیشتری نکند.»
مکالمه با برلین
دیگر تماس مهم پزشکیان و یک مقام سیاسی اروپایی، به تماس تلفنی میان صدراعظم آلمان و رئیس‌جمهور کشورمان باز می‌گردد. اولاف شولتز طی تماس با پزشکیان، ضمن تبریک به او برای پیروزی در انتخابات خواستار کنترل تنش شد.
به گزارش سایت ریاست‌جمهوری، «پزشکیان با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران همواره خود را موظف به تبعیت از قوانین و مقررات بین‌المللی دانسته است، تصریح کرد: ایران ضمن استقبال از توسعه تعاملات با همه کشورها و تاکید بر حل مشکلات از طریق مذاکره، هرگز تسلیم فشار، تحریم، زورگویی و تجاوزگری نخواهد شد بلکه مطابق موازین بین‌المللی پاسخ به متجاوزین را حق خود می‌داند.»
بر اساس این گزارش، «صدراعظم آلمان همچنین برقراری صلح و امنیت در منطقه را از اولویت‌های رویکرد آلمان نسبت به غرب آسیا و جهان عنوان و بر ضرورت توقف فوری جنگ و خشونت در غزه و برقراری آتش‌بس در این منطقه تاکید کرد.»
نگرانی از آغاز جنگ
دلیل این تماس‌ها، افزایش چشمگیر تنش در خاورمیانه و ارتقاء بحران به یک سطح بالاتر است. اسرائیل در فروردین امسال به کنسولگری ایران در دمشق حمله کرد و پاسخ آن را نیز در جریان حمله ترکیبی موشکی – پهپادی ایران به خاک خود گرفت. عملیات وعده صادق این امید را ایجاد کرد که بازدارندگی میان ایران و اسرائیل تا حدی احیاء شده باشد. اما تل‌آویو از مدتی پیش از ترور هنیه در تهران، موجی از حذف مهره‌های مؤثر گروه‌های مقاومت را آغاز کرد. ترور هنیه نیز در همین مسیر انجام شد و این بازدارندگی را شکست.
با توجه به انتخاب تهران برای اجرای عملیات ترور هنیه، در همان زمان این تحلیل مطرح شد که اسرائیل قصد دارد پوست موز جنگ را در آستانه ورود رئیس‌جمهور به پاستور، زیر پای ایران قرار دهد و سیاست خارجی تنش‌زدایی تهران در دوره جدید را به شکست بکشاند. حمله مجدد اسرائیل که این بار در خاک ایران انجام شد، راه‌ها و خطرهایی را مقابل پای ایران قرار داده است. ابتدای وقوع این ترور، برخی چهره‌های تندرو داخلی از لزوم پاسخ ایران به اسرائیل و آمریکا به صورت همزمان خبر دادند چراکه معتقد بودند این ترور بدون چراغ سبز واشنگتن انجام نشده است. پایگاه ناوگان پنجم ایالات متحده در بحرین نیز به‌عنوان یک هدف مشروع معرفی می‌شد. این موج خیلی زود از بین رفت و تمرکز روی اصلِ پاسخ ایران و وقوع انتقام قرار گرفت.
در حال حاضر تحلیل‌ها و برآوردها حاکی از آن است که ایران این حمله را به صورت قطعی انجام می‌دهد. با توجه به کنش و واکنش حمله اسرائیل به کنسولگری و عملیات وعده صادق از سوی ایران که در نهایت مانع از ترور رهبر سیاسی حماس در تهران نشد، یکی از نگرانی‌ها، آغاز زنجیره‌ای از اقدامات متقابل میان دو طرف و گروه‌های نیابتی ایران است. نگرانی بعدی، به مسئله شدت پاسخ ایران باز می‌گردد. مشخص نیست که ایران در پاسخ به عملیات اسرائیل، سناریوی نظامی نوشته یا دست به اقدام امنیتی علیه تل‌آویو خواهد زد.
سناریوی نظامی نگرانی‌های خاص خود را به وجود آورده و در جریان سناریوی امنیتی نیز، مشخص نیست که برای انتقام هنیه چه شخص یا مکانی هدف حمله قرار می‌گیرد. با توجه به اینکه شنیده می‌شود اسرائیل هر اقدامی را بار دیگر پاسخ خواهد داد، ادامه این دور زد و خورد مورد توجه قرار گرفته است که در بدترین حالت به جنگ مستقیم منجر شود.
نفع اسرائیل از آغاز جنگ
تحلیلگران معتقدند که در حال حاضر، ایران، اروپا و آمریکا در کاهش تنش خاورمیانه منافع مشترک دارند اما دولت راست افراطی اسرائیل منافع خود را در ادامه جنگ حداقل تا انتخابات پیش روی آمریکا جست‌وجو می‌کند. نگرانی مشترک آمریکا و اروپا مسئله روسیه و اوکراین، نگرانی اختصاصی آمریکا نیز رقابتش با چین و تمایلش به تمرکز بر آن حوزه است.
برخی ناظران معتقدند که در حال حاضر روسیه و اسرائیل از تمرکز بحران و بازیگران بین‌المللی بر خاورمیانه سود می‌برند؛ روسیه به دلیل عدم تمرکز کامل آمریکا و اروپا روی مسئله اوکراین و اسرائیل بابت به شکست شکاندن سیاست خاورمیانه‌ای بایدن و تاثیرگذاری بر کمپین انتخاباتی کامالا هریس، افزایش فشار بر ایران و جلب حمایت‌های بیشتر. امنیت اسرائیل به حمایت‌های خارجی گره خورده و آمریکا و اروپا نیز به حفظ موجودیت این رژیم و دفاع از آن در یک جنگ گسترده مستقیم متعهد هستند.
بنابراین منافع مشترک آنان با ایران در آرامش خاورمیانه، به معنای اینکه طرف ایران هستند، نیست بلکه مهر تائیدی بر تلاش برای جلوگیری از آغاز یک جنگ گسترده مستقیم منطقه‌ای با محوریت ایران و اسرائیل است که آنها را هم به‌طور قطعی درگیر می‌کند. بنابراین، از تجمیع نظرات کارشناسان و کنار هم گذاشتن اخبار می‌توان نتیجه گرفت که کشورهای اروپایی تلاش می‌کنند این تنش را با تلاش برای منصرف کردن ایران از واکنش به حمله اسرائیل، کنترل کنند.
دوراهی ایران
ایران از یک طرف هدف حمله قرار گرفت و اقتدار امنیتی‌اش با ترور یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های فلسطینی در یک منطقه حفاظت‌شده به چالش کشیده شد. اگر پاسخی به این عملیات ندهد، این گمانه وجود دارد که اسرائیل جلوتر بیاید و اگر پاسخی در خور بدهد که جبران این تجاوز آشکار اسرائیل باشد، بار دیگر واکنش آنها را به دنبال داشته و بحران‌آفرین باشد. نگرانی دیگر، تاثیرگذاری این بحران بین تهران و تل‌آویو بر مسئله آتش‌بس غزه و پایان دادن به جنگی است که گفته می‌شود دو درصد جمعیت این باریکه در آن کشته شدند.
