رئیسی کاهش جمعیت را گردن گذشتگان انداخت
رئیس‌جمهوری از تلاش‌های صورت‌گرفته از سوی دستگاه‌های مختلف برای اجرای قانون حمایت از جوانی جمعیت تشکر کرد و ضمن تاکید بر اجرای این قانون، بار دیگر علل اصلی کاهش جمعیت را به گذشته نسبت داد. این اظهارات در شرایطی عنوان می‌شود که از زمان تصویب این قانون، نه‌تنها شاهد رشد فرزندآوری و افزایش جمعیت نبوده‌ایم بلکه برخلاف انتظار و شعارهای حامیان این سیاست، نرخ رشد جمعیت ایران کاهش یافته است. براساس اظهارات مدیرکل دفتر جمعیت، نیروی کار و اقتصاد خانوار مرکز آمار ایران، آهنگ رشد جمعیت به زیر یک درصد حدود ۷۷/۰درصد رسیده است و با توجه به وضعیت اقتصادی خانوارها و افزایش نرخ تورم، دور از انتظار است که طرح‌های دولت سیزدهم برای افزایش جمعیت در کشور خروجی مطلوب را داشته باشد.
براساس آخرین اطلاعات اعلامی حدود ۲۴ درصد از جمعیت ۸۵ میلیونی کشور را کودکان و نوجوانان زیر ۱۵ سال تشکیل می‌دهند. ۲۵ درصد از جمعیت کشور شامل جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله و ۴۴ درصد میان‌سال و مابقی هم سالمندان بالای ۶۵ سال هستند که این نشان می‌دهد ساختار غالب جمعیتی کشورمان را ساختار میان‌سالی تشکیل می‌دهد. البته پیش از این شهلا کاظمی‌پور، استاد دانشگاه تهران و معاون سابق مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه هشدار داده بود که نرخ رشد جمعیت ایران تا سال ۱۴۲۰ به صفر می‌رسد زیرا طی ۷ سال اخیر، میانگین تعداد فرزندان هر مادر ایرانی از ۰۱/۲فرزند به ۷/۱فرزند رسیده است.
تاکید بر تسهیل امر ازدواج با پرداخت وام ازدواج
سیدابراهیم رئیسی روزگذشته در ششمین جلسه ستاد ملی جمعیت، اجرای قانون حمایت از جوانی جمعیت را از «ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر» برشمرد و بر «بازنگری آسیب‌شناسانه در اقدامات انجام‌شده و تداوم تلاش دستگاه‌های اجرایی و نهادهای مربوطه برای عمل به وظایف خود در این زمینه» تاکید کرد. رئیس‌جمهوری ضمن تقدیر از تلاش‌های صورت‌گرفته از سوی دستگاه‌های مختلف برای اجرای قانون حمایت از جوانی جمعیت، از دستگاه‌های مسئول خواست با ارزیابی میزان اثربخشی اقدامات انجام‌شده و ترسیم دقیق مسیر پیش‌رو، امکانات و ظرفیت‌های سازمانی خود را برای اجرای این قانون بسیج کنند. او با تاکید بر نقش مهم و بسزای فرهنگ‌سازی در موضوع فرزندآوری و جوانی جمعیت، فرهنگ‌سازی غلط در دهه‌های گذشته را از مهمترین دلایل کاهش رشد جمعیت کشور دانست و افزود: «برای جبران این آسیب فرهنگی لازم است رسانه ملی، رسانه‌های مکتوب و دیجیتال، آموزش و پرورش و مراکز آموزش عالی و همچنین دستگاه‌های متولی تبلیغات محیطی با تمام ظرفیت خود وارد عمل شوند». «رفع موانع و مشکلات درمان ناباروری»، «تسهیل امر ازدواج با پرداخت به موقع وام ازدواج، اشتغال و مسکن»، «توجه ویژه به ساخت خوابگاه‌های متاهلی در دانشگاه‌ها» و «ایجاد دوره‌های آموزشی مهارت‌های زندگی در آموزش و پرورش و آموزش عالی با هدف کاستن از آمار طلاق» از دیگر نکات و اقدامات مؤثر در راستای جوانی جمعیت بود که رئیس‌جمهور در این جلسه به آنها اشاره کرد. او در ادامه «مقابله جدی و بدون مسامحه با پدیده زشت سقط جنین غیرمجاز» را از جمله راهکارهای مؤثر در جلوگیری از کاهش رشد جمعیت عنوان و انجام اقدامات تبیینی و آگاه‌سازی نسل جوان با استفاده از تعالیم دینی و ساخت تولیدات هنری را در این زمینه بسیار مؤثر دانست.
علل نزولی بودن آهنگ رشد جمعیت
دیدگاه دولت سیزدهم درباره علل کاهش رشد جمعیت، عدم فرهنگ‌سازی در موضوع فرزندآوری و جوانی جمعیت توسط دولت‌های گذشته است. براین اساس سوال مهم این است که این مسئله تا چه میزان در کاهش رشد جمعیت مؤثر بوده است؟
در دهه 70 سیاست بر کاهش فرزندآوری بود و حتی سیاست‌هایی تعیین شد که در صورت متولد شدن فرزند سوم به خانوارها امکانات حمایتی دولت تعلق نگیرد. با این وجود به دلیل وضعیت اقتصادی شاهد تولد فرزند سوم و حتی چهارم نیز بودیم اما در دهه کنونی دولت سیزدهم تلاش کرده طرح‌های حمایتی متعددی برای فرزندآوری داشته باشد و حتی به خانواده‌ها علاوه بر پرداخت وام، خودرو به قیمت کارخانه و... نیز تعلق می‌گیرد. با این حال نه‌تنها شاهد رشد جمعیت نیستیم بلکه روند همچنان نزولی است. سیاست دولت در محدودیت برای توزیع اقلام جلوگیری از بارداری از سویی و ممانعت تمام ازهرگونه سقط جنین و حذف غربالگری و غیره نیز هیچ کدام مانع از آن نشده است که روند نزولی آهنگ رشد تغییر جهت دهد. متاسفانه کمک‌های دولت برای تشویق به ازدواج جوانان نیز مؤثر نبوده است.
بدون تردید هیچ‌کدام از اقدامات دولت در قالب طرح حمایت از جوانی جمعیت فرجامی نخواهد داشت؛ مادامی که اقتصاد خانوارها بهبود نیابد. کاش مسئولان به جای پرداختن به موضوعات فرعی به اصل داستان یعنی رونق اقتصادی تلاش می‌کردند. رونق اقتصادی در شرایط تحریمی به زبان ساده، نیازمند رفع تحریم‌ها و از سرگیری روابط خارجی با دنیا است.
