چین، برنده درگیری هند و پاکستان/درگیری میان اسلامآباد و دهلی‌نو استراتژی آمریکا برای مهار چین را تضعیف می‌کند
حمله اخیر تروریستی در کشمیر تحت کنترل هند، در زمان بسیار بدی برای دولت جدید هند رخ داد.
کامران بخاری استاد دانشگاه جورج تاون
حمله اخیر تروریستی در کشمیر تحت کنترل هند، در زمان بسیار بدی برای دولت جدید هند رخ داد. اگرچه دولت هند از جنگ تجاری میان آمریکا و چین سود می‌برد اما حالا باید همه توجه خود را به پاکستان معطوف کند. چین نیز به نوبه خود رقیب منطقه‌ای هند محسوب می‌شود بنابراین انحراف توجه هند به نفع پکن است. اینطور به نظر می‌رسد که حالا هم مثل همیشه، محیط استراتژیک هند مانع از آن می‌شود که این کشور بتواند از پتانسیل ژئوپلیتیکی‌اش استفاده کند.
هند و پاکستان تاریخ طولانی‌ای از درگیری دارند. این دو کشور چهار بار با هم جنگیده‌اند. این پنجمین بار در طول 25 سال گذشته است که یک گروه اسلامگرای پاکستانی در خاک هند حمله تروریستی انجام می‌دهد. اولین حمله در ماه دسامبر سال 2001 رخ داد. در این حمله به پارلمان هند حمله شد. حمله بعدی در ماه نوامبر سال 2008 رخ داد. حمله سوم در سال 2016 علیه یک مقر نظامی هند رخ داد و در نهایت حمله چهارم یک حمله انتحاری بود که در سال 2019 به یک اتوبوس حامل نیروهای امنیتی هند در شهر پالواما صورت گرفت.
سه سال بعد از حمله پالواما، دهلی‌نو اقدامانی فراتر از حمله در امتداد خط کنترل مرزی صورت داد. هند هواپیماهای بال ثابت نیروی هوایی خود بر فراز شهر بالاکوت شمال غربی پاکستان به پرواز درآورد و یک مرکز شبه‌نظامیان در این شهر را بمباران کرد. پاکستان نیز با حمله هوایی به این اقدام هند پاسخ داد و چند هدف در خاک هند در امتداد خط کنترل مرزی را بمباران کرد. در خلال این حمله یک میگ 21 نیروی هوایی هند سرنگون شد و خلبان این هواپیما توسط نیروهای پاکستان دستگیر شد. این نخستین بار از سال 1971 بود که دو طرف با استفاده از جنگنده‌ها به خاک یکدیگر تجاوز می‌کردند. به این ترتیب ریسک درگیری‌های بعدی بین دو کشور افزایش یافت.
دو سال بعد، پاکستان و هند یک توافق آتش‌بس را در امتداد خط کنترل مرزی امضا کردند که برای چهار سال پابرجا بود. البته هند در سال 2019، خودمختاری جامو و کشمیر را لغو کرد. این اقدام هند به روابط میان دو کشور ضربه وارد کرد و مانع تلاش‌های پاکستان برای عادی‌سازی روابط با هند شد.
در سال‌های اخیر، این دو کشور در ممانعت از درگیری موفق عمل کردند. مهمترین دلیل این موفقیت این بود که هر دو کشور مشغول مسائل دیگری بودند. پاکستان با مشکلات اقتصادی و سیاسی داخلی روبه‌رو بود. اوج این بحران، اختلافات شدید فرماندهان نظامی ارتش پاکستان با عمران خان، نخست‌وزیر وقت این کشور بود. ارتش پاکستان از آن زمان با چالش‌های بسیار زیادی روبه‌رو بوده است و تسلطش بر ساختار سیاسی پاکستان تضعیف شده است. علاوه بر این، ارتش پاکستان در سال‌های اخیر با دو شورش شبه‌نظامیان در دو استان غربی هم‌مرز با افغانستان و ایران مواجه بوده است.
هند نیز در سال‌های اخیر به شدت مشغول افزایش قدرت و نفوذ خود در سطح جهانی بوده است و تلاش کرده از یک بازیگر منطقه‌ای به یک بازیگر جهانی تبدیل شود. تا سپتامبر سال 2022، هند توانست بریتانیا را پشت سر بگذارد و به عنوان پنجمین اقتصاد بزرگ دنیا به لحاظ تولید ناخالص داخلی مطرح شود. اخیراً نیز هند توانسته به عنوان شریک استراتژیک و اصلی ایالات متحده آمریکا خود را مطرح کند. در بسیاری از حوزه‌های دفاعی، اطلاعاتی و تکنولوژیکی و سرمایه‌گذاری و تجارت، روابط با واشنگتن را بهبود ببخشد. خلاصه اینکه هند به‌هیچ‌وجه تمایل ندارد مشغولیتش به پاکستان، توجهش را از اهداف جهانی‌اش منحرف کند.
در این میان، ایالات متحده آمریکا به هند به عنوان یک متحد اصلی در تلاش‌هایش برای مقابله با چین می‌نگرد. اقدام واشنگتن در نوامبر سال 2017 برای احیای مذاکرات چهارجانبه با هند، ژاپن و استرالیا با هدف وارد کردن هند به معماری امنیتی در غرب پاسیفیک صورت گرفت. شش ماه بعد، وزارت دفاع آمریکا اعلام کرد که حوزه اقیانوس هند را به منطقه تحت مسئولیت فرماندهی پاسیفیک خود افزود و آن را فرماندهی هند و پاسیفیک نامید. به این ترتیب هند به یک بازیگر کلیدی در عرصه دریانوردی آسیا تبدیل شد.
واشنگتن از هند می‌خواهد که به عنوان قدرت جایگزین چین عمل کند تا آمریکا بتواند وابستگی‌اش به واردات از چین را کاهش دهد. هند نیز به نوبه خود بسیار تمایل دارد تا نقش ژئواکونومیک در این معادله داشته باشد. اما اگر قرار باشد که هند همواره نگران حملات شبه‌نظامیان مستقر در پاکستان باشد، نخواهد توانست چنین نقشی را به درستی ایفا کند. بنابراین می‌توان گفت که هند نمی‌تواند با راحتی از ناامنی محیط استراتژیک خود چشم بپوشد.
و این مسئله خبر خوبی برای چینی‌ها است. البته چین نیز مشکلات خود را با پاکستان دارد اما در عین حال معتقد است که درگیری میان هند و پاکستان، دست آمریکا را تضعیف می‌کند. علاوه بر این، مشغولیت هند با پاکستان موجب می‌شود که چین از حواس‌پرتی هند استفاده کرده و موقعیت نظامی خود را در مرزهایش با هند تقویت کند.
نهایت کلام اینکه درگیری هند و پاکستان در نهایت استراتژی آمریکا در رویارویی با چین را تضعیف خواهد کرد. و حالا زمان وقوع این درگیری بسیار اهمیت می‌یابد. چراکه ایالات متحده آمریکا در تلاش است تا پای خود را از درگیری‌های جهانی بیرون بکشد. دولت ترامپ سعی دارد به جنگ در اوکراین و غزه پایان دهد و مانع یک رویارویی نظامی با ایران شود. حالا و در این بحبوحه، مجبور خواهد بود نگران جنوب آسیا هم باشد.
