لابی‌گر جنایت‌کارها

به‌طور خلاصه این مسئله بسیار پیچیده است اما مجموعه‌ای از عوامل شامل استراتژی بلندمدت آمریکا در خاورمیانه، نظر افکار عمومی در آمریکا پیرامون اسرائیل و لابی‌های طرفدار اسرائیل در آمریکا را می‌توان از جمله علت‌های اهمیت اسرائیل در نزد آمریکایی‌ها دانست.

آمریکایی‌ها از ابتدا تا این اندازه به اسرائیل نزدیک نبودند. برای نمونه، زمانی که اسرائیل در سال ۱۹۵۶ به همراه فرانسه و بریتانیا به مصر حمله کردند، ایالات متحده در مقابل اسرائیل قرار گرفت و به تل‌آویو فشار آورد که از خاک مصر خارج شود. آمریکایی‌ها همچنین برای سال‌ها علیه برنامه هسته‌ای غیرصلح‌آمیز اسرائیل موضع می‌گرفتند و محققان می‌گویند در اوایل دهه ۶۰ میلادی آمریکایی‌ها به شدت درباره تأسیسات هسته‌ای دیمونا که با کمک فرانسوی‌ها توسعه یافته بود نگران بودند. سال ۲۰۱۹، حدوداً ۵۰ سند سری آمریکا در وب‌سایت آرشیو ملی منتشر شد که برای نخستین بار به‌طور رسمی تقابل سری آمریکا و اسرائیل بر سر برنامه هسته‌ای اسرائیل را تشریح می‌کرد. این تقابل‌ها در دوره ریاست‌جمهوری جان‌اف‌کندی با افت و خیزهایی همراه بود اما در دوره رؤسای جمهور بعدی آمریکا به سبب مجموعه‌ای از تحولات در دنیا، خاورمیانه و روابط آمریکا و اسرائیل، از این حساسیت کاسته شد.

مایکل بارنت، استاد علوم سیاسی در دانشگاه جرج واشنگتن در مقاله‌ای منتشرشده در سال ۲۰۱۴ در این باره می‌نویسد: «تعهدات اعلام‌شده به اسرائیل از سوی سیاستمداران آمریکایی نمی‌تواند میراث سیاست‌های ایالات متحده را که تا دوره‌ای خاص اغلب بیشتر تهدیدی برای امنیت اسرائیل بودند تا حمایتی، از بین ببرد.»

به نوشته بارنت، حمایت ویژه ایالات متحده از اسرائیل، در زمان آغاز آن، بیشتر مبتنی بر محاسبات استراتژیک در دوران جنگ سرد بود: «نقطه آغاز رابطه ویژه میان آمریکا و اسرائیل به سال ۱۹۶۷ بازمی‌گردد که به دلیل تغییر سیاست مهار و رویکرد استراتژیک آمریکا حمایت‌های واشنگتن از تل‌آویو به‌طور چشمگیری گسترش یافت. رؤسای جمهور و استراتژیست‌های آمریکایی، اسرائیل را ابزاری مفید برای مهار نفوذ اتحاد جماهیر شوروی در خاورمیانه می‌دیدند که در آن زمان در میان کشورهای عربی از نفوذ قابل توجهی برخوردار بود. به همین دلیل، آمریکا از طریق حمایت‌های دیپلماتیک و نظامی، تلاش کرد تا از اسرائیل دیواری برای مقابله با نفوذ شوروی بسازد.»

در ادامه اسرائیل به اصلی‌ترین متحد آمریکا در خاورمیانه و ابزاری برای برقراری نظم مدنظر آمریکا در این منطقه بدل شد. آمریکا حتی در برابر تمام فشارها و اقدامات بین‌المللی برای تحت نظارت درآوردن برنامه هسته‌ای اسرائیل ایستاد و به حمایت کامل اقتصادی و نظامی از اسرائیل پرداخت.

یکی دیگر از موضوعات حائز اهمیت این است که دست‌کم تا پیش از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ و اتفاقاتی که در جنگ غزه رخ داد، حمایت از اسرائیل موضوعی بود که سیاستمداران آمریکایی می‌توانستند از آن برای افزایش محبوبیت خود در داخل استفاده کنند اما روند تحولات و نظرسنجی‌های معتبر از جمله دو نظرسنجی اخیر دانشگاه هاروارد و مؤسسه افکارسنجی PEW نشان می‌دهد محبوبیت اسرائیل در جامعه آمریکا به‌ویژه در میان نسل جوان در سال‌های اخیر رو به ‌کاهش است.

عامل بسیار مهم دیگری که در شکل دادن به افکار مقام‌های دولتی و نمایندگان کنگره در موضوع اسرائیل بسیار اهمیت دارد، مسئله لابی‌های طرفدار اسرائیل در آمریکا است. متخصصان روابط بین‌الملل، نقش لابی اسرائیل در سیاست خارجی آمریکا را بسیار مؤثر ارزیابی می‌کنند.

استفان والت و جان میرشایمر، اساتید مطرح علوم سیاسی در کتابی پیرامون این موضوع که سال ۲۰۰۷ منتشر شده، نوشته‌اند: «تاکنون هیچ محفلی به اندازه لابی اسرائیل نتوانسته است سیاست خارجی آمریکا را از عملکرد در جهت تامین منافع ملی خود منحرف کند و در عین حال مردم و سیاستمداران آمریکایی را متقاعد کند که منافع دو کشور آمریکا و اسرائیل، اساساً یکسان و مشابه هستند.»

در این نوشته به بررسی یکی از تأثیرگذارترین لابی‌های طرفدار اسرائیل در آمریکا یعنی کمیته روابط عمومی آمریکا-اسرائیل (Aipac) خواهیم پرداخت و سازوکار اثرگذاری آن را بررسی خواهیم کرد.

آیپک (Aipac) چیست و کار خود را از کجا آغاز کرد؟

آیپک یک سازمان لابی‌گر به نفع اسرائیل در آمریکا است و دامنه فعالیت آن، هم حزب دموکرات و هم حزب جمهوری‌خواه در این کشور را در بر می‌گیرد.

این سازمان که به‌عنوان قوی‌ترین سازمان حامی اسرائیل در آمریکا شناخته می‌شود دهه‌ها برای لابی به نفع اسرائیل و حمایت از کاندیداهایی که حاضرند از اسرائیل حمایت کنند تلاش کرد اما در سال‌های اخیر تغییراتی در ساختار خود داشت که نقش آیپک را در انتخابات‌ها و سیاست داخلی آمریکا بیش از پیش پررنگ و اثرگذار می‌کند.

دوگ راسینو، استاد تاریخ دانشگاه اوسلو در واشنگتن‌پست نوشته است: «برخی آیپک را دوست دارند و برخی از آن متنفرند. برخی از آن می‌ترسند. با این حال، آیپک، در سیاست آمریکا، در سیاست‌ورزی آمریکا و در زندگی یهودیان آمریکا، عامل مهمی است.» ریشه‌های آیپک به کمیته روابط عمومی آمریکایی‌های صهیونیست بازمی‌گردد که در سال ۱۹۵۳ از سوی یکی از لابی‌گرهای وابسته به دولت اسرائیل تأسیس شد تا به اسرائیلی‌ها در سرپوش گذاشتن بر کشتار قبیه و تبعات سیاسی ناشی از آن کمک کند. قبیه روستایی در کرانه باختری است که ارتش اسرائیل به فرماندهی آریل شارون به آن حمله کرد و بسیاری از مردم روستا را که بیشتر آن‌ها زنان و کودکان بودند، به قتل رساند.

در سال ۱۹۵۹ این سازمان به کمیته روابط عمومی آمریکا و اسرائیل (Aipac) تغییر نام داد اما تغییر اصلی در آیپک در سال ۱۹۷۳ و پس از جنگ رمضان یا جنگ چهارم اعراب که اسرائیلی‌ها آن را به نام جنگ یوم کیپور می‌شناسند رخ داد؛ زمانی که حمایت‌های مالی از آیپک و به تبع آن بودجه آیپک برای هزینه به نفع اسرائیل به‌طور چشمگیری افزایش پیدا کرد و آغازی شد برای تبدیل شدن این گروه به یکی از قدرتمندترین گروه‌های لابی در واشنگتن.

برای سال‌های متمادی، نفوذ آیپک در کنگره ایالات متحده تقریباً بدون رقیب بود. این گروه لابی‌گر با ادعای نمایندگی از حمایت دوحزبی برای اسرائیل در کنگره، تلاش می‌کرد تا منتقدان نسبتاً کم‌تعداد خود را به حاشیه براند. کنفرانس سالانه آیپک معمولاً شاهد حضور فهرستی بلندبالا از اعضای کنگره بود که از این گروه حمایت می‌کردند. این سازمان بارها و بارها موفق شده بود تا تقریباً تمام اعضای سنا را برای امضای نامه‌هایی در حمایت از سیاست‌های اسرائیل، از جمله چندین جنگ علیه فلسطینی‌ها در غزه، بسیج کند.

با این حال، در ۱۵ سال گذشته، نفوذ یکپارچه آیپک در واشنگتن به دلیل حمایت بی‌وقفه این گروه از بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل رو به افول گذاشته است. آیپک در دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما با اقدامات او علیه ساخت‌وساز شهرک‌های یهودی‌نشین در سرزمین‌های اشغالی فلسطین و همچنین با توافق هسته‌ای او با ایران، مخالفت کرد و ترجیح داد در کنار نتانیاهو ایستاد. این رویکرد باعث نارضایتی برخی از اعضای کنگره و همچنین حامیان سنتی آیپک در ایالات متحده شد.

روزنامه هاآرتص، آیپک را به‌عنوان «لابی طرفدار نتانیاهو» توصیف کرده است. این روزنامه در مقاله‌ای نوشت: «در واقع، این سازمان به بازوی عملیاتی دولت راست‌گرای افراطی نتانیاهو تبدیل شده است. آیپک تصویری دروغین از یک اسرائیل لیبرال در ایالات متحده ارائه می‌دهد و توهماتی را به اعضای کنگره می‌فروشد.»

نگاه آیپک به رابطه آمریکا و اسرائیل

آیپک خود را حامی اسرائیل معرفی می‌کند، اما در عمل، برای دهه‌ها با مواضع جناح راست اسرائیل همسو بوده است. این سازمان به‌طور رسمی از هر سیاستی که به نظر آنها روابط آمریکا و اسرائیل را تقویت می‌کند، به‌ویژه از طریق کمک‌های مالی کامل آمریکا، حمایت می‌کند.

با وجود ادعای حمایت از راه‌حل دودولتی، آیپک عموماً فلسطینیان را مقصر شکست پیشرفت دیپلماتیک در این زمینه می‌داند. این سازمان از تلاش‌های عادی‌سازی روابط اسرائیل، از جمله توافقنامه‌های ابراهیم و ابتکارات آینده برای ارتقای ادغام منطقه‌ای اسرائیل، به‌طور کامل حمایت می‌کند.

آیپک در عین حال که مدافع سرسخت دیدگاه‌های خود است، به همان اندازه در برابر سازمان‌هایی که به باور آن‌ها جایگاه اسرائیل را به خطر می‌اندازند، رفتاری تهاجمی دارد. نمونه بارز این موضوع، جی استریت، گروه حامی راه‌حل دودولتی است که در دهه ۲۰۰۰ در واکنش به انحصار آیپک بر گفت‌وگوی یهودیان آمریکایی در مورد روابط آمریکا و اسرائیل تأسیس شد.

آیپک از بدو تاسیس، به‌طور سنتی از سیاست‌های تمامی دولت‌های مستقر در سرزمین‌های اشغالی، فارغ از جایگاه آن‌ها در طیف سیاسی، حمایت می‌کرد. با این حال، از اواخر دهه ۱۹۸۰، نگرانی‌هایی در میان برخی چهره‌های کلیدی در اسرائیل و ایالات متحده مبنی بر همسویی بیش از حد آیپک با حزب لیکود و نخست‌وزیر وقت آن، اسحاق شامیر، شکل گرفت.

به‌عنوان نمونه، اسحاق رابین، در سفری به واشنگتن، به شدت از آیپک به دلیل وخامت روابط اسرائیل و آمریکا در آن دوره انتقاد کرد و معتقد بود که سازمان‌های یهودی-آمریکایی نباید نقشی محوری در روابط دیپلماتیک آمریکا و اسرائیل ایفا کنند.

این موضوع از زمان رونالد ریگان تاکنون با هر رئیس‌جمهور آمریکا در موضوعات مختلف اعم از معاملات تسلیحاتی با عربستان، روند صلح فلسطین، دیپلماسی با ایران و نقش آمریکا به‌عنوان حامی اسرائیل در جامعه بین‌المللی، چالش‌هایی را به وجود آورده است.

گرایش فزاینده آیپک به حمایت از راستگرایان اسرائیل در دوران چنددهه‌ای زمامداری بنیامین نتانیاهو، تشدید شد؛ به‌طوری‌که توماس فریدمن، ستون‌نویس نیویورک‌تایمز، این سازمان را «عروسک خیمه‌شب‌بازی بی‌بی» توصیف کرد.

تغییر مهم در ساختار آیپک

آیپک به‌طور سنتی به حمایت از کاندیداهای طرفدار اسرائیل می‌پرداخت و این سیگنال را به حامیان مالی می‌داد که از این کاندیداها حمایت مالی کنند. اما در دسامبر ۲۰۲۱، این گروه برای اولین بار طی نزدیک به ۷ دهه فعالیت خود با راه‌اندازی یک کمیته اقدام سیاسی فراگیر به نام «پروژه دموکراسی متحد» (UDP)به سوی حمایت مالی مستقیم از کاندیداها و کارزارهای انتخاباتی گام برداشت. کمیته سیاسی این گروه در پی این تغییر اجازه پیدا کرد که به‌طور نامحدود از منابع مالی خود به نفع یا علیه برخی کاندیداها استفاده کند. تنها نکته در این میان این بود که کمیته اقدام سیاسی اجازه داشت بدون محدودیت به نفع یا علیه یک کاندیدا هزینه کند اما مستقیماً پول را به کارزار کاندیداها پرداخت نمی‌کرد.

این اقدام زنگ خطر را در واشنگتن به‌صدا درآورد. در شرایطی که جوانان و نسل جدید دموکرات‌ها رویکرد انتقادی‌تری نسبت به اسرائیل پیدا می‌کردند و نسبت به سیاست‌هایی نظیر افزایش فشار بر فلسطینی‌ها و کشتار آن‌ها در جنگ موضع می‌گرفتند، نگرانی‌های آیپک نسبت به مواضع آن‌ها تشدید می‌شد و این لابی اسرائیلی نگران بود که انتقادات در درون کنگره آمریکا به فضای بین‌المللی سرایت کرده و راه‌ را برای تشکیل دولت فلسطینی باز کند. به همین دلیل آیپک از یک سو تلاش کرد تا کاندیداهای دموکرات منتقد اسرائیل در رقابت‌های درونی حزب دموکرات از دور خارج شوند و در صورت پیروزی در انتخابات مقدماتی، حمایت از رقیب جمهوری‌خواه آن‌ها در دستور کار قرار می‌گرفت.

آیپک در حال حاضر نیز مستقیماً برخی از اعضای کنگره را که خواستار آتش‌بس در غزه هستند هدف حملات و کارزارهای خود قرار می‌دهد.

آن‌ها چه کسانی را هدف قرار می‌دهند؟

براساس برنامه‌ریزی آیپک این گروه قرار است ۱۰۰ میلیون دلار علیه برخی کاندیداهای کنگره به‌ویژه دموکرات‌هایی که از اسرائیل انتقاد می‌کنند، هزینه کنند.

سیاست آن‌ها این است که با ایجاد یک فضای فشار، کاندیداها را از طرح هرگونه انتقاد علیه اسرائیل بازدارند. یکی از اهداف اصلی آن‌ها در انتخابات پیش رو، جلوگیری از پیروزی جمال بومن و کوری بوش، اعضای دموکرات مجلس نمایندگان است که به انتقاد از اسرائیل در جنگ غزه پرداخته‌اند.

تأمین‌کنندگان مالی آیپک چه کسانی هستند؟

بزرگترین اهداکنندگان به پروژه دموکراسی متحد، جمهوری‌خواهانی هستند که به دنبال تأثیرگذاری بر انتخابات مقدماتی دموکرات‌ها می‌باشند.

بزرگترین اهداکننده، یان کوم، میلیاردر محافظه‌کار اوکراینی-آمریکایی و هم‌بنیان‌گذار واتس‌اپ است که ۵ میلیون دلار اهدا کرده است. کوم همچنین به ابرکمیته نیکی هیلی، نامزد ریاست‌جمهوری جمهوری‌خواه، کمک مالی کرده است.

دیگر اهداکنندگان شامل جاناتان جیکوبسون، سرمایه‌گذار، می‌شوند که اواخر سال گذشته ۵/۲ میلیون دلار به پروژه دموکراسی متحد اهدا کرد، هرچند که برای سال‌ها کمک‌های سیاسی‌اش به کمیته ملی جمهوری‌خواه و کمپین‌های سنای این حزب اختصاص داشت. دیوید زالیک، کارآفرین متولد اسرائیل نیز ۲ میلیون دلار به پروژه دموکراسی متحد اهدا کرده است. او همچنین به کمپین‌های جمهوری‌خواهان در جورجیا کمک مالی کرده است.

برنی مارکوس، بنیان‌گذار Home Depot، که یکی از بزرگترین اهداکنندگان به کمپین دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۶ بود و همچنان از او حمایت مالی می‌کند، یک میلیون دلار به پروژه دموکراسی متحد اهدا کرده است. همچنین پل‌سینگر، مدیر صندوق‌های سرمایه‌گذاری، که طی سال‌ها میلیون‌ها دلار به اهداف سیاسی جمهوری‌خواهان کمک کرده است، یک میلیون دلار به پروژه دموکراسی متحد اهدا کرده است.

کمک‌ها به پروژه دموکراسی متحد جدا از ده‌ها میلیون دلار پولی است که به‌طور مستقیم به آیپک پس از عملیات طوفان‌الاقصی داده شده است.

جنگ غزه می‌تواند معادله را تغییر دهد؟

برای دهه‌ها، حمایت لابی اسرائیل از یک کاندیدا پارامتری تعیین‌کننده در تعیین نتیجه نهایی انتخابات بود اما در سال‌های اخیر با رشد نگاه منفی به اسرائیل در میان اقشار مختلف به‌ویژه دموکرات‌ها و مستقلین، شرایط تا حدی تغییر کرده است. آن‌ها چندین بار اقدام به حمایت از کاندیداهای دموکرات حامی اسرائیل در برابر دموکرات‌های منتقد اسرائیل کردند اما فشار افکار عمومی مانع از موفقیت آن‌ها شد.

آمارها ثابت می‌کند در حال حاضر روند همدلی با فلسطین در میان دموکرات‌ها در حال افزایش است و ترقی‌خواهان به‌عنوان گروهی از دموکرات‌ها که آشکارا از اسرائیل انتقاد می‌کنند، محبوبیت‌شان در این زمینه افزایش یافته است. با این توصیف انتظار می‌رود در ایالت‌هایی که به‌عنوان ایالت‌های آبی شناخته می‌شوند، پیروزی کاندیداهایی که از سیاست‌های اسرائیل انتقاد می‌کنند شانس‌ بالاتری داشته باشد و نفوذ لابی اسرائیل در این مناطق کاهش یابد.

روایت یک جمهوری‌خواه از فشار آیپک

توماس مَسی، عضو جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان آمریکا به‌تازگی در گفت‌وگویی با تاکر کارلسون که از طریق پلتفرم ایکس منتشر شد، جزئیات جالبی را از نحوه فشار آوردن آیپک به اعضای کنگره فاش کرده است. او در این گفت‌وگو با اشاره به دوره‌ای که کاندیدای حضور در مجلس نمایندگان بوده گفته است: «آن‌ها لابی بسیار قدرتمندی دارند. سال ۲۰۱۲ زمانی که کاندیدای مجلس نمایندگان بودم از من خواستند یک نقشه راه درباره سیاست‌ها و نگاهی که در کنگره به موضوع اسرائیل خواهم داشت بنویسم. من این درخواست آن‌ها را رد کردم و گفتم حاضر نیستم برای لابی‌گرها مشق بنویسم و کاری را که آن‌ها می‌خواهند انجام دهم. به من گفتند فقط کافی است همان نقشه راه رند پاول را بنویسی و امضا کنی اما باز هم رد کردم و تأکید کردم نمی‌خواهم مثل دوره دانشگاه «تحقیق آخر ترم» بنویسم.»

او در ادامه در واکنش به خنده مجری از این بحث گفت: «شما به این موضوع می‌خندید اما واقعاً فکر می‌کنم تنها عضو جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان که چنین چیزی را ننوشت و امضا نکرد من بودم. در واقع این برگه و نوشته چیزی نیست؛ آن‌ها درخواست بسیار ساده‌ای را مطرح می‌کنند که ببینند آیا حاضرید با آن‌ها همکاری کنید یا نه؛ می‌خواهند این مسئله را بسنجند که آیا به عنوان یک کاندیدا برای آن‌ها کاری انجام می‌دهید تا مطمئن شوند در دوره نمایندگی کارهایی برای آن‌ها انجام خواهید داد.»

مَسی در ادامه به سوال مجری برنامه که از او پرسید «آیا آن‌ها با تو برخوردی نکردند» این‌گونه پاسخ داد: «آن‌ها در واقع بسیار دیر فهمیدند که من شانس پیروزی دارم و می‌توانم نماینده شوم. روزهای آخر رقابت بود که این مسئله روشن شد و همان زمان برای نوشتن نقشه راه و امضای تعهد به سراغ من آمدند. بعد که درخواست‌شان را رد کردم می‌خواستند اقداماتی انجام دهند اما در آن زمان مثل امروز کمیته اقدام سیاسی نداشتند و نمی‌توانستند صدها یا میلیون‌ها دلار علیه من خرج کنند. کارزار کوچکی علیه من به راه انداختند که مردم به من رأی ندهند.»

به گفته این عضو جمهوری‌خواه کنگره «نحوه کار این گروه فشار به این صورت بود که به کلیساها به‌ویژه کلیساهای اوانجلیکال می‌رفتند و آنجا علیه من تبلیغ می‌کردند. برای مثال، یک گروه سازمان‌یافته در آنجا داشتند به نام اتحاد مسیحیان برای اسرائیل و به شدت کار می‌کردند که حمایت از اسرائیل در ایالت را تضمین کنند. کنتاکی یک ایالت سکولار بود و آن‌ها برایشان مهم نبود که برای مثال این ایالت بودجه برای سقط جنین دارد. می‌گفتند این مسئله به کنار، ما باید از اسرائیل حمایت کنیم. آن‌ها شبکه‌ قدرتمندی داشتند.»

این فشار‌ها در شرایطی علیه توماس مَسی اعمال می‌شد که براساس روایت خود او، هیچ‌گاه ضد اسرائیل نبوده و به لوایح و طرح‌های ضداسرائیلی از جمله تحریم یا منع انتقال سلاح به اسرائیل رأی نداده است.