اهداف سفر شی به اروپا

دوران اوج جهانی شدن اقتصاد، زمانی که چین به‌عنوان یک مقصد سرمایه‌گذاری ضروری در نظر گرفته می‌شد، گذشته است. در عوض، خلق و خوی رهبران اروپایی این است که «ریسک‌زدایی» کرده و سرمایه‌گذاری‌ها و زنجیره‌های تأمین را از دومین اقتصاد بزرگ جهان دور کنند.

با توجه به اظهارات او در پاریس، به نظر می‌رسد که ارزیابی پکن از اروپا نیز تغییر کرده است. اما شی به همان اندازه به اتحادیه اروپا هشدارهای سختی در مورد حمایت‌های تجاری اروپا و موضع دیپلماتیک فعلی آن داد.

به گفته خودش، او انتظار دارد که «نهادهای اتحادیه اروپا دیدگاه درستی در مورد چین داشته باشند». این موضع یک رویه بی‌سابقه برای چین در مقابل اتحادیه اروپا است. به‌رغم احساس خُشنودی او از هر سه کشوری که به آنها سفر کرده، ایجاد آشتی در جبهه‌های اقتصادی یا دیپلماتیک چندان ساده نیست.

این دشواری تا حد زیادی به دلیل توسعه سیاست داخلی و اقتصاد چین و اروپا و جنگ مداوم در اوکراین است. بنابراین هدف اصلی سفر شی‌جین‌پینگ به اروپا، محدود کردن خسارت و ممانعت از بدتر شدن روابط با اروپا است.

چین دوست ندارد که روابط با اروپا به اندازه روابط با آمریکا تیره شود. شی همچنین به‌دنبال سوءاستفاده از اختلافات در اروپا در مورد روابط اوکراین و ایالات متحده است.

در مسائل اقتصادی، چین قاطعانه سیاست‌های صنعتی را دنبال کرده است که پکن را قادر می‌سازد تا زنجیره ارزش صادرات را بالا برده و خود را به‌عنوان یک قدرت تولیدکننده پیشرفته معرفی کند. به‌جای تولید اسباب‌بازی‌های ارزان، پکن می‌خواهد صادرات خودروهای الکتریکی، باتری‌های لیتیومی و پنل‌های خورشیدی به اروپا را آغاز کند.

ما در دورانی به سر می‌بریم که اقتصاد چین در یک گذار دردناک قرار گرفته و مدل رشد خود را از اتکای بیش از حد به بخش دارایی به حساب کردن بر صادرات تولیدی با ارزش افزوده بالا تغییر داده است. در این چارچوب اروپا بازاری حیاتی برای این کالاها خواهد بود.

اما شرکت‌های چینی نیز در رقابت بی‌رحمانه‌ای با همتایان اروپایی، هم در اروپا و هم در کشورهای در حال توسعه هستند. در پاریس، رئیس‌جمهور چین به شکایت اتحادیه اروپا درباره «مازاد ظرفیت» خودروهای الکتریکی و سایر بخش‌هایی که پکن مشتاق به دست آوردن موفقیت تجاری در آن است، توجه کمی کرد.

این محصولات بخشی از به اصطلاح «نیروی مولد جدید» هستند که چین قصد دارد اقتصاد خود را با استفاده از آن به حرکت درآورد. اروپا که از تهاجم روسیه به اوکراین و اختلالات اقتصادی ناشی از کووید-19 به‌هم ریخته است، در چنین شرایطی به‌طور جدی وابستگی بیش از حد اقتصاد خود به چین و سایر کشورها با دیدگاه‌های سیاسی متفاوت را بررسی می‌کند.

نخبگان سیاسی اروپا نیز نگران از دست دادن مزایای اقتصادی بالقوه ناشی از رقابت چین با تولیدات پیشرفته خود هستند. ساده‌لوحانه است اگر فکر کنیم می‌توان با یک سفر پنج‌روزه دولتی شی به اروپا، تنش‌های ساختاری را از میان برداشت.

در جبهه دیپلماتیک، همه چیز در بن‌بست باقی مانده است. برخی در اروپا امیدوارند که پکن مسیر جنگ در اوکراین را تغییر دهد تا آسیب واردشده به روابطش با اروپا را ترمیم کند.

اما وقتی نوبت به امور خارجی می‌رسد، اولویت‌های چین به ندرت تغییر می‌کند. چین به‌طور سنتی سیاست عدم مداخله در امور داخلی سایر کشورها را دنبال می‌کند.

این سیاست با منافع چین در حفظ ثبات و حاکمیت همسو است و توسط بسیاری از کشورهای جنوب جهانی مورد توجه واقع می‌شود. در همین حال، این کشور برای روابط نزدیک خود با روسیه ارزش قائل است.

به‌ویژه اینکه هر دو کشور در مورد مداخلات غرب و رنجش از هژمونی ایالات متحده نگرانی مشترک دارند. اینکه پکن تا چه حد می‌تواند حمایت اقتصادی و دیپلماتیک خود را از روسیه با تمایل خود برای حفظ روابط پایدار با آمریکا و اروپا متعادل کند، بسیار نامشخص است.

از فوریه 2022، پکن چندین بار تلاش کرد تا موضع خود را در مورد حمله به اوکراین با توجیه بازگو کند به این امید که از بدتر شدن مداوم روابط جلوگیری کند.

تاکنون، دستاورد اصلی پکن در چشم کشورهای اروپایی نشان دادن تمایل برای جلوگیری از اقدام پوتین برای استقرار سلاح‌های هسته‌ای بوده است اما رهبران اروپایی نباید انتظار داشته باشند که چین در جنگ با آنها همراه شود.

انتخاب شی برای سفر به فرانسه، صربستان و مجارستان آموزنده است و نشان می‌دهد که شی همچنین امیدوار است از این سفر خود برای ایجاد فاصله بین اروپا و ایالات متحده استفاده کند.