چرا اسرائیل به‌دنبال نابودی آنروا است؟
اسرائیل قصد دارد با نابودی آنروا ایده بازگشت پناهجویان و حق بازگشت فلسطینی‌ها را از بین ببرد
آژانس امدادرسانی و کاریابی برای آوارگان فلسطینی در خاور نزدیک، موسوم به آنروا، با شدیدترین بحران موجودیتی خود در تاریخ ۷۴ساله اخیر مواجه است، زیرا کاهش بودجه این نهاد توسط چندین کشور غربی درست در میانه تداوم جنایات اسرائیل در غزه صورت گرفته است. این نهاد سازمان ملل متحد، نهادی منحصربه‌فرد است زیرا تنها سازمانی است که به گروه خاصی از پناهندگان در منطقه‌ای خاص اختصاص یافته و تنها سازمان امدادی است که یک سیستم آموزشی تمام‌عیار را اداره می‌کند. آنروا همچنین تنها سازمانی است که موظف به کار و فعالیت در غزه و توزیع کمک به دو میلیون نفری است که در حال حاضر در این منطقه محاصره شده و به دام افتاده‌اند و از قحطی و گرسنگی رنج می‌برند و حالا اسرائیل به‌طور اساسی قصد دارد این نهاد را از بین ببرد.
آنروا باید نابود شود
در ماه ژانویه، اسرائیل مدعی شد که کارکنان فلسطینی آنروا در عملیات طوفان‌الاقصی حماس که در تاریخ 7 اکتبر انجام شد، شرکت کردند. این ادعای اسرائیل باعث شد که ایالات متحده و 18 کشور دیگر به سرعت کمک‌های مالی‌شان به این سازمان را متوقف کنند. این تعلیق کمک مالی برای آنروا شوکه‌کننده بود چراکه این نهاد سازمان ملل نقشی کلیدی در تهیه غذا و دارو برای مردم نیازمند غزه ایفا می‌کند و فلسطینی‌های محاصره‌شده در غزه بدون کمک آنروا در تلاش‌شان برای زنده ماندن در محاصره و زیر بمباران‌های اسرائیل، در وضعیت بدی قرار خواهند گرفت. با این حال، ادعاهای مطرح‌شده توسط اسرائیل حاوی هیچ سند و مدرک معتبری نیست. در عوض این ادعاها، بخشی از یک طرح طبقه‌بندی‌شده هستند که از قبل توسط وزارت خارجه اسرائیل برای نابودی آنروا تهیه شده است. وزارت خارجه اسرائیل بر این باور است که آنروا با تداوم رویای حق بازگشت آوارگان فلسطینی و ایده مبارزه مسلحانه علیه اشغالگری «برخلاف منافع اسرائیل کار می‌کند». طرح وزارت خارجه اسرائیل که در 28 دسامبر توسط کانال 12 اسرائیل فاش شد، یک فرآیند سه‌مرحله‌ای را برای از بین بردن آنروا در نوار غزه، با دستاویز قرار دادن عملیات حماس به‌عنوان بهانه طراحی کرده است. این طرح به این شکل است که در ابتدا، پرونده‌ای مبنی بر همکاری آنروا با حماس تهیه می‌شود و سپس، کاهش حوزه فعالیت آنروا و یافتن ارائه‌دهندگان خدمات جایگزین انجام می‌شود و در مرحله سوم انتقال مسئولیت‌های آنروا به نهاد دیگری صورت خواهد پذیرفت. کانال 12 اسرائیل اعلام کرد که اسرائیل قصد دارد این طرح را به تدریج انجام دهد چراکه دولت ایالات متحده نهاد آنروا را در چارچوب تلاش‌های بشردوستانه برای کمک به مردم غزه، نهادی حیاتی به‌حساب می‌آورد. وزارت امور خارجه اسرائیل به دنبال ایجاد تدریجی پرونده برای از میان بردن این سازمان به‌عنوان بخشی از برنامه «روز پس از جنگ» در صورت نابودی حماس است.
روند رخدادها
براساس گزارشی که نیویورک‌تایمز منتشر کرده، روند «توالی حوادث» که باعث شد ایالات متحده کمک مالی به آنروا را به حالت تعلیق درآورد، در 18 ژانویه و زمانی آغاز شد که امیر وایسبرود، معاون مدیرکل وزارت خارجه اسرائیل، با فیلیپ لازارینی، رئیس آنروا، در تل‌آویو دیدار و گفت‌وگو کرد. وایسبرود پرونده‌ای از اطلاعات جمع‌آوری شده توسط اسرائیل به لازارینی نشان داد که در آن ادعا شده بود 12 کارمند آنروا در حملات 7 اکتبر شرکت داشته‌‌اند. پس از این دیدار که در اسرائیل انجام شد، لازارینی هیچ تلاشی برای درخواست شواهد و مدارک برای اثبات صحت ادعاها نکرد. در عوض یک مقام سازمان ملل گفت که او به نیویورک رفت تا با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد ملاقات کند و بلافاصله شروع به اخراج کارمندان کرد. روزنامه گاردین گزارش داده است که کمی بعد در یک کنفرانس مطبوعاتی از لازارینی پرسیده شد که آیا وی بررسی کرده است که شواهدی برای ادعاهای ارائه‌شده توسط وایسبرود به او وجود دارد یا خیر و لازارینی در پاسخ گفت:«خیر! در حال حاضر تحقیقات در این خصوص در جریان است.» لازارینی گفت که او این «تصمیم استثنایی و سریع» را به دلیل «ماهیت بسیار مهم ادعاها» اتخاذ کرده است؛ درحالی‌که هنوز هیچ مدرکی از سوی اسرائیل ارائه نشده است. لازارینی گفت که حتی خودش پرونده را نخوانده است زیرا پرونده به زبان عبری بوده است. او گفت در عوض، «وایسبرود پرونده را می‌خواند و برای من ترجمه می‌کرد».
آمریکا از کجا می‌دانست واقعیت چیست؟
گزارش نیویورک‌تایمز اشاره می‌کند که آنروا در تاریخ 24 ژانویه به مقامات آمریکایی در مورد این اتهامات اطلاع داده بود. تنها دو روز بعد، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، از تعلیق کمک‌های مالی به آنروا خبر داد. وحشتناک‌تر اینکه وزارت امور خارجه آمریکا خبر تعلیق کمک‌های آمریکا به آنروا را درست زمانی اعلام کرد که گزارش‌های زیادی در این خصوص که غزه در آستانه یک قحطی تمام‌عیار است، منتشر شده بود. حتی خود مقامات آمریکایی اعلام کردند که «آنروا نقش مهمی در ارائه کمک‌های نجات جان فلسطینی‌ها از جمله غذا، دارو و سرپناه دارد.» بلینکن نیز مانند لازارینی این تصمیم را بدون درخواست هرگونه مدرکی از اسرائیل اتخاذ کرد و تنها توجیهش این بود که این تصمیم صرفاً براساس ماهیت بسیار مهم ادعاهای مطرح‌شده از سوی اسرائیل اتخاذ شده است. بلینکن تصمیم خود را برای تعلیق کمک به فلسطینی‌های گرسنه با این جمله توجیه کرد: «ما خودمان توانایی بررسی ادعاها را نداشته‌ایم. اما این ادعاها بسیار معتبر هستند.» در یک تلاش به ظاهر هماهنگ، کشورهای دیگر از جمله آلمان، بریتانیا و استرالیا نیز به سرعت از این روش پیروی کردند. حتی پنی‌ونگ، وزیر خارجه استرالیا، بدون دریافت مدرکی از اسرائیل یا حتی درخواست از لازارینی برای به اشتراک گذاشتن هرگونه مدرکی که ممکن بود در اختیار داشته باشد، تعلیق کمک‌ها را اعلام کرد. بحران قطع کمک‌های مالی به آنروا آنقدر شدت یافت که ژولیت توما، مدیر ارتباطات آنروا، اعلام کرد که پس از «دهه‌ها کار مشترک»، «در کمتر از 24 ساعت، 9 کشور از کمک‌کنندگان ما، کمک مالی به آنروا را به حالت تعلیق درآورده‌اند.»
یک پرونده مشکوک دیگر
با افزایش انتقادها به تعلیق کمک‌های مالی به آنروا، مقامات وزارت خارجه اسرائیل پرونده‌ای را در اختیار چندین سازمان خبری خارجی قرار دادند. اما پس از مشاهده این پرونده، هم فایننشال‌تایمز و هم کانال 4 بریتانیا گزارش دادند که اسرائیل «هیچ مدرکی» برای این ادعاها ارائه نکرده است. کریس گانس، رئیس سابق آنروا پرونده ارائه‌شده توسط اسرائیل را با «پرونده مبهم» ایجادشده توسط تونی بلر برای کشاندن بریتانیا به جنگ در عراق مقایسه کرد. او گفت:«هیچ مدرک واقعی وجود ندارد و اینها فقط اتهام است.» لیور حیات، سخنگوی وزارت خارجه اسرائیل، سعی کرد امتناع وزارت خارجه اسرائیل از ارائه هرگونه مدرک واقعی را با این ادعا توجیه کند که «ماهیت ادعاها باعث می‌شود اسرائیل نتواند تمام شواهدی را که در اختیار دارد با آنروا به اشتراک بگذارد. آنها فکر می‌کنند که ما می‌توانیم اطلاعاتی را به آنها بدهیم، چون خودشان می‌دانند که برخی از کارمندان آنها برای حماس کار می‌کنند؟ واقعاً که!» اما ایلون لوی، تبلیغ‌کننده و سخنگوی دولت اسرائیل از پاسخ دادن به این سوال که آیا اسرائیل حتی به دولت‌های آمریکا و بریتانیا مدرک ارائه کرده است یا خیر؟ خودداری کرد و زمانی که برای اثبات ادعاهای اسرائیل تحت فشار قرار گرفت، به کانال 4 انگلیس گفت: «من شخصاً از اینکه چه مطالبی ممکن است بین سازمان‌های اطلاعاتی ما منتقل شده باشد، آگاه نیستم.»
ارتباط با حماس؟
وزارت خارجه اسرائیل با طرح اتهامات دیگری مبنی بر همکاری آنروا با حماس به اجرای طرح افشاشده سه‌مرحله‌ای برای نابودی آنروا ادامه داد. در تاریخ 29 ژانویه، روزنامه آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال ادعاهایی را براساس اطلاعات اسرائیل گزارش کرد مبنی بر اینکه «هزار و 200 نفر از حدود 12 هزار کارمند آنروا در غزه با حماس یا جهاد اسلامی فلسطین ارتباط دارند و حدود نیمی از آنها بستگان نزدیکی دارند که در گروه‌های شبه‌نظامی اسلامگرا عضویت دارند.» این مقاله نیز هیچ مدرکی ارائه نکرد و فقط به اطلاعات و ادعاهای مطرح‌شده از سوی اسرائیل اشاره کرد. نویسنده این گزارش کری کلر لین آمریکایی است که داوطلب ارتش اسرائیل بود و با سخنگوی ارتش اسرائیل رابطه شخصی دارد. حتی اگر ادعای ارتباط درست باشد، باز هم این ادعاها بی‌معنی است. حماس قدرت حاکم در غزه است و این امر بدیهی است که بسیاری از کارمندان آنروا با جنبش مقاومت همدردی یا پیوندهای خانوادگی داشته باشند. همچنین، به‌هیچ‌وجه تعجب‌آور نخواهد بود که کارمند یک سازمان غیردولتی یا گروه امدادی اسرائیلی با ارتش اسرائیل همدردی کند یا اعضای خانواده‌اش در حزب حاکم لیکود عضویت داشته باشند. همانطور که هاآرتص در یکی از گزارش‌هایش منتشر کرده، کارمندان آنروا در کرانه باختری و دیگر کشورهایی که این سازمان در آنها فعالیت می‌کند، معمولاً با هر جناح فلسطینی که در آن منطقه مسلط است، همسو هستند.
نتوانستیم تایید کنیم
طرح وزارت خارجه اسرائیل برای ارائه تصویری از آنروا به‌عنوان نهادی که با حماس ارتباط دارد، خیلی زود با ادعاهای جدید و عجیب و غریب دیگری ادامه یافت. این بار ادعا شد که حماس یک مرکز اطلاعاتی عظیم را درست زیر مقر آنروا در غزه تاسیس کرده است. تایمز اسرائیل مدعی شد که این مرکز اطلاعاتی «دقیقاً در مکانی ساخته شده است که اسرائیل در ابتدا اساساً نمی‌خواست حتی آن را بررسی کند، چه رسد به اینکه هدف حمله هوایی قرار گیرد». اما اسرائیل چندین دهه است که مدارس آنروا و دیگر تأسیسات سازمان ملل متحد را بمباران می‌کند و این بمباران‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که غیرنظامیان در این مراکز پناه گرفته‌‌اند. هیچ‌یک از رهبران حماس هم تصور نمی‌کردند که ساخت چنین مقرهایی زیر ساختمان آنروا بتواند از آنها محافظت کند چراکه اسرائیل سابقه‌ای طولانی در هدف قرار دادن ساختمان‌های آنروا دارد. اما همانطور که مایکل کوبز، تحلیلگر OSINT نشان داد، مرکز اطلاعات ادعایی که ارتش اسرائیل به خبرنگاران خارجی نشان داد، زیر مقر آنروا نبود. کوبز همچنین خاطرنشان می‌کند که وقتی سوفی وان درتان، روزنامه‌نگار نشریه Tageschau را از طریق یک تونل برای دیدن مرکز داده ادعایی بردند، او گفت که «نمی‌تواند تأیید کند» که این مرکز زیر مقر آنروا بوده است.
حذف حق بازگشت
اما چرا اسرائیل مصمم به نابودی آنروا است؟ یکی از دلایل، تلاش مستمر اسرائیل برای گرسنگی دادن تدریجی به جمعیت 2 میلیون و 300 هزار نفری فلسطینیان در غزه است. در آغاز جنگ در 7 اکتبر، یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل، دستور «محاصره کامل» غزه را صادر کرد و گفت: «نه برق، نه غذا، نه سوخت، همه چیز قطع می‌شود.» به گفته مارتین گریفیتس، رئیس امداد اضطراری سازمان ملل، کمپین اواخر ژانویه برای تعلیق کمک‌های مالی آنروا در زمانی رخ داد که «قحطی» از قبل نیز در غزه مشاهده می‌شد. مقامات اسرائیلی می‌دانستند که تعلیق کمک‌های مالی به آنروا در این زمان خاص، تنها قحطی را بیشتر می‌کند. یکی از مقامات نظامی اسرائیل در 13 فوریه به وال‌استریت‌ژورنال گفت که «بدون آنروا، هیچ کمک بشردوستانه‌ای در غزه وجود ندارد.» اما دلیل دیگری وجود دارد که اسرائیل می‌خواهد آنروا را نابود کند و این دلایل حتی به قبل از جنگ اخیر بازمی‌گردد. حنین ابوسالم، تحلیلگر سیاسی و محقق فلسطینی توضیح می‌دهد که اسرائیل می‌خواهد آنروا را از بین ببرد زیرا وضعیت پناهندگی را از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌کند و حق بازگشت آوارگان فلسطینی را زنده نگه می‌دارد و تضمین می‌کند که امید آنها برای بازگشت به سرزمین اجدادی‌شان، با مرگ نسل پناهندگان سال 1948 نیز از بین نمی‌رود. اگر آنروا برچیده شود و کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل جایگزین شود - همانطور که اسرائیل امیدوار است - این روند تضمین می‌کند که فلسطینی‌ها فقط می‌توانند در کشورهای ثالث اسکان داده شوند و هرگز به خانه‌ها و سرزمین‌هایی که اسرائیل به زور پدربزرگ و مادربزرگ‌شان را از آنجا اخراج کرده است، بازنگردند. در سال 2017، اسرائیل یک کمپین تبلیغاتی علیه آنروا به راه انداخت و موفق شد دولت ترامپ را متقاعد کند که حدود 300 میلیون دلار از بودجه این سازمان را در سال بعد کاهش دهد. وقتی بایدن بر سر کار آمد از آن 300 میلیون دلار، تنها 235 میلیون دلار را بازگرداند.
از بین بردن یک ایده
اما با شروع جنگ در 7 اکتبر، اسرائیل احساس می‌کند فرصتی دوباره یافته است که نه‌تنها حق بازگشت فلسطینی‌ها را از بین ببرد بلکه «ایده» مبارزه مسلحانه برای دستیابی به این حق را نیز را از اساس نابود کند. نوگا آربل، محققی در انجمن راستگرای کوهلت، اخیراً توضیح داد که آنروا باید «نابود شود» زیرا «منبع ایده» است. او معتقد است که «آنروا تروریست‌های بیشتری را پرورش می‌دهد. آنروا باید فوراً و اکنون از بین برود وگرنه اسرائیل پنجره فرصت را از دست خواهد داد.» ادعا می‌شود که آنروا از طریق 706 مدرسه خود «تروریست‌ها را پرورش می‌دهد». در این مدارس بیش از 543 هزار کودک پناهنده فلسطینی آموزش اولیه رایگان دریافت می‌کنند. در غزه، آنروا از کتاب‌های درسی تشکیلات خودگردان فلسطین استفاده می‌کند و این کتاب‌ها را با مطالب خود تکمیل می‌کند. اسرائیل مدت‌هاست که از اینکه این کتاب‌های درسی شامل درس‌هایی درباره زندگی یکی از مشهورترین نمادهای مقاومت مسلحانه فلسطین، به نام دلال المغربی، یک زن جوان 18 ساله و پناهنده فلسطینی است، ناراحت است. در سال 1978، مغربی گروهی از چریک‌های فلسطینی را از حزب فتح متعلق به یاسر عرفات، رئیس ساف، رهبری کرد تا عملیاتی را در اسرائیل انجام دهند. طبق روایت اسرائیلی‌ها، مغربی با ربودن یک اتوبوس و گروگان گرفتن مسافران آن در بزرگراه بین حیفا و تل‌آویو، «یکی از مرگبارترین حملات انتحاری در تاریخ اسرائیل» را رهبری کرد. در جریان این عملیات، اتوبوس منفجر شد و «38 اسرائیلی از جمله 13 کودک کشته شدند.» اسرائیل مدعی است که آنروا با استفاده از کتاب‌های تشکیلات خودگردان که همه را تشویق می‌کند شبیه مغربی باشند، «کشتار دسته‌جمعی» را آموزش می‌دهد. با این حال فلسطینی‌ها ادعا می‌کنند که در آن عملیات، نیروهای اسرائیلی گروگان‌ها را کشته‌‌اند.
می‌توانید یک انقلابی را بکشید، اما انقلاب را نه
براساس گزارشی که در سال 2008 در گاردین منتشر شد، مغربی و چریک‌های فلسطینی قصد حمله به وزارت دفاع در تل‌آویو را داشتند و دو اتوبوس حامل غیرنظامیان را در جاده ساحلی نزدیک حیفا ربودند. در طول راه، آنها درگیر درگیری شدید 15ساعته با نیروهای اسرائیلی شدند. فلسطینی‌ها معتقدند که این اتوبوس پس از شلیک از هوا توسط هلیکوپترهای اسرائیلی و شلیک کماندوهای اسرائیل و براساس دستورالعمل هانیبال، منفجر شد و چریک‌ها و گروگان‌ها کشته شدند. نیروهای اسرائیلی دستورالعمل هانیبال را در 7 اکتبر نیز اجرا کردند و تعداد زیادی از غیرنظامیان خود را کشتند - و بسیاری از آنها را زنده زنده سوزاندند. این کار با استفاده از هلیکوپترهای تهاجمی، تانک‌ها و هواپیماهای بدون سرنشین انجام شد و بعد مسئولیت همه این کشتارها را به دوش حماس انداختند. حتی اگر اسرائیل در اجرای نقشه خود برای نابودی آنروا موفق شود، با اینکه در غزه گرسنگی جان فلسطینیان را می‌گیرد و با اینکه اسرائیل ده‌ها هزار نفر را بمباران می‌کند، باز هم نمی‌تواند علاقه فلسطینی‌ها به دلال المغربی را از بین ببرد. در عرض 24 ساعت پس از مطرح شدن اتهامات غیرقابل اثبات علیه آنروا، ایالات متحده، بریتانیا و 14 کشور دیگر کمک مالی به این سازمان را به حالت تعلیق درآوردند. این اقدامات شدید براساس اتهامات مبتنی بر یک پرونده شش‌صفحه‌ای مشکوک، احتمالاً بخشی از یک طرح دقیق طراحی‌شده توسط وزارت خارجه اسرائیل، با هدف از بین بردن زیرساخت‌های بشردوستانه و آموزشی در خدمت به آوارگان فلسطینی، انجام شده است. این تلاش هماهنگ برای تضعیف آنروا چیزی جز یک استراتژی حساب‌شده برای اعمال کنترل بر روایت‌هایی درباره پناهندگان فلسطینی و تغییر شکل مجدد جمعیت در فلسطین نیست.
