اختلافات چین و فیلیپین

جورج فریدمن

استراتژیست

فیلیپین برای مدت‌های طولانی یکی از اجزای مهم شبکه اتحادهای واشنگتن در آسیا و اقیانوسیه بوده است. جغرافیای فیلیپین به‌گونه‌ای است که به این کشور امکان می‌دهد تا در همکاری با آمریکا دسترسی چین را به کریدورهای حمل‌ونقل دریایی که اقتصاد صادرات‌محورش به آن وابسته است، قطع کرده و یا برقرار کند. اما همین جغرافیا موجب شده که فیلیپین سعی کند همواره تعادل در روابطش را با پکن و واشنگتن حفظ کند.

وضعیت موجود در سال 2022، زمانی که فردیناند مارکوس جونیور به‌عنوان رئیس‌جمهور فیلیپین انتخاب شد، تغییر کرد. او در سیاست خارجی، رویکردی را در پیش گرفته که بیشتر به ایالات متحده متمایل است. یکی از بهترین نمونه‌های این تمایل، توافق سال جاری با آمریکا بوده که به واشنگتن اجازه می‌دهد پایگاه‌های نظامی در فیلیپین ایجاد کند. این را هم در نظر بگیرید که استرالیا هم که متحد ایالات متحده است، توافقنامه مشابهی را با پاپوآ گینه نو امضا کرد و چین وقتی به اطراف خود نگاه می‌کند، دیواری را می‌بیند که از جزایر آلیوتی تا ژاپن و استرالیا امتداد دارد و این دیوار هدفی ندارد جز مهار تمایل چین برای گسترش نفوذ خود. در امتداد این دیوار توپخانه‌ها، سامانه‌های موشکی و همچنین چندین بندر آماده، قرار گرفته‌‌اند. از آن زمان به بعد این سوال مطرح شده است که آیا چین واکنشی به این تحرکات نشان خواهد داد و اگر واکنش نشان دهد، این واکنش قرار است چگونه باشد؟ تلاش‌های قبلی چین برای واکنش نشان دادن شامل اقدام برای ایجاد فاصله بین فیلیپین و ایالات متحده بود. این تلاش‌ها با شکست مواجه شدند چراکه ایالات متحده از نظر اقتصادی مشوق‌های بیشتری داشت تا به فیلیپین ارائه دهد.  پکن اکنون در حال امتحان کردن رویکردی متفاوت است. شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین، در سال گذشته دلایل زیادی برای گفت‌وگو کردن با جو بایدن در کالیفرنیا داشت. یکی از این دلایل، مطمئناً یافتن راه‌هایی بود تا مانع از آن شود که آمریکا بتواند چین را احاطه کرده و دسترسی دریایی‌اش را مسدود کند.  اما هر چیزی که در کالیفرنیا با آن موافقت شد یا نشد، آشکارا چین را راضی نکرد. چین کارزاری را با هدف اغوای مانیل و منصرف کردن این کشور از اجرای توافق نظامی‌اش با ایالات متحده آغاز کرده است. چین همچنین تهدید کرده، به خواست و فراخور منافع‌اش در فیلیپین نفوذ خواهد کرد. در همین راستا چین مجدداً ادعاهای سرزمینی خود را در دریای چین جنوبی مطرح کرده است. چین همچنین ناو هواپیمابر خود را به بمب‌افکن‌های آمریکایی در منطقه نزدیک کرده تا آمریکا را مجبور کند در موضع خود در خصوص منطقه تجدیدنظر کند. اما واضح است که هنور هیچ درگیری‌ای رخ نداده است. این اقدامات صرفاً ژست‌های منطقه‌ای هستند و این نوع ژست‌ها رفتاری رایج محسوب می‌شوند اما آنچه از این رویدادها می‌توان مستفاد کرد این است که هیچ تفاهم پایداری در مورد مسائل نظامی یا دریای چین جنوبی حاصل نشده است. چین به وضوح نشان می‌دهد پایگاه‌های آمریکایی را در فیلیپین تحمل نخواهد کرد. اما ایالات متحده به تازگی موضع خود را در برابر چین تقویت کرده و در موقعیتی نیست که داوطلبانه از موضع خود عقب‌نشینی کند.

این همان وضعیتی است که ممکن است به شرایطی بسیار مرگبارتر تبدیل شود. با این حال، چشم‌انداز وقوع جنگ به توانایی‌های نظامی دو کشور متخاصم بستگی دارد. نیروی دریایی ایالات متحده همیشه قدرتمندتر از نیروی دریایی چین بوده و مواضع دفاعی و تهاجمی جدید در فیلیپین و پاپوآ گینه نو توانایی چین را برای حمله دریایی بیشتر تضعیف می‌کند. با این اوصاف، اعتقاد بر این بود که مشکلات اقتصادی چین و سرگرم بودن آمریکا در اوکراین، این دو را وادار به توافق خواهد کرد. اما این احتمال وجود دارد که پکن به این نتیجه رسیده باشد ایالات متحده نمی‌تواند مشکلات اقتصادی خود را حل کند و واشنگتن هم معتقد باشد چین خواهان رویارویی نظامی است. در صورت چنین محاسبات اشتباهی، جنگ اجتناب‌ناپذیر است.