اولین یاغی/بررسی کارنامه پرحاشیه داریوش مصطفوی به‌بهانه درگذشت او

یکی از اثرگذارترین مدیران ورزشی بعد از انقلاب جمعه‌شب در سن 81 سالگی درگذشت. داریوش مصطفوی، بازیکن اسبق تیم‌هایی چون تاج و پرسپولیس، کارنامه پرباری در بازیگری در زمین فوتبال و مدیریتی در همین حوزه داشت. شاید کمتر کسی بداند که او اولین یاغی فوتبال ایران است که از تاج به پرسپولیس رفته است و پیراهن هر دو تیم را بر تن کرده است.

او خودش را یک تاجی اصیل می‌دانست اما در دوران مدیریت هم به پرسپولیس رفت تا نشان دهد در روزهایی که باید نگاه حرفه‌ای داشت، نگاه رنگی حداقل معنا ندارد. هرچند بسیاری می‌گویند دربی معروف سال 73 که بعد از تساوی دو بر دو به پایان رسیده بود، با دستور مستقیم مصطفوی سه بر صفر به سود استقلال اعلام شد. در این گزارش قصد داریم زندگی مردی را بررسی کنیم که در روزهای پایانی عمر، تبدیل به منتقدی شده بود که نقدهایش را محترمانه و البته جسورانه مطرح می‌کرد.

دوران پرفروغ جوانی

قدیمی‌ها قطعاً خاطرشان هست که داریوش مصطفوی بازیکن بزرگی بود. هرچند به‌دلیل ادامه تحصیل خیلی زودتر از موعد از دنیای فوتبال خداحافظی کرد و به آمریکا رفت اما تا زمانی که در مستطیل سبز حضور داشت، درخشان ظاهر می‌شد. مصطفوی جزو اولین نسل فوتبالیست‌های حرفه‌ای تاریخ فوتبال ایران بود. اولین تورنمنت بزرگ جهانی که فوتبال ایران در آن حضور داشت، المپیک 1964 بود که مصطفوی در این بازی‌ها دو بار به میدان رفت. باتوجه به بازی‌های ملی کم آن مقطع، این بازیکن تنها هفت بازی ملی انجام داد و در آن مسابقات یک گل و یک پاس گل به‌ثبت رساند.

داریوش مصطفوی در دهه 1340 در تاج (استقلال) بازی کرد و به همراه این تیم قهرمان مسابقات سراسری تهران، جام باشگاه‌های تهران و جام حذفی تهران شد. مصطفوی در سال‌های پایانی بازیگری خود به پرسپولیس رفت تا در زمانی‌که هنوز واژه یاغی متداول نبود، اولین بازیکنی باشد که در دو تیم مطرح تهران به میدان رفته است. داریوش مصطفوی در 17 بازی با پیراهن پرسپولیس، دو گل زد. این مهاجم برای ادامه تحصیلات خود در رشته مهندسی، خیلی زود از فوتبال خداحافظی کرد و به آمریکا رفت.

اعتراف به تغییر داور

در دوران مدیریت داریوش مصطفوی، اتفاق کم‌سابقه‌ای رخ داد که به سود یکی از باشگاه‌های ایرانی ـ یعنی استقلال تهران ـ در مسابقات بین‌المللی رقم خورد. داریوش مصطفوی در گفت‌وگویی تلویزیونی این ماجرای باورنکردنی را با ادبیات خودش چنین توضیح می‌دهد، با لابی قدرتمندی که داشته، نتیجه یک مسابقه را به‌شکل عجیبی تغییر داده است.

در سال 1375 در مرحله حذفی این مسابقات، استقلال با نتیجه چهار بر یک مغلوب نوف باخور ازبکستان شد تا حذف این تیم، قطعی به‌نظر برسد. اما شاگردان منصور پورحیدری معجزه‌ای باورنکردنی را رقم زدند و استقلال با سه گل، تیم ازبک را در ورزشگاه آزادی شکست داد و باتوجه به یک گل زده در خانه حریف، به مرحله بعدی صعود کرد. دو گل از سه گل استقلال از روی نقطه پنالتی زده شد اما بعداً مشخص شد ماجرا به این سادگی نبوده است. چندروز مانده به این مسابقه، کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC)، سعد کمیل کویتی را برای قضاوت این دیدار انتخاب کرد که این انتخاب برای آبی‌ها چندان امیدوار‌کننده نبود اما داریوش مصطفوی با پیتر ولاپان، دبیرکل وقت AFC تماس گرفت و خواستار تعویض سعد کمیل با یک داور عراقی شد.

درخواستی که با دیپلماسی و قدرت بالای مصطفوی در AFC، مورد موافقت قرار گرفت و داور عراقی که یک‌هفته پیش‌تر بازی پرسپولیس و آلیما قزاقستان را سوت زده بود، داور بازی استقلال و نوف باخور هم شد. مصطفوی بین دو نیمه در گفت‌وگویی خصوصی با صادق ورمزیار، به او توصیه کرد که دریبل‌های کوتاهش را به جای پشت محوطه جریمه، در داخل محوطه جریمه انجام دهد و به او تضمین داد در صورت اجرای این کار، داور به سود استقلال اعلام ضربه پنالتی خواهد کرد. توصیه‌ای که در زمین موبه‌مو اجرا شد و حاصل‌اش اعلام دو ضربه پنالتی به سود استقلال بود.

مصطفوی بعدها در این باره گفت: «من از نظر برخی، آدم ضعیفی هستم اما زمانی که رئیس فدراسیون فوتبال بودم در AFC و فیفا بسیار قدرتمند بودم. معتقدم که در بهترین حالت 30 درصد اتفاقات فوتبال در زمین رقم می‌خورد و 70 درصد در بیرون از مستطیل سبز.» در هر حال داور عراقی به‌نوعی هوای پرسپولیس و استقلال را داشت تا از آن مرحله صعود کنند.

لغو محرومیت تا پایان عمر

یکی از حواشی دوران مدیریت داریوش مصطفوی مربوط به حکم 220 میلیون تومانی می‌شود که او توانست با شکایت به مراجع قضایی غیرفوتبالی خارج از ایران به‌دست بیاورد. او در سال 1389 فدراسیون فوتبال را به پرداخت 220 میلیون به خودش محکوم و این مبلغ را دریافت کرد. مصطفوی ادعا کرده بود که این پول مربوط به سنوات دوران فعالیت‌اش در فدراسیون فوتبال بوده اما از آنجایی که این اتفاق با ناهماهنگی فدراسیون فوتبال در دوران علی کفاشیان رخ داده، علی کفاشیان ـ رئیس وقت فدراسیون ـ ترجیح داد شدیداً با او برخورد کند و او مادام‌العمر از حضور در فوتبال محروم شد. هرچند با پایان دوران کفاشیان و حضور مهدی تاج، مشکل مصطفوی حل شد.

منتقد همیشگی کفاشیان

10سال از اینکه کفاشیان، مصطفوی را از حضور در میادین فوتبال و حوزه مدیریتی محروم کرده بود، در سال 1399 داریوش مصطفوی مصاحبه‌ای کرد و گفت، فوتبال ما «شهر هرت» است و همه‌چیز شدنی است. مباحث آقای ترابیان هنوز برای مردم مشخص نیست. همه مطالب را که من نباید بگویم؛ مسئولان باید بگویند. مصطفوی معتقد بود، ترابیان و کفاشیان با زد و بند وارد این فوتبال شده‌اند: «اگر این حرف را بزنم ۵۰ خبرنگار به من حمله می‌کنند و می‌گویند برای ما هم بگو! حوصله ندارم. در زمان آقای کفاشیان و ترابیان قرار بود برای داوران ما هدست بخرند.

مکاتبه می‌کنند و می‌گویند نماینده ما ترابیان است. باید پول به حساب آن شرکت می‌ریختند. قرار بود از مبلغ حق پخش، هدست را بخرند.» مصطفوی درخصوص این‌که ترابیان گفته در فدراسیون فوتبال پرونده‌سازی می‌کنند، اظهار کرد: «خجالت می‌کشم حرف‌هایی را بزنم که هتک‌حرمت شود. در دوره ما ترابیان و کفاشیان جایی در فدراسیون فوتبال نداشتند. دوره ما، دوره تخصص بود. با ۱۷ نفر کار را انجام می‌دادیم، ولی این‌ها با ۴۵ نفر در فدراسیون و با ۸۰ میلیارد تومان می‌روند جام جهانی.»

بخش مهمتر گفت‌وگوی مصطفوی علیه ترابیان، موضوعی بود که حتی به کمیته اخلاق کشید و طبق پیش‌بینی‌ها این پرونده به جای خاصی نرسید: «ترابیان که گفته فدراسیون جای زد و بند است، خودش چطور وارد فوتبال شد؟ ترابیان در زمان ریاست صفایی فراهانی از طریق وزارت نفت به فدراسیون معرفی شد. پارتی‌بازی هم اگر صورت گرفته باشد، روی ترابیان و کفاشیان صورت گرفته است. هیچ‌کس به‌اندازه آن‌ها از رانت استفاده نکرد. نمی‌شود همه را متهم کرد که فدراسیون جای پرونده‌سازی است. پرونده را فدراسیون نساخت؛ جای دیگر ساخت.»

تبدیل حامی به منتقد

مرحوم مصطفوی بعد از انقلاب که سال‌ها دبیرکل فدراسیون فوتبال بود، با حضور بر صندلی ریاست فدراسیون فوتبال، عامل اصلی صعود ایران به جام جهانی 1998 فرانسه بود. درواقع در دوران مدیریت‌اش او سعی می‌کرد کمتر وارد چالش با مسئولان فوتبالی و غیرفوتبالی شود اما طی دو، سه سال اخیر که عملاً نقش خاصی در فوتبال و حوزه مدیریت نداشت درخصوص سایر مسائل نیز صحبت می‌کرد.

مصطفوی از وضعیت بد اقتصادی می‌گفت و معتقد بود، وقتی وضعیت معیشت مردم نامناسب است، پاداش برخی مسئولان هیئت‌رئیسه وقت فدراسیون فوتبال در صعود به جام جهانی، آزاردهنده است. کارنامه دوران مدیریت مصطفوی چنین می‌گوید که فراز و فرود در زندگی شخصی و زندگی حرفه‌ای او وجود داشت اما آنچه مشخص است، برآیند او و نقشی که در فوتبال ایفا کرد، مثبت‌تر از نکات منفی‌اش است.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید