گزارش یک جشن/ قرارداد منتشرشده از سمت وزارت ارشاد اسلامی نشان می‌دهد که دبیر اجرایی و پیمانکار یک جشن گران‌قیمت یک نفر بوده است
چندی پیش وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی فهرست هزینه‌های جشن نوروز اسفند سال پیش این وزارتخانه را منتشر کرد؛ کاری درست در راستای شفافیت در چگونگی خرج شدن بیت‌المال
چندی پیش وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی فهرست هزینه‌های جشن نوروز اسفند سال پیش این وزارتخانه را منتشر کرد؛ کاری درست در راستای شفافیت در چگونگی خرج شدن بیت‌المال. این شفافیت اما دو نکته عجیب داشت؛ یکی میزان هزینه چند ساعت جشن و عجیب‌تر از آن موسسه پیمانکار برگزاری این جشن میلیارد تومانی که موسسه تحت مالکیت دبیر اجرایی این مراسم یعنی ح.الف بود. البته برگزاری مراسم نوروز طی سالیان اخیر در شهرهای مختلف با حواشی زیادی همراه بود اما سال گذشته این مراسم به موسسه‌ای سپرده شد تا در کوتاه‌مدت بهترین خروجی ممکن را ثبت کند.
همایشی که قرار بود تحت عنوان یک مراسم جهادی برگزار شود با انتشار ریز مبالغ هنگفت، حواشی را به وجود آورده است. همایش نوروز که پیشتر قرار بود در یک بازه زمانی ۱۰ روزه برگزار شود به دلیل کمبود زمان طی کمتر از ۲ روز به سرانجام رسید اما هزینه هنگفت بیش از ۲۱ میلیارد تومانی به بار گذاشت. پیشتر می‌خواستیم در گفت‌وگو با مسئولین اجرایی این مراسم که از سمت وزارت ارشاد بودند و هم پیمانکار جشن گفت‌وگو کنیم.
متاسفانه هیچ‌کدام حاضر به توضیح درباره ابهامات این قرارداد نشدند. بررسی این قرارداد و جواب به این ابهامات از این رو مهم است که وزارت ارشاد وزارتخانه‌ایست با بی‌شمار وظیفه و گروه‌هایی که نیاز به حمایت دارند و مسئولان این وزارتخانه همیشه از کمبود بودجه شکایت دارند. پس باید کمک کرد که این بودجه ناچیز لااقل به بهترین نحو صرف شود.
از تاسیس موسسه تا دبیری مراسم
بهمن‌ماه 1403 به پاس گرامیداشت نوروز ایرانی، وزارت ارشاد تصمیم گرفت مراسمی باشکوه با حضور میهمانان ایرانی و سفرای خارجی برگزار کند تا شکوه و عظمت نوروز باستانی به مردم دنیا معرفی شود. در اولین گام، وزارت ارشاد ح.الف را به عنوان «دبیر ستاد اجرایی نکوداشت نوروز و عید فطر فرهنگی ـ هنری» منصوب کرد. کمتر از ۲ماه فرصت بود تا یک مراسم باشکوه با مدیریت ح.الف در تهران برگزار شود.
به دلیل کمبود وقت، این مراسم از 10 روز به یک روز کاهش یافت. نکته عجیب در همین گام نخست ایجاد شد. ح.الف، موسسه هورشید را که خودش مدیریت آن را برعهده داشت به عنوان کارگزار این مراسم پراهمیت معرفی کرد. متاسفانه مسئولان مربوطه پاسخگوی این سوال نبودند که چطور دبیر اجرایی، با موسسه خودش برای برگزاری این مراسم قرارداد امضا کرده است. نکته اول این است که چنین برنامه پرهزینه‌ای را معمولاً باید به مناقصه گذاشت که کمترین هزینه بیشترین بهره‌وری را داشته باشد. حتی اگر مناقصه‌ای هم برگزار شده باشد، آن کس که باید پیمانکار برنده را معرفی کند خود پیمانکار برنده بوده است.
این در حالیست که یک گردش مالی ۲۲ میلیارد تومانی برای بسیاری از موسسه‌های فرهنگی مشابه کشور یک گردش مالی قابل اعتنا و بسیار جذاب است. نکته زمانی عجیب‌تر می‌شود که بدانیم موسسه هورشید که یک موسسه فرهنگی است اواخر آبان‌ماه ۱۴۰۳ با مجوز وزارت ارشاد تاسیس شده و همین شرکت ۲ماه بعد کارگزار یکی از مراسم‌های مهم وزارت ارشاد می‌شود؛ مراسمی که بودجه ۲۲ میلیارد تومانی در اختیار داشته است.
باید توجه داشت که مجوز تاسیس موسسه‌های فرهنگی تحت اختیار وزارت ارشاد است؛ مجوزهایی که به راحتی داده نمی‌شود، بخصوص موسسه‌های فرهنگی چندمنظوره که معمولاً به افراد خاص اعطا می‌شود. اینکه هورشید برای ورود به چنین پروژه‌هایی در وزارت ارشاد بلافاصله بعد از استقرار افراد در این وزارتخانه تاسیس شده یا نه را نمی‌توان فهمید اما اینکه یک موسسه با سابقه دو ماه تاسیس صاحب یکی از بزرگترین پروژه‌های وزارت ارشاد می‌شود دیگر از سر اتفاق و طی کردن بوروکراسی اداری نیست. قابل ذکر است که در آگهی رسمی این موسسه تاریخ تاسیس نیمه آبان ذکر شده است و ح.الف به عنوان مدیرعامل معرفی شده و ایشان در بهمن‌ماه ۱۴۰۳ به عنوان دبیر اجرایی مراسم نوروز معرفی شدند.
هزینه‌های نامتعارف
طبق گزارش‌های منتشرشده، جشن نوروز ۱۴۰۴ برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که با مدیریت ح.الف و مؤسسه هورشید برگزار شده است، در مجموع ۲۱ میلیارد و ۸۷ میلیون تومان هزینه در بر داشته است. سوالی که سعی کردیم از ح.الف بپرسیم ولی ایشان تمایلی به پاسخگویی در این زمینه و شفاف‌سازی مالی نداشتند این بود که با تحمیل این هزینه حدود 22 میلیاردی آیا وزارت ارشاد توانست به اهداف خود در جهت معرفی نوروز و توسعه بخش فرهنگی برسد یا خیر؟ اینکه بابت حضور عوامل اجرایی بودجه کم‌سابقه 800 میلیون تومانی تخصیص داده شده، با چه پارامتر و معیاری این مبلغ درنظر گرفته شده است؟ در بررسی بیشتر مشخص می‌شود در قسمت «مجری» در برابر هر دو بخش، نام مؤسسه «هورشید» نوشته شده است. به عبارت بهتر، تنها برای عوامل اجرایی این جشن، ۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان هزینه شده است.
قیاس هزینه‌ها با نرخ اصلی بازار
بعد از انتقاد فراوان نسبت به برگزاری این مراسم با هزینه‌های باورنکردنی، دفتر برنامه و بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای قانون دسترسی آزاد به اطلاعات و شفاف‌سازی، گزارشی از هزینه‌های جشن نوروز سال ۱۴۰۴ را منتشر کرد. اکنون فهرست هزینه‌های ستاد اجرایی نکوداشت نوروز و عید فطر فرهنگی ـ هنری در ۳۱ ردیف منتشر شده که برای همگان قابل دسترس است. البته امیدواریم که میزان هزینه‌کرد این فهرست راه و رسم بازار نشود.
با بررسی صرفاً بخشی از این هزینه‌ها مشخص می‌شود که بودجه کم‌سابقه‌ای که برای برگزاری این مراسم در نظر گرفته شده، با چندبرابر کردن قیمت بسیاری از پارامترها، به نوعی هزینه‌تراشی عجیبی رخ داده است. این فهرست بخش‌های اجرای مراسم، مستندسازی، ضبط سمفونی، اجرای موسیقی در برج میلاد، فروش کالاهای نورافشانی و اجرای نورافشانی در میدان آزادی، عوامل اجرایی، پذیرایی، تهیه پوستر و کارت دعوت و... را دربرمی‌گیرد.
بر اساس این فهرست بیشترین هزینه مربوط به «طراحی و اجرای دکور تمبر و ماهی‌ها، پرچم کشورها» با مبلغ ۴ میلیارد تومان و کمترین هزینه مربوط به «گروه موسیقی ارتش» با ۴۵ میلیون تومان بوده است. گفتنی است هزینه نرمال و منطقی مربوط به طراحی دکور تمبر و ماهی‌ها در بالاترین حالت ممکن به ۸۰۰ میلیون تومان می‌رسد. هزینه اجرای مراسم آگرا به تعداد ۷۰ نفر، اجرای نوروزخوان با ۶۰ نفر، دف‌نوازی ۲۰۰ نفر، تنبورنوازی ۱۰۰ نفر، سورنانوازی ۵۰ نفر و هزینه پذیرایی و ایاب و ذهاب مبلغ ۷۵۰ میلیون تومان اعلام شده است.
شاید تنها این بخش با توجه به تعداد بالای نیروها قابل قبول باشد. هزینه اجاره ویدئومپینگ جهت اجرا بر روی برج آزادی یک میلیارد و ۶۵۰ میلیون تومان به صورت مکتوب قید شده که در گفت‌وگو با متخصصین این حوزه، هزینه این بخش در بیشترین حالت با ۵۰۰ میلیون تومان می‌شد که تهیه شود. هزینه مستندسازی یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان اعلام شده که مستندسازی برای چنین مراسمی از ویدئو تا تدوین در بیشترین حالت با 3۰۰ میلیون تومان پروژه 30 دقیقه‌ای را پیش می‌برد.
یکی از نقد‌های جدی به این گزارش هزینه‌کرد، نبود تفکیک شفاف و تخصصی برای هر هزینه است. برای مثال: پرداخت‌های متعدد به یک شخص بابت نور، صدا، ضبط و اسیتج هلندی و مستندسازی سمفونی (جمعاً دو میلیارد و هشتصد و پنجاه میلیون تومان) بدون توضیح دقیق مشخص انجام شده است. سه شرکت نورافشانی متفاوت در جدول ذکر شده‌اند (جمعاً حدود ۲ میلیارد تومان)، در حالی که عملاً اجرای آتش‌بازی جشن یک برنامه چند دقیقه‌ای بوده است.
هزینه کمپین رسانه‌ای 2 میلیاردی
از نکات قابل توجه فهرست این است که برخی هزینه‌ها با عنوانی واحد اما در بخش‌های مجزا اعلام شده است؛ از جمله هزینه کمپین رسانه که چهار بخش جدا در این فهرست را دربرمی‌گیرد در دو بخش ۲۵۰ میلیون تومان، در یک بخش ۵۰۰ میلیون تومان و در بخشی دیگر ۵۵۰ میلیون تومان اعلام شده است که در مجموع یک میلیارد و ۵۵۰ میلیون تومان می‌شود. نکته عجیب این است که هزینه کمپین رسانه‌ای در واقع همان بخش تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی یا صداوسیما است که حداقل می‌توان اینطور گفت که تبلیغات قابل توجهی در این بخش شکل نگرفته که فراگیر شود.
ضمن اینکه هزینه تبلیغات در شبکه‌های مجازی هم چنان بالا نیست که بیش از 1/5 میلیارد هزینه شود. هزینه فروش کالاهای نورافشانی و اجرای نورافشانی در میدان آزادی نیز در سه بخش مجزا در فهرست آورده شده است که در یک بخش یک میلیارد تومان، در بخشی دیگر ۶۰۰ میلیون تومان و در بخش آخر ۴۰۰ میلیون تومان اعلام شده است که در مجموع ۲ میلیارد تومان می‌شود.
در گفت‌وگو با شرکتی که تجهیزات نورافشانی ارائه می‌دهد می‌گوید که در مقیاس مراسم بزرگ این هزینه کمتر از ۲۰۰ میلیون تومان خواهد شد. باری، ما همچنان استقبال می‌کنیم که اول مشخص شود ضرورت اینکه دبیر اجرایی این برنامه دولتی خودش پیمانکار از بخش خصوصی هم باشد چیست و بعد از آن هم این قیمت‌های نجومی دقیقاً چطور و برای چه هزینه شده‌اند؟
*نام فیلمی از ابراهیم حاتمی‌کیاست
