اروپا و چالش حمایت مالی از اوکراین

پول اوکراین در حال اتمام است؛ حل این مشکل یک اولویت استراتژیک برای اروپاست. از سال ۲۰۲۲، متحدان کی‌یف و مسکو همزمان با نبرد در میدان جنگ، درگیر یک رویارویی اقتصادی نیز شده‌اند: یک طرف می‌کوشد اوکراین را از نظر مالی سرپا نگه دارد و طرف دیگر تلاش می‌کند آن را ورشکسته کند. این کشمکش اکنون وارد مرحله حساسی شده است، زیرا روسیه به دنبال بهره‌برداری از عقب‌نشینی آمریکا و تردیدهای اروپاست.

صندوق بین‌المللی پول (IMF) برآورد می‌کند که اوکراین تا پایان سال ۲۰۲۷ به حداقل ۶۵ میلیارد دلار کمک مالی خارجی نیاز دارد؛ این در حالی است که تعهدات فعلی تنها بخش کوچکی از این مبلغ را پوشش می‌دهد.  این مسئله عمدتاً ناشی از آن است که ایالات متحده، که زمانی بزرگترین منبع کمک به اوکراین بود، از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ، کمک‌های خود را تقریباً به صفر رسانده است. صندوق بین‌المللی پول و اوکراین در حال مذاکره برای یک بسته نجات چهارساله جدید به ارزش ۸ میلیارد دلار هستند، اما این مبلغ حتی برای نیازهای سال آینده این کشور نیز بسیار ناچیز است.

به همین دلیل، دارایی‌های حاکمیتی روسیه اهمیتی حیاتی پیدا کرده‌اند. در آغاز تهاجم، کشورهای گروه ۷ حدود ۳۰۰ تا ۳۳۰ میلیارد دلار از دارایی‌های روسیه را مسدود کردند. بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار از این دارایی‌ها در «یوروکلیر» (Euroclear)، یک نهاد مالی مستقر در بلژیک، نگهداری می‌شود. اروپا در سال ۲۰۲۴ انتقال حدود ۶ میلیارد دلار از این سودهای بادآورده را به اوکراین آغاز کرد. گروه ۷ همچنین یک وام ۵۰ میلیارد دلاری دیگر بر اساس ارزش آتی این سودها طراحی کرد.

با این حال، با طولانی شدن جنگ، صورت‌حساب اوکراین مدام سنگین‌تر می‌شود. رهبران اروپایی اکنون به دنبال راهی برای آزادسازی اصلِ دارایی‌های موجود در یوروکلیر هستند. به نظر می‌رسد پیشنهاد «وام غرامت» بیشترین شانس موفقیت را داشته باشد. در این طرح، کشورهای اتحادیه اروپا به یوروکلیر دستور می‌دهند تا ارزش دارایی‌ها را به حسابی مشترک وام دهد و از آنجا به اوکراین منتقل شود.

این وام تنها در صورتی بازپرداخت خواهد شد که روسیه غرامت جنگ را بپردازد. اگر سایر کشورهایی که دارایی‌های روسیه را در اختیار دارند (مانند آمریکا، بریتانیا، کانادا و سوئیس) به این طرح بپیوندند، می‌توان ۱۰۰ میلیارد دلار یا بیشتر برای اوکراین فراهم کرد.

این طرح پیچیده با هدف حفظ حقوق مالکیت روسیه (روی کاغذ) و اجتناب از خطرات حقوقی مصادره مستقیم طراحی شده است. با این حال، این طرح بی‌نقص نیست. دارایی‌های یوروکلیر تحت تحریم‌هایی مسدود شده‌اند که باید هر شش ماه یک‌بار با اجماع تمام ۲۷ عضو اتحادیه اروپا تمدید شوند. اگر تنها یک کشور مخالفت کند، یوروکلیر موظف خواهد بود کل مبلغ را فوراً به روسیه بازگرداند.

بلژیک به عنوان میزبان یوروکلیر، نگران است که اگر روسیه حق بازپس‌گیری دارایی‌ها را در دادگاه برنده شود یا وام لغو گردد، مسئول پرداخت غرامتی سنگین شود. رهبران بلژیک تا زمانی که تضمین‌های قانونی محکمی دریافت نکنند، زیر بار این طرح نمی‌روند.

آن‌ها خواهان تضمین‌هایی هستند که اولاً اتحادیه اروپا پول نقد لازم برای بازپرداخت فوری به یوروکلیر را داشته باشد؛ ثانیاً در هزینه‌های حقوقی و جریمه‌های احتمالی شریک شود؛ و ثالثاً، تحریم‌های اتحادیه اروپا از حالت تمدید شش‌ماهه به یک «انجماد دائمی» (تا زمان پرداخت غرامت توسط روسیه) تبدیل شود. رهبران اتحادیه اروپا هنوز فرمولی که نگرانی‌های بلژیک را برطرف کند نیافته‌اند، اما مصمم‌اند تا در جلسه شورای اروپا در ۱۹ دسامبر به راه‌حلی برسند.

اگر این طرح موفق شود، کشورهای اروپایی ممکن است وسوسه شوند تا کمک‌های مالی خود به اوکراین را کاهش دهند؛ که این یک خطای بزرگ خواهد بود. ارزش کل دارایی‌های مسدود شده ممکن است ظرف دو سال تمام شود و اروپا را بدون بودجه برای نیازهای بعدی اوکراین بگذارد.

از سال ۲۰۲۲، رهبران غربی و اوکراینی با خوش‌بینی بیش از حد درباره پایان سریع جنگ، مدیریت بحران کوتاه‌مدت را بر برنامه‌ریزی بلندمدت اولویت دادند. روسیه اما چنین توهماتی نداشت. شکست در برنامه‌ریزی برای اوکراین گران تمام شده و اعتماد پوتین به پیروزی نهایی را تقویت کرده است. اکنون زمان آن است که اروپا و اوکراین نشان دهند که فارغ از اقدامات روسیه، نتیجه قطعی این جنگ، وجود یک نیروی نظامی اوکراینی مجهز، آموزش‌دیده و پایدار خواهد بود که مسکو را برای همیشه از دستیابی به اهدافش بازمی‌دارد.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید