بررسی پرونده کاری و سیاسی استانداران دولت چهاردهم
فرماندهان وفاق
پرونده معرفی استانداران دولت چهاردهم سرانجام هفته گذشته بسته شد تا ۳۱ استان کشور تکلیفشان مشخص شده و مسعود پزشکیان یک گام دیگر را در تکمیلتر شدن ارکان دولتش سپری کند. با پایان روند انتخاب استانداران، معرفی آنها و در پایان بررسی و تحلیل آماری این انتخابها میتواند گویای نکتههای جالب توجهی در روند کاری اسکندر مومنی باشد.
بهرام سرمست (آذربایجان شرقی): در رزومه کاری او بیشترین چیزی که دیده میشود، پیرامون وزارت کشور است. او تجربه فرمانداری تبریز را داشته، سپس به پایتخت آمده و مدیرکل سیاسی، انتخابات و تقسیمات کشوری استانداری تهران شد و در دولت دوازدهم به وزارت کشور رفت. ابتدا نزدیک به یک سال مدیرکل سیاسی وزارت کشور بود، سپس دو ماه سرپرست معاونت سیاسی وزارت کشور شد و پس از آن به قم رفت و از سال 1397 تا 1400 استاندار این استان بود.
او پیش از این، سابقه کار در استانداری آذربایجان شرقی را هم بهعنوان مدیرکل سیاسی و انتظامی داشته است. از نظر سیاسی هم، او یک اصلاحطلب است؛ چنانچه خودش هم به صراحت این موضوع را در جلسه معارفهاش گفته بود:«من یک اصلاحطلب معتدل هستم».
رضا رحمانی (آذربایجان غربی): سابقه آشنایی و همکاری دیرینه با مسعود پزشکیان را از دهه 80 دارد، آنها در دورههای هفتم تا نهم هر دو بهعنوان نماینده تبریز در مجلس حضور داشتند اما علاوه بر مجلس، کارنامه کاری او بهعنوان یک اصولگرا پر از سمتهای مختلف است که البته بیشتر آنها در حوزه صنعت و معدن بوده که مهمترین آنها در دولت حسن روحانی رقم زده شد؛ جایی که رحمانی در دولت دوازدهم به مدت دو سال وزیر صنعت، معدن و تجارت بود. البته این نکته را باید ذکر کرد که او با فضای استانداری چندان غریبه نیست و سابقه کار در استانداری آذربایجان شرقی را در کارنامه به عنوان مدیرکل بازرسی و مالی داشته است.
مسعود امامی یگانه (اردبیل): مسئول ستاد مسعود پزشکیان در استان اردبیل بود که در سابقه کاریاش هر چه که دیده میشود در حوزه وزارت کشور است. این فعال سیاسی اصلاحطلب که پیش از این سابقه فرمانداری اردبیل به مدت دو سال در دولت دوازدهم را داشته، از دولت یازدهم در سال 1393 وارد بدنه وزارت کشور شد و به غیر از سمتهای مربوط به وزارت کشور، تجربه کار در بخشهای دیگر را ندارد. ابتدا در استانداری اردبیل به عنوان مدیر بخشهایی چون مدیریت بحران، روابط بینالملل و مدیرکل امور شهری کار کرد تا اینکه در سال 1398 به فرمانداری اردبیل رسید.
مهدی جمالینژاد (اصفهان): از نظر جایگاه دولتی، مهمترین سمتی که در اختیار داشته است، معاونت عمران و توسعه امور شهری و روستایی در وزارت کشور بود. در سال 1397 توسط رحمانیفضلی در این جایگاه منصوب شد و این جایگاه را در دولت رئیسی هم تا پایان در اختیار داشت. البته او پیش از این، در وزارت کشور، ریاست سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور را بر عهده داشت. قبلتر هم به عنوان شهردار در یزد و اصفهان مشغول به کار بوده است.
مجتبی عبداللهی (البرز): حضور در ارکان مدیریتی را در دوره مدیریت اصولگراها بر شهرداری تهران و دوره شهرداری قالیباف آغاز کرد. حضور به عنوان مدیرکل پشتیبانی شهرداری تهران، شهرداری مناطق 7 و 20 تهران و معاونت شهردار تهران در حوزه خدمات شهری و محیط زیست رزومهای بود که او را در سال 1400 به استانداری البرز رساند و همچنان در این جایگاه حضور خواهد داشت.
احمد کرمی (ایلام): کار را به عنوان معاون برنامهریزی در فرمانداری ایلام شروع کرد، سپس فرماندار شهر کوچک درهشهر شد. بعد از آن در دولت حسن روحانی به استانداری ایلام نقل مکان کرد. در سال 1392 مدیرکل بحران استان ایلام شد و در دولت دوازدهم به معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری ایلام رسید.
ارسلان زارع (بوشهر): تمام سابقه کاریاش در حوزه وزارت کشور به ثبت رسیده است. از معاونت در فرمانداری تا فرمانداری شهرهای استان بوشهر به مدتهای طولانی در کارنامهاش بود تا اینکه در سال 1397 به استان گیلان منتقل شد. ابتدا از سال ۱۳۹۷ به عنوان معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار گیلان منصوب شد و یک سال در این جایگاه حضور داشت و سپس در سال 1398 استاندار گیلان شد. درباره مشی سیاسی، آنطور که خودش گفته یک اعتدالگراست. او سال 1393 زمانی که فرماندار دشتستان بود در مصاحبهای گفته بود: «محافظهکار نه؛ اعتدالگرا هستم».
محمدصادق معتمدیان (تهران): او پیش از این سه بار دیگر هم سابقه گرفتن رای اعتماد از دو دولت گذشته به عنوان استاندار را دارد. اولین بار در سال 1397 به عنوان استاندار خراسان جنوبی و سپس در سال 1399 به عنوان استاندار خراسان رضوی حکم گرفت. در دولت سیزدهم هم به مدت سه سال استاندار آذربایجان غربی بود. نکته دیگری که درباره او میتوان اشاره کرد، این است که بنابر آنچه خبرگزاری تسنیم در سال 1397 نوشته بود، او قبل از اینکه در دولت حسن روحانی استاندار شود، مدتی مدیرکل اطلاعات استان آذربایجان غربی بوده است.
جعفر مردانی (چهارمحال و بختیاری): رئیس ستاد امید مسعود پزشکیان در استان چهارمحال و بختیاری، رزومه کاریاش در حوزه وزارت کشور و حضور در استانداری همین استان بوده است. او در کارنامه خود، حضور به عنوان مدیرکلی دفتر سیاسی و انتخابات استانداری چهارمحال و بختیاری و معاونت سیاسی، امنیتی و اجتماعی همین استانداری را به مدت 5 سال در دولت یازدهم و دوازدهم دارد.
سیدمحمدرضا هاشمی (خراسان جنوبی): نگاهی به سابقه کاری او هم نشان میدهد که به عنوان یک چهره اصولگرا، یک وزارت کشوری باتجربه است که حضور در پستهای مهی را کارنامه خود دارد. او کار در ارکان بالای مدیریتی در کشور را به عنوان فرماندار آغاز کرده بود و سپس معاونت در استانداری به روزمهاش اضافه شد. در دولت حسن روحانی مدت کوتاهی سرپرست استانداری قم بود اما با آغاز به کار دولت رئیسی، تجربه استانداری را پیدا کرد و سه سال استاندار سمنان بود و از این استان، به خراسان جنوبی منتقل شد.
غلامحسین مظفری (خراسان رضوی): هرچند میتوان نام غلامحسین مظفری را به عنوان یک وزارت کشوری قدیمی ذکر کرد، اما در کارنامه کاری او مناصب بیربط با وزارت کشور هم دیده میشود که مهمترین آن را میتوان مدیرعاملی بر یک بانک دانست. این فرد که بهعنوان استانداری اصلاحطلب از او نام برده میشود، از دولت خاتمی وارد چرخه مدیریت کلان کشور شد و فرمانداری در نیشابور را تجربه کرد و از همان حوزه راهی مجلس هفتم شد. پس از پایان دوره نمایندگی ابتدا مدت کوتاهی مدیرعامل یک بانک بود. با آغاز به کار دولت روحانی، ابتدا معاونت در استانداری تهران و پس از آن معاونت در استانداری خراسان رضوی را پشت سر گذاشت تا با این تجربهها، اولین حکم خود به عنوان استاندار را دریافت کند.
بهمن نوری (خراسان شمالی): او نیز سابقه کار در وزارت کشور را دارد و با تجربه فرمانداری در شهرهای شمالی بابل و قائمشهر اولین حضور خود به عنوان استاندار را پشت سر خواهد گذاشت. البته در کارنامه کاریاش، همکاری با محمدباقر قالیباف هم دیده میشود؛ زمانی که قالیباف شهردار تهران بود، نوری مدتی را به عنوان شهردار منطقه 8 و مدت دیگری را بهعنوان مدیرکل برنامهریزی و توسعه شهری امور فنی و عمرانی شهرداری تهران مشغول به کار بوده است.
سیدمحمدرضا موالیزاده (خوزستان): نگاهی به رزومه کاری او نشان میدهد که یکی از باسابقهترین چهرههایی است که از سوی اسکندر مومنی به هیئت وزیران دولت چهاردهم معرفی شد و رای اعتماد گرفت. او که حضور در ارکان مدیریتی را به عنوان نماینده دورههای چهارم و پنجم مجلس از حوزه اهواز آغاز کرد، در دوره ریاستجمهوری خاتمی 5سال سفیر ایران در الجزایر بود. در سال 1384 به وزارت کشور رفت و یک سال مدیرکل سیاسی وزارت کشور بود. از سال 1387 تا پایان دولت دهم به عنوان معاون حقوقی و بینالملل این وزارتخانه در حال فعالیت بود.
سیدمحسن صادقی (زنجان): سابقهای طولانی در عرصه مدیریت دارد و در دهه 80 طی دو مقطع حضور در استانداریهای استانهای مرزی را بهعنوان معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی تجربه کرده است. ابتدا از سال 1384 تا 1386 در استان سیستان و بلوچستان معاون بود و سپس از سال 1393 تا 1395 در استان خراسان رضوی فعالیت میکرد. در دولت روحانی وارد بدنه اجرایی پاستور شد، ابتدا در یک سال پایانی دولت یازدهم مسئولیت معاونت امور سیاسی، فرهنگی و اجتماعی دفتر بازرسی ویژه نهاد ریاستجمهوری را بر عهده داشت و در دولت دوازدهم سرپرست ریاست دفتر بازرسی ویژه نهاد ریاستجمهوری شد. پس از آن راهی مجمع تشخیص مصلحت نظام شد و در دبیرخانه مجمع حضور داشت.
محمدجواد کولیوند (سمنان): رئیس ستاد کشوری مسعود پزشکیان در انتخابات ریاستجمهوری بود که سابقه همکاری با پزشکیان را در دورههای نهم و دهم مجلس دارد. علاوه بر 8 سال نمایندگی مجلس از حوزه انتخابیه کرج، در کارنامه کاریاش حضور در وزارت کشور هم دیده میشود و به این ترتیب میتوان او را هم یک وزارت کشوری دانست. کولیوند که در یک سال آخر دولت حسن روحانی، توسط رحمانیفضلی به عنوان قائممقام وزیر در امور مجلس منصوب شده بود، در دولت احمدینژاد وارد بدنه وزارت کشور شد و از سال 1387 فرماندار کرج بود.
منصور بیجار (سیستان و بلوچستان): اولین بلوچ و اهل سنتی است که در تاریخ جمهوری اسلامی حکم استانداری دریافت کرده است. در کارنامه کاری او، سالها حضور در استانداری سیستان و بلوچستان با سمتهای مختلف از جمله معاون هماهنگی امور عمرانی، مدیرکل دفتر فنی، معاون نظارت بر امور روستایی دفتر و شوراهای استانداری، معاون نظارت بر امور سرمایهگذاری و اشتغال دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری دیده میشود و بهعنوان یک وزارت کشوری، در دولت چهاردهم اولین تجربه خود در منصبی بلندپایه را آغاز کرده است.
حسینعلی امیری (فارس): نام او بیشتر بهعنوان یک حقوقدان مطرح است؛ چهرهای که سالها در قوه قضائیه حضور داشت و به جز ریاست قوه، بیشتر مناصب در دستگاه قضا را تجربه کرد و همچنین به مدت 6سال عضو شورای نگهبان بود. با رسیدن حسن روحانی به ریاستجمهوری راهی وزارت کشور شد و به مدت سه سال قائم مقام وزیر کشور در امور مجلس و همچنین سخنگوی وزارت کشور بود اما در سال 1395 توسط رئیسجمهور به دولت فراخوانده شد و تا سال 1400 معاون امور مجلس رئیسجمهور بود.
محمد نوذری (قزوین): یکی دیگر از افرادی است که از بدنه وزارت کشور انتخاب شده و توانست رای اعتماد کابینه دولت چهاردهم را برای استانداری قزوین بهدست آورد. او که یک چهره اصلاحطلب به شمار میرود، کار در ارکان بالای مدیریتی وزارت کشور را از دولت یازدهم آغاز کرد و چهار سال فرماندار شهرستان اردل بود. سپس راهی استانداری ایلام شد و از سال 1396 تا 1399 معاون سیاسی بود و در یک سال آخر دولت دوازدهم هم تجربه استانداری در این استان غربی را بهدست آورد و در دولت رئیسی نیز به کار در وزارت کشور به عنوان یکی از معاونهای احمد وحیدی ادامه داد.
اکبر بهنامجو (قم): فرد باسابقهای محسوب میشود که کار مدیریتی را در ابتدای دهه هفتاد به عنوان شهردار انزلی آغاز کرد. در سال 1378 راهی استانداری اردبیل شد و 7 سال معاون عمران این استانداری بود اما مهمترین سمتی که از نظر جایگاه بهدست آورد، در دولت حسن روحانی به او سپرده شد. در دولت دوازدهم توسط رحمانیفضلی به عنوان گزینه پیشنهادی استانداری اردبیل معرفی شد و رای اعتماد کابینه را بهدست آورد و 4سال این جایگاه را در اختیار داشت.
آرش زرهتن لهونی (کردستان): اولین ایرانی اهل سنت است که در تاریخ جمهوری اسلامی به عنوان استاندار انتخاب شده است. هرچند در کارنامهاش فعالیت در ستاد انتخاباتی محمدباقر قالیباف دیده میشود، اما او را میتوان یک اصلاحطلب خطاب کرد که سابقه کار در وزارت کشور را دارد. زرهتن لهونی که در دوره یازدهم نماینده مجلس بود، پیش از اینکه به مجلس برسد، سابقه نمایندگی در شورای شهر سنندج را دارد و در دولت حسن روحانی به عنوان فرماندار جوانرود انتخاب شده بود.
محمدعلی طالبی (کرمان): در کارنامه کاریاش انبوهی از سِمَتهای مرتبط با وزارت کشور دیده میشود که البته بیشتر آنها در حوزه استان زادگاهش، یزد است. از بخشداری مرکزی تا فرمانداری شهرستان خاتم گرفته تا معاونت سیاسی و امنیتی استان را تجربه کرد تا اینکه سرانجام در سال 1397 به او به عنوان استاندار اعتماد شد و در دولت روحانی، سه سال استاندار یزد بود.
منوچهر حبیبی (کرمانشاه): بهعنوان یک اعتدالگرا، تعداد زیادی از سمتها در زیرمجموعه وزارت کشور را داشته اما برای اولین بار روی صندلی استانداری خواهد نشست. او پیش از این فرماندار گچساران، شهردار یاسوج و معاون استاندار کهگیلویه و بویراحمد بوده ولی مهمترین جایگاهی که در اختیارش قرار گرفت، در دولت حسن روحانی بود که معاون سیاسی – امنیتی استانداری یزد شد، او در دولت روحانی گفته بود: «گفتمان اعتدال که نگاه دولت است را پیاده میکنیم تا همه جریانها احساس آرامش کنند.» و این بار آزمون وفاق را پیش رو دارد.
یدالله رحمانی (کهگیلویه و بویراحمد): حضور در پستهای مختلفی را از حضور در سازمان مدیریت و برنامهریزی آغاز کرد و در سه استان کهگیلویه و بویراحمد، تهران، ایلام و بوشهر مشغول به کار بود تا اینکه در سال 1386 به بدنه وزارت کشور وارد شده و معاون استاندار فارس شد. در دولت روحانی باز هم در استانداری فارس به عنوان معاون به کار گرفته شد و مدت کوتاهی هم سرپرست استانداری بود اما این برای اولین بار است که به عنوان استاندار فعالیت خواهد کرد.
علیاصغر طهماسبی (گلستان): یکی دیگر از چهرههایی است که به عنوان استاندار معرفی شده و در کارنامهاش سابقه پست اطلاعاتی وجود دارد. او در اواخر دهه هشتاد و اوایل دهه 90 معاون اداره کل اطلاعات استان گلستان بود. با آمدن دولت یازدهم، وارد بدنه وزارت کشور شد و فعالیت خود را به عنوان معاونت سیاسی – امنیتی این استانداری آغاز کرد و تا سال 1396 این جایگاه را در اختیار داشت. پیش از انتخاب به عنوان استاندر هم، به مدت یک سال و 5ماه رئیس دفتر سیدکاظم نورمفیدی (نماینده ولیفقیه در گلستان) بود.
هادی حقشناس (گیلان): هرچند پستهای متنوعی را در استان زادگاهش (گیلان) و بیشتر در حوزه اقتصادی تجربه کرده بود اما چهرهشدن او از زمانی بود که در دهه 80 به عنوان نماینده از حوزه بندرانزلی پا به مجلس گذاشت و چهار سال در این سمت حضور داشت. پس از پایان دوره نمایندگی، پستهایی پیرامون سازمان بنادر و دریانوردی کشور در اختیارش بود تا اینکه در سال 1398 توسط رحمانیفضلی به هیئت دولت دوازدهم معرفی شد و مدت 2سال استانداری گلستان را بر عهده داشت.
سیدسعید شاهرخی (لرستان): سابقه زیادی در حوزه وزارت کشور دارد و فردی باتجربه محسوب میشود. از شهرداری ملایر، تویسرکان و قروه درجزین گرفته تا فرمانداری شهرهای نهاوند و اسدآباد را تجربه کرد و همچنین در استانهای همدان، لرستان و قزوین معاون سیاسی – امنیتی استاندار بود و سرانجام در سال 1397 به سمتی بالاتر راه یافت و در سه سال پایانی دولت حسن روحانی، استاندار همدان بود.
مهدی یونسیرستمی (مازندران): عجیبترین انتخابی بود که انتظار میرفت برای استان مازندران معرفی شود. با توجه به اینکه تمام انتخابهای اسکندر مومنی از بین افراد باسابقه در وزارت کشور بود، شاید کمتر کسی میتوانست پیشبینی کند که رئیس ستاد مسعود پزشکیان در استان مازندران به عنوان استاندار به هیئت دولت معرفی شود. مهمترین جایگاه مدیریتی که در کارنامه کاری او دیده میشود، مربوط به دوره وزارت مسعود پزشکیان در وزارت بهداشت است که یونسی از سال 1381 تا 1384 رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران بود.
مهدی زندیه وکیلی (مرکزی): او نیز نیرویی با تجربه محسوب میشود که به واسطه سالها فعالیت، به خوبی استان مرکزی و پتانسیلهای آن بهعنوان استان زادگاهش را میشناسد. در کارنامه کاریاش معاونت عمرانی در سه استان مرکزی، سمنان و هرمزگان دیده میشود و سالها در این سمتها حضور داشته اما استانداری که در دولت چهاردهم به او واگذار شده، مهمترین جایگاهش تا به امروز است. البته در دو سال پیش سمتی را در اختیار نداشت زیرا در دولت سیزدهم تنها یکسال معاون استانداری مرکزی بود و پس از آن در سال 1401 برکنار شد.
محمد آشوری تازیانی (هرمزگان): پس از 20 سال و 5 ماه با پیشنهاد دولت چهاردهم از سمت نمایندگی مجلس استعفا کرد تا با توجه به تجربه دیرینهای که دارد، استانداری این استان جنوبی را برعهده بگیرد. البته او پیش از این سابقه حضور در بدنه وزارت کشور را داشت و یک وزارت کشوری محسوب میشود. آشوریتازیانی پیش از اینکه به مجلس هفتم راه باید، ابتدا فرماندار بندرعباس بود و پس از آن به معاونت سیاسی – امنیتی استان هرمزگان رسید.
حمید ملانوری شمسی (همدان): یکی دیگر از گزینههایی است که در رزومه کاری او فعالیت در حوزه کاری وزارت کشور دیده میشود و تجربه بالایی در این حوزه دارد و تمام مراتب مدیریتی در این وزارتخانه جز صندلی وزارت را طی کرده است. او در کرمان بخشدار شهر زادگاهش (انار) بوده، تجربه شهرداری بهرمان، فرمانداری رفسنجان و معاونت سیاسی – امنیتی استانداری کرمان را دارد و در سال 1397 توسط رحمانیفضلی بهعنوان مدیرکل امور سیاسی وزارت کشور منصوب شد. دو سال در این سمت حضور داشت تا در سال 1399 به استانداری خراسان جنوبی رسید.
محمدرضا بابایی (یزد): فردی از بدنه وزارت کشور است که کار را در این وزارتخانه با کارمندی آغاز کرد و به صورت پلکانی بالا رفت. در دولت سیدمحمد خاتمی تجربه فرمانداری در شهرهای اشکذر و مهریز را پیدا کرد. در دوره احمدینژاد به عنوان معاون در استانداری یزد سمت گرفت و از سال 1386 معاون برنامهریزی استانداری بود.
نگاه کلی به استانداران
براساس آنچه در معرفی استانداران آمد، این نکات میتواند جالب توجه باشد:
1- از بین گزینههایی که استاندار شدهاند، 30 نفر پیش از این سابقه حضور در یکی از ارکان مدیریتی وزارت کشور را داشتهاند. این در حالی است که در دولت پیشین، تعداد این افراد 14 نفر بود و 17 نفر بدون سابقه کار در این حوزه استاندار شده بودند.
2- یکی از ویژگیهای استانداران دولت چهاردهم این است که هیچیک از استاندارانی که انتخاب شدهاند، سابقه حضور در نیروهای نظامی را به عنوان نیروی رسمی ندارند؛ مسئلهای که در دولت قبل متفاوت بود، شش نفر از استانداران نظامی بودند (البته این تعداد در لیست اولیه استانداران بود) و در بین 31 نفری که برای استانداری در دولت چهاردهم حکم گرفتهاند، تنها دو نفر هستند که در رزومه کاری خود حضور در شغلی امنیتی را داشتهاند.
3- در بین استاندارانی که در دولت چهاردهم حضور دارند، 19 نفر بومی همان استانها هستند. این آمار در دولت رئیسی هم نزدیک به همین رقم و 18 نفر بود.
4- میانگین سنی استانداران دولت چهاردهم 56 سال است، این میانگین در دولت سیزدهم 52 سال بود.
5- دوازده نفر از استاندارانی که انتخاب شدهاند، پیش از این سابقه استانداری داشتهاند، این در حالی است که در دولت سیزدهم این افراد فقط سه نفر بودند.
6- از نظر مدرک تحصیلی، 22 نفر از استانداران دولت چهاردهم مدرک دکتری در رشتههای مختلف را دارند. در دولت سیزدهم، تعداد استانداران با این مدرک 18 نفر بود.
7- در دولت چهاردهم، به دو استاندار دولت قبل اعتماد شده و همچنان به عنوان استاندار به فعالیت خود ادامه خواهند داد. البته در دولت سیزدهم نیز وضعیت مشابهی حاکم بود.
8- یکی از نکتههای جالبی که در استانداران دولت چهاردهم وجود دارد، انتخاب سه گزینه است که عجیبترین آنها در همدان بوده، جایی که ملانوری تمام سابقه فعالیتش در استانداری کرمان بوده و حالا در همدان استاندار شده است. در مقابل سعید شاهرخی که بیشتر سابقهاش در همدان بوده، استاندار لرستان شده است. درباره کرمان نیز این موضوع صدق میکند، محمدعلی طالبی بیشتر فعالیتش در استان یزد بوده و حالا باید در کرمان کار کند.
9- دو نفر از استاندارانی که رای اعتماد گرفتهاند، در کارنامه کاری خود سابقه کار با قالیباف را در شهرداری تهران دارند.
10- نکته مثبت دیگر استانداران دولت چهاردهم، انتخاب استاندار اهل سنت، کرد، بلوچ و عرب است. البته در مقابل نباید فراموش کرد که همچنان طلسم استاندار نشدن زنان شکسته نشد و وضعیت به همان شکل سابق باقی ماند.