ترامپ در مسیر احیای توافق قبلی

در توصیف گام‌های بعدی مذاکرات، یک نکته تلویحاً مشهود است: رئیس‌جمهور ترامپ آماده است از اصرار اولیه دولتش عقب بنشیند، یعنی از چیزی که مایکل والتز، مشاور امنیت ملی‌اش، «انحلال کامل» برنامه هسته‌ای ایران خوانده بود. مسئله اجازه به ایران برای حفظ توانایی غنی‌سازی، مشاوران ترامپ را دچار دودستگی جدی کرده است و در روزهای اخیر این دودستگی علنی هم شده‌است.

ایران‌ستیزان دولت، به رهبری والتز و وزیر خارجه مارکو روبیو، مدعی‌اند باقی‌گذاشتن توانایی ایران برای تولید سوخت هسته‌ای خودش، بیش از حد خطرناک است. توافق بر سر سقف غنی‌سازی و سوخت هم ترامپ را در معرض این نقد قرار می‌دهد که او صرفاً در حال تکرار بخش‌های کلیدی توافق ۲۰۱۵ اوباماست؛ توافقی که او «فاجعه» خواند و نهایتاً در ۲۰۱۸، پاره کرد. ویتکاف در گفت‌وگوهای خصوصی دولت گفته اگر روی انحلال کامل اصرار کنند، بعید است که از گفت‌وگوها با توافق برگردد؛ توافق هم آن چیزی که ترامپ، تنها راه پرهیز از حمله نظامی به تأسیسات ایران خوانده‌است.

به گفته منابع آگاه، مقامات ایرانی در گفت‌وگوهای خصوصی به مقامات آمریکا گفته‌اند، تمایل دارند سطح غنی‌سازی را به سطح توافق ۲۰۱۵ برگردانند، یعنی 3/67، میزان لازم برای نیروگاه‌های هسته‌ای. به این ترتیب ترامپ بعد از «فاجعه» خواندن و به‌هم‌زدن توافق، حالا چیزی بهتر از آن حاصل نخواهد کرد. دیوید آرون میلر، از اندیشکده کارنگی می‌گوید: «آنچه در رم و عمان در حال وقوع است، طنز طنزهاست: یعنی چیزی بسیار نزدیک [به توافق اوباما].» این شاید بهترین چیزی هم باشد که ترامپ می‌تواند به دست بیاورد. این هفته مکرر از مقامات آمریکا پرسیده شده آیا آمریکا می‌تواند با ایرانی که توانایی غنی‌سازی دارد، کنار بیاید. مقامات از این سوال طفره رفته‌اند و صرفاً گفته‌اند ترامپ قول داده ایران اجازه ساخت سلاح هسته‌ای نخواهد داشت. خود ترامپ هم در این زمینه موضعی مبهم داشته و فقط در همین حد پاسخ داده‌است.

علی واعظ، مدیر بخش ایران گروه بین‌المللی بحران می‌گوید، گفت‌وگوها تا مرحله فنی پیش رفته‌اند و این سطحی از عملگرایی را نشان می‌دهد، یعنی بحث‌ها درباره انحلال برنامه هسته‌ای ایران، اغلب فقط ژست‌های علنی‌اند. ایران امکان اقدامی جسورانه را داده است: فرایندی اشتراکی برای اداره تأسیسات غنی‌سازی. این گزینه‌ای است که به دولت ترامپ اجازه می‌دهد اعلام کند، توافقی متفاوت با توافق اوباما به نتیجه رسانده است.

معلوم نیست آیا این شریک، ایالات متحده خواهد بود یا کشوری ثالث، ترجیحاً یکی از همسایگان عرب ایران در حوزه خلیج فارس. به گفته واعظ و یکی از مقامات ارشد ایران، بدون ذکر نام، این شراکت، یک لایه تضمین بیشتر ارائه خواهد کرد که برنامه ایران صلح‌آمیز است. این مقام ارشد ایرانی می‌گوید، ایران مهیای انتقال ذخیره اورانیوم غنی‌شده‌اش به روسیه یا کشوری دیگر هم هست، همان کاری که اوایل ۲۰۱۶ کرد، زمانی که توافق دوره اوباما اجرایی می‌شد. این بار البته، برخلاف مذاکرات ۲۰۱۵، فرانسه، آلمان، بریتانیا، روسیه و چین از گفت‌وگوها بیرون نگاه داشته شده‌اند.

عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، به رسانه‌های ایرانی همراهش در رم گفته آمریکایی‌ها مسئله دیگری خارج از برنامه هسته‌ای مطرح نکرده‌اند: «به آن‌ها گفته‌ایم مذاکرات ما درباره مسئله هسته‌ای است و درباره هیچ چیز دیگری بحث نخواهیم کرد.» حمید ابوطالبی، دیپلمات سابق و مشاور سیاسی رئیس‌جمهور سابق، حسن روحانی، در مصاحبه‌ای در تهران گفت، این نشانه مثبتی است که گفت‌وگوها پیش می‌روند، اما چالش‌های بسیاری هنوز برقرارند، پیش از آنکه توافقی را بتوان حاصل کرد: «چالش اصلی، جزئیات فنی نیست. روی این جزئیات قبلاً مذاکره کرده‌ایم. مسئله، قدرت ماندگاری توافق است. بدون بنیان ثابت سیاسی و دیپلماتیک، دقیق‌ترین توافق فنی هم برقرار نخواهد ماند.»

رسانه‌های ایران و کارشناسان محافظه‌کار، تصویری از پرچم‌های مینیاتوری ایران و ایالات متحده، کنار هم روی یک میز منتشر کردند، وضعیتی متفاوت با رویه معمول سوزاندن و زیرپاگذاشتن پرچم آمریکا که بخشی اصلی در تظاهرات حامیان حکومت شده بود.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید