حضور مکاتب مختلف فکری در کابینه چگونه میتواند به سیاستگذاری منسجم کمک کند؟
اقتصاد وحدت فرماندهی میخواهد
یک کارشناس اقتصادی میگوید: نمیتوان اقتصاد را به مکاتب مختلف اقتصادی مدیریت کرد. میتوان دولت فراجناحی سیاسی ایجاد کرد چنانکه دولتهای ائتلافی در بسیاری از کشورهای جهان مثل فرانسه و انگلستان وجود دارد، اما نمیتوان اقتصاد یک کشور را شترگاوپلنگ دید.
شاید کسی تصور نمیکرد مسعود پزشکیان برای این انتخابات تاییدصلاحیت شود و بعد از تایید او نیز شاید بسیاری از اقتصاددانان و مردم فکر نمیکردند که پزشکیان بر ادامه راه اقتصادی دولت سیزدهم و اجرای برنامه هفتم توسعه تاکید کند. مردم از او بهبود اوضاع اقتصادی و معیشتی را طلب کردهاند و پزشکیان باید یک ایده و روش اقتصادی را برای رفع مشکلات پیدا کند. هرچند او پیش از پیروزی در انتخابات علی طیبنیا، وزیر اقتصاد دولت اول حسن روحانی را در کنار خود قرار داد که سابقه مهار تورم در نیمه اول دهه نود که هنوز خبری از برجام نبود را در کارنامه دارد.
این انتخاب روند رو به بهبود در حوزه انضباط مالی را نوید میداد اما وقتی مسعود پزشکیان در مناظره اقتصادی خود با کارشناسان در تلویزیون، از حسین عبدهتبریزی و احمد میدری که یکی به بازار آزاد و دیگری به نهادگرایی اعتقاد دارد استفاده کرد این پرسش را در ذهن ایجاد کرد که او به دنبال کدام ایده و مکتب اقتصادی در دولت خود خواهد بود. آیا او که از رقابت در بازار خودرو میگوید میتواند با نهادگرایان همسو شود؟ بهطور قطع استفاده از نکات راهگشای اندیشهها، ایدهها و مکاتب به درکی درست برای سیاستگذار صحیح است اما آیا با چنین رویهای میتوان از یک وحدت برخوردار بود و هر گوشه از اقتصاد کشور ساز خود را ننوازد؟
پیمان مولوی، کارشناس اقتصاد درباره اینکه پزشکیان در یکی از مناظرههای اقتصادی خود هم از حسین عبدهتبریزی و هم احمد میدری استفاده کرد و مشاوره گرفت و اینکه استفاده از مدلهای مختلف اقتصادی و یا همه طیفها و گرایشهای اقتصادی برای پیشبرد اهداف و برنامههای یک دولت درست است یا خیر، گفت: «اگر تعارف را کنار بگذاریم، باید بگوییم نمیتوان اقتصاد را به مکاتب مختلف اقتصادی مدیریت کرد. میتوان دولت فراجناحی سیاسی ایجاد کرد چنانکه دولتهای ائتلافی در بسیاری از کشورهای جهان مثل فرانسه و انگلستان وجود دارد، اما نمیتوان اقتصاد یک کشور را شترگاوپلنگ دید. باید برای هر ایرانی مشخص باشد که قرار است اقتصاد به کدام سمت برود.»
او با بیان اینکه دولت به یک الگو نیاز دارد، عنوان کرد: «به نظر من همچنان شعاع حرکتی ما محدود و البته نامشخص است و درک درستی از صورت مسئله نداریم. آقای پزشکیان بارها به اسناد بالادستی اشاره کردهاند، به نظر من هیچکدام از این برنامهها به درد ما نمیخورد و دوره آنها تمام شده است. مثل این است که در دوره هوش مصنوعی همچنان با برنامههای بیست سال قبل حرکت کنیم که قطعاً به درد نخواهد خورد.»
مولوی افزود: «ما باید از اول و براساس جایی که اکنون ایستادهایم و پتانسیل و منابعی که داریم هدفگذاری کنیم، نکته بعدی اینکه باید ببینیم قرار است به کجا برویم و چه اتفاقی قرار است بیفتد و به چه چیزهایی احتیاج داریم تا براساس آن برنامهریزی کنیم. در اقتصادی که رتبه آزادی اقتصاد آن ۱۶۰ است، مطمئن باشید هیچ تغییر اقتصادی رخ نخواهد داد مگر اینکه زمینه برای بازی ذینفعان بزرگ آماده شود و این امکان به آنها داده شود تا امیدوار شوند که در آینده منفعت بیشتری کسب کنند.»
این کارشناس اقتصادی درباره تحریمها نیز گفت: «روشن به شما بگویم، مسئله تحریمها زمانی در ایران حل خواهد شد که از گلخانه تولید انحصاری و محدودیتی که در کشور ایجاد شده رها شویم و به سمتی حرکت کنیم که تولیدکننده و واردکننده انحصاری به این نتیجه برسند که قرار است در اقتصاد کشور بازی جدیدی شروع شود پس از منفعت انحصار صرفنظر کرده و به دنبال منفعت جدید خواهم بود؛ سوال اینجاست که آیا شما چنین چیزی را در اقتصاد میبینید؟ نه، بلکه همه در حال دیدن جنگ واردکننده و تولیدکننده خودرو و مردم هستند. شما جنگ لوازم خانگی و موبایل و حوزههای دیگر را میبینید.»
او ادامه داد: «آقای پزشکیان کار خیلی سختی را در پیش رو دارد، اینکه این کار سخت در اقتصاد کشور را با تشتت آرا جلو ببرد قطعاً دولت را مستهلک خواهد کرد.»
پیمان مولوی همچنین در پاسخ به این پرسش که آقای پزشکیان میخواهد بازار آزاد و رقابتی ایجاد کند، یا به دنبال حل معضل بورس است، آیا همه این مشکلات را باید در یک ظرف دید یا رئیسجمهور باید برای هرکدام از یک مکتب اقتصادی استفاده کند؟، پاسخ داد: «برای حل مشکلات اقتصادی کشور باید به سراغ رتبه آزادی اقتصادی کشور رفت، رتبه آزادی کشور ما در کنار لبنان و ونزوئلا و زیمبابوه و یمن و سوریه و آرژانتین قرار گرفته و این واقعیت اقتصاد ماست. نظام تصمیمگیری ما از این شرایط منشعب میشود پس باید اول به این فکر کرد.»
مولوی همچنین درباره اینکه آیا علی طیبنیا میتواند به اقتصاد کشور کمک کند؟ گفت: «با توجه به تجربه قبلی آقای طیبنیا در کنترل تورم قطعاً میتواند کمک کند اما آقای طیبنیا قسمتی از این پازل است، او و حتی بانک مرکزی تا یک جایی میتوانند کار را جلو ببرند اما تا تحریمها وجود دارد و مشکلات اقتصادی ذینفعان وجود دارد و آزادی اقتصادی در این وضعیت بد قرار دارد تا یک مدت کوتاه میتوان پیش رفت، مانند دوره آقای حسن روحانی که سه سال اول دولت او جواب داد اما بعد از آن دچار شکست شد.»
مرداد به نیمه نرسیده مسعود پزشکیان دولت را تحویل خواهد گرفت و احتمالاً تا آن روز ترکیب بیشتری از اعضای تیم اقتصادی او مشخص خواهند شد، اینکه او و علی طیبنیا چگونه اقتصاد کشور را تحویل گرفتهاند مشخص است اما برای اینکه بدانیم چگونه بر مشکلات فائق میآیند و اقتصاد کشور را چگونه تحویل خواهند داد باید چهار سال صبر کنیم.
