بایدن و نتانیاهو بازگشت به پلۀ اول
مخالفت جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا با مشارکت کشورش در هر نوع حملۀ نظامی متقابل اسرائیل به خاک ایران، رهبران «دولت عبری» را نسبت به واکنش سریع به عملیات پهپادی و موشکی جمهوری اسلامی به تردید انداخته و سبب شکاف بین آنان شده است. طبق گزارش رسانهها، بایدن در گفتوگوی تلفنی خود با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، سازماندهی یک اقدام جمعی دیپلماتیک را برای منزویسازی ایران، بر تلافیجویی نظامی ترجیح داده است.
بنی گانتز، وزیر کابینۀ جنگ اسرائیل با صدور بیانیهای تلویحاً با پیشنهاد بایدن موافقت کرده و ضمن تأکید بر واکنش اسرائیل در «زمان و مکان مناسب»، بهرهبرداری از همراهی و همدلی قدرتهای غربی و کشورهای منطقه را در مقابله با پهپادها و موشکهای ایرانی، اولویت نخست برشمرده است. اسرائیلیها از اینکه حملۀ موشکی و پهپادی ایران خسارت سنگینی به آنها وارد نکرده است، ابراز خرسندی میکنند و برخی از آنها، برای اجتناب از برخورد سریع با ایران، آن را پیروزی ارتش و کارایی سیستم دفاع موشکی خود به شمار میآورند. با این همه، وزیران راست افراطی در کابینۀ نتانیاهو خواهان پاسخی بهزعم خود «خُردکننده» به ایران شدهاند و یکی از وزرای عضو لیکود، بدون نام بردن از بنی گانتز او را به نشان دادن «ضعف» در برابر جمهوری اسلامی متهم کرده است.
ظاهراً پس از اتحاد و همبستگی کوتاهمدت گروههای اسرائیلی در مقابل تهدید عملیات مستقیم جمهوری اسلامی، اکنون پس از انجام و اعلام پایان آن عملیات، شکاف و اختلاف بر سر چگونگی ادامه و مدیریت جنگ غزه بین آنها، دوباره به نقطۀ نخست خود بازگشته است. دولت آمریکا و متحدان اروپایی و عرب آن اصرار دارند که جنگ در غزه بدون وجود یک طرح دیپلماتیک روشن برای پایان دادن به منازعۀ تاریخی اسرائیل و عربها، اقدامی ابتر و فاقد استراتژی است، اما نتانیاهو به منظور حفظ وفاداری احزاب تندرو ملیگرا و مذهبی به ائتلاف تحت رهبری خود، نوعی نظامیگری بدون چشمانداز را در برابر نوار غزه در پیش گرفته است.
با این حال، در کابینۀ جنگی که پس از عملیات 7 اکتبر نیروهای حماس در اسرائیل شکل گرفته است، بنیگانتز و همکارانش در حزب اتحاد ملی، منتقد نتانیاهو و موافق نظر جو بایدن هستند و از طرحی دیپلماتیک که به آزادی اسیران و پایان جنگ در غزه و سپردن امور آن به دولت خودگردان فلسطینی در چارچوب عادیسازی روابط تمام کشورهای عرب با اسرائیل و زمینهسازی برای استقلال دولت فلسطینی منجر شود، استقبال میکنند.
ظاهراً از نگاه دولت بایدن و متحدان اروپایی و عرب آن و همینطور جناح اصطلاحاً «کبوترها» در اسرائیل، حملۀ پهپادی و موشکی ایران به اسرائیل زمینه را برای ابتکار دیپلماتیک، بیش از پیش فراهم کرده است و از همین رو، واکنش نظامی دولت نتانیاهو به عملیات ایران را مایۀ از دست رفتن این فرصت میدانند. نتانیاهو اما در کنار تلاش برای جلب رضایت متحدان افراطی و نژادپرست خود در کابینه، با هر ابتکارِ منجرِ به شکلگیری کشور فلسطینی نیز مخالف است و از همین رو، اگر تحت فشار فزایندۀ آمریکا و برخی از وزیران کابینۀ جنگ نباشد، تلاش خواهد کرد که با ماجراجویی تازهای علیه اهداف ایرانی، کل طرح دیپلماتیک را خنثی کند.
در هر صورت، زورآزمایی تازهای بار دیگر بین شخص نتانیاهو و نیروهای متحدش در ائتلاف حاکم از یکسو با دولت بایدن و شرکای اروپایی و عرب او از سوی دیگر، آغاز شده است. به نظر میرسد نتانیاهو که مرهون کمک دولت بایدن و چند شریک اروپایی و عرب آن در جریان عملیات موشکی و پهپادی نیروهای ایرانی شده است، مثل سابق نتواند در برابر فشار و خواست آنان تاب بیاورد، اما در عین حال، اولویت او در شرایط کنونی حفظ موقعیت شخصی خود است و این موقعیت شخصی مثل سابق به حفظ ائتلاف راست افراطی و تبعیت از امیال تندروانه و ماجراجویانه و بدون چشمانداز سیاسی آنها وابسته است. بنابراین احتمال اینکه به توصیۀ جو بایدن عمل نکند، چندان کم نیست.