توصیه‌های اصلاح‌طلبانه پس از پاسخ به اسرائیل
همانطور که در بخش ابتدایی گزارش مشاهده شده، پس از اینکه اسرائیل به ساختمان کنسولگری ایران حمله کرد، توصیه‌های احزاب و گروه‌های اصلاح‌طلب مبنی بر خویشتن‌داری و اقدامی هوشمندانه از سوی جمهوری اسلامی بود. اما سوال این است که پس از طی عملیاتی که پاسخ به حمله اسرائیل داده شد، نگاه و توصیه احزاب و گروه‌های اصلاح‌طلب به این پاسخ و سیاست‌های آینده چگونه است؟
در همین راستا سه سوال مشترک از دو عضو ارشد احزاب اصلاح‌طلب مطرح شد. اسماعیل گرامی‌مقدم، عضو شورای مرکزی و سخنگوی حزب اعتماد ملی در گفت‌وگویی که با هم‌میهن انجام داد، از اقدام جمهوری اسلامی در حمله به اسرائیل دفاع کرد و این پاسخ را قابل پیش‌بینی و هوشمندانه تلقی کرد. محمود میرلوحی، عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت و معاون دبیرکل این حزب نیز معتقد است که اقدام ایران در راستای اقداماتی که پس از ۷اکتبر صورت گرفته، اقدامی هوشمندانه بوده است. اما نکته اساسی این است که هر دو نفر آنها درباره آینده، یک توصیه را از نگاه حزبی و اصلاح‌طلبانه به سیستم کرده‌اند. آنها می‌گویند باید با دیپلماسی پویا به‌دنبال تنش‌زدایی بود و در مسیر تامین منافع ملی پیش رفت.
*سیزده روز از حمله اسرائیل به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق گذشته و بامداد ۲۶ فروردین پاسخ این حمله داده شد. به‌عنوان اولین سوال تحلیل‌تان درباره این موضوع را بگویید؟
اسماعیل گرامی‌مقدم: اقدام شنبه‌شب پیش‌‌زمینه و مقدماتی داشت که در گذشته اتفاق افتاده بود و از شش ماه قبل و بعد از اتفاقات 7اکتبر، اسرائیلی‌ها ادبیات مشخصی را به افکار عمومی جهان منتقل می‌کردند مبنی بر اینکه باید سر این هشت‌پا را زد و در واقع نیروهای نیابتی ایران را به اندام و پاهای هشت‌پا تشبیه می‌کردند و می‌گفتند ایران سر این هشت‌پا است. این گفتمان نشان می‌داد که پشت این نگاه، برنامه‌ای وجود دارد تا اینکه بالاخره خود اسرائیلی‌ها در حملات مقدماتی خود پایگاه‌های ایران در سوریه را زدند و در آخر هم به کنسولگری ایران حمله کردند. حمله به کنسولگری هر کشوری به منزله اعلام جنگ است و تعریفی جز این ندارد. در چنین شرایطی هر کشوری باید از حیثیت، اقتدار و ملیت خودش دفاع کرده و حتی کشورهایی هم که ضعیف هستند، این اقدام را انجام می‌دهند و حق خود می‌دانند. بنابراین جمهوری اسلامی هم در شرایطی قرار داشت که اگر پاسخ حمله را نمی‌داد، اقتدار حاکمیتش در درون و خارج زیر سوال می‌رفت. لذا در چنین شرایطی راهی جز این وجود نداشت.
محمود میرلوحی: واقعیت این است که در ماجرای غزه از مهر تا الان، تقریباً سیاست‌های ایران و جمهوری اسلامی به نظرم عقلانی و منطقی بوده و سعی بر این بوده و تصریح شده که تصمیمات حماس، انصارالله و حزب‌الله تصمیماتی مستقل است و ایران در این بین فقط حمایت معنوی و کلی داشته است. این اقدام به نظر می‌آمد عقلانی و خوب پیش رفته است. از آن طرف اسرائیل قدم به قدم جلو آمده و نیروهای ایرانی را در سوریه و مراکزی که آنها حضور دارند، مورد حمله قرار داده است اما این کاری که در ماجرای کنسولگری انجام داد اقدامی تحریک‌کننده بود. اصلاح‌طلبان هم به سبک همان شش ماه اخیر احساس‌شان این بود که نتانیاهو در شرایط سختی قرار گرفته است و فضای داخلی روی او، فشار را زیاد کرده است و حتی آمریکا هم همه امکانات را در اختیارش گذاشته است. در چنین فضایی نتانیاهو به نظر می‌آمد دنبال یک راه نجات برای خودش باشد و در همین راستا به کنسولگری حمله کرد. برآورد این بود که ایران هم بتواند با همین تهدیدها و مواضع اعلامی، شورای امنیت سازمان ملل، اروپا و آمریکا را متقاعد کند که اسرائیل را از ادامه این اقدامات منع کنند و در نهایت این واکنش به حمله صورت گرفت. نکته دیگر این است که اگر قرار باشد این زنجیره ادامه پیدا کند، بسیار پرهزینه خواهد بود. باید امیدوار باشیم عقلانیت در ایران در این موضوع امتداد پیدا کند تا اینکه ایران از درگیر شدن در جنگ که بسیار پرهزینه است، دور شود. ایران باید قدرت و توان دیپلماسی خود را تقویت کند تا بتواند با کار و فعالیت، مضرات و موانع را رفع کند تا مانع از این شود که اسرائیل بتواند اروپا و جهان را علیه ایران متحد کند. به نظرم مسئله دیپلماسی باید تبدیل به مسئله اول ایران شود.
*پس از حمله به ساختمان کنسولگری ایران، احزاب اصلاح‌طلب در واکنش‌های خود سیستم را توصیه به عدم اقدام عجولانه و پاسخ هوشمندانه به این حمله می‌کردند. حمله صورت‌گرفته بامداد یکشنبه را چگونه تلقی می‌کنید؟
اسماعیل گرامی‌مقدم: واقعیت این است که پیش از حمله به سفارت توصیه به خویشتن‌داری انجام شده بود ولی ما در حاکمیت حضور نداریم که تصمیم درست را انتخاب کنیم و بگوییم ما مسئول این تصمیم هستیم. بله ممکن است مثلاً اگر دولت متفکر و شایسته‌ای حضور داشت، شاید اجازه نمی‌داد به اینجا برسد ما به جایی رساندیم که حاکمیت هیچ راهی جز پاسخ به این شیوه نداشت اما اگر پاسخ به آن حمله طولانی‌تر می‌شد، شاید آسیب‌های دیگری به حیثیت کشور وارد می‌شد و سیستم هواداران خود را ناامید می‌کرد و برخی از آنها را از دست می‌داد. در همین راستا از منظر حاکمیت این تصمیم گرفته شد که باید از کشور با این شیوه دفاع کرد. در برخی مواقع می‌توان از یک حادثه جلوگیری کرد و آن را به فراموشی سپرد تا شاید هزینه کمتر شود. ما قدمی که برداشته‌ایم تقریباً می‌خواهیم تعیین‌تکلیف کنیم. اگر ما نمی‌زدیم اسرائیل باز هم حمله می‌کرد. ولی الان این دو کشور روبه‌روی هم ایستاده‌اند و جنگ گسترش یافته است. افرادی که منافع خود را از دست می‌دهند، به‌ویژه آمریکا و غربی‌ها به نظر می‌رسد باید چاره‌اندیشی کنند تا باعث متوقف شدن حمله‌ها شوند. در غیر این صورت ممکن است پای بسیاری دیگر از کشورها به جنگ باز شود.
محمود میرلوحی: ما که در این زمینه تصمیم‌گیر نبودیم، حتماً یک محاسبات هوشمندانه‌ای انجام شده که این حمله را انجام داده‌اند. پیش از این هم بحث‌هایی وجود داشت مبنی بر اینکه اگر ایران پس از حمله به ساختمان کنسولگری اقدامی در پاسخ انجام ندهد، آیا اسرائیل اینجا متوقف خواهد شد یا دوباره در جای دیگری اقدامی را علیه نیروهای ایران انجام خواهد داد. این مباحثی بود که صورت می‌گرفت اما ما دلمان می‌خواهد این شرارت‌های اسرائیل در غزه هر چه زودتر به پایان برسد و شرایط برای مسئله تشکیل دولت فلسطینی فراهم شده و منطقه از این التهابی که نزدیک به 70سال است درگیر آن شده، رهایی یابد. این مسئله، مربوط به آمریکاست؛ اگر ترامپ بیاید این مسائل تشدید خواهد شد. الان به نظر می‌آید مجموعه شرایطی که زمزمه آن به گوش می‌رسد، تبدیل به اقدام و عمل شود و شاهد تشکیل دولت فلسطینی باشیم و به توافق اسلو عمل شود. به‌نظر می‌آید که آن وقت شرایط تغییر کرده و فضای گفت‌وگو بین ایران و آمریکا فراهم شود. وگرنه متاسفانه باید گفت سیاست‌هایی که الان دنبال می‌شود و برخی سرسختی‌ها باعث خواهد شد تا آینده، نگران‌کننده باشد و پیش‌بینی پیامدها سخت باشد.
*پاسخ ایران به حمله انجام شده است. توصیه شما از نگاه حزبی و اصلاح‌طلبانه برای آینده چیست؟
اسماعیل گرامی‌مقدم: ما توصیه‌مان این است که جمهوری اسلامی ضمن اینکه لازم است اقتدار خودش را حفظ کند، باید خویشتن‌داری کند و مسائل را در پشت صحنه و پشت میز مذاکره حل کند. تاریخ نشان داده هیچ کشوری نتوانسته است در پشت لوله‌های توپ تعیین‌تکلیف کرده و به منافع خود برسد و سرانجام هم با مذاکره مسائل را حل کردند. عاقبت هر جنگی مذاکره است بنابراین چه بهتر در ابتدای یک حادثه جهانی کشورها نشسته و با مذاکره موضوع را حل کنند. من توصیه‌ام این است که ضمن تفکر و خویشتن‌داری، به مردم خود احترام بگذاریم و در بیرون با دیپلماسی پویا و تنش‌زدایی به‌دنبال دستیابی به اهداف ملی باشیم.
محمود میرلوحی: اعتقاد من بر این است که باید شاهد یک توازن باشیم. یک طرف دنیای ظالمی قرار دارد که زبان آن را می‌بینیم، همانطور که از اسرائیل با تمام جنایت‌هایش حمایت کرده‌اند. به نظر من جمهوری اسلامی باید سعی کند تا در راستای منافع ملی و زندگی صلح‌آمیز، تنش‌ها با همسایه‌ها، آمریکا و اروپا را کاهش داده و رفع کند و همراه با آنها به‌دنبال رفع تحریم‌‌ها و مشکلات اقتصادی باشد. باید با مجموعه دنیای امروز به تفاهم و توازن رسید تا شرایط ایران و منطقه دگرگون شود.
