دشواری وظیفه

شاید در گذشته شرکت‌ها می‌توانستند (و البته درک و توان‌شان نیز به همین محدود بود) که با کمک‌های نقدی به خیریه‌های فعال گوناگون، بار این مسئولیت را زمین بگذارند، ولی در حال حاضر برندها به این موضوع باور پیدا کرده‌اند که نباید به بخش مسئولیت اجتماعی به‌عنوان قسمتی تزئینی نگریست.

به‌مرور این باور ایجاد شده است که آنها واقعاً در قبال اجتماعی که با استفاده از کالاها یا خدمات آنها به ادامه حیات‌شان کمک می‌کنند، مسئول‌اند. مسئولیتی که نمی‌توان آن را تنها با صرف هزینه به انجام رسانید، بلکه نیازمند صرف زمان و توجه آنها نیز هست.

بر این اساس هرچه فعالیت‌هایی که یک شرکت یا سازمان در قالب مسئولیت اجتماعی انجام می‌دهد به ماهیت و ظرفیت‌هایش نزدیک‌تر باشد، احتمال اثرگذاری و موفقیت آن طبیعتاً بیشتر می‌شود. در این میان شرکت‌های نوآور و فناور، تلاش کرده‌اند همان دقت و نوآوری را که در قسمت ارائه کالا یا خدمات در نظر دارند، در بخش مسئولیت‌های اجتماعی نیز به‌کار ببندند.

یکی از این شرکت‌ها «آروان‌کلاد» است که از ظرفیت‌ها و خدمات خود، بیش از همه در راستای افزایش عدالت آموزشی در مناطق کم‌برخوردار استفاده کرده است. آنها مسئولیت اجتماعی خود را در پنج بخش طرح کاریز، حمایت از نسل بعدی استارتاپ‌ها، ابربازی، شهسواران فناوری و حمایت‌های اجتماعی تعریف کرده‌اند.

پرورش نیروی متخصص به‌جای درخت‌کاری

توجه به محیط‌زیست و کاشتن درخت رفتار پسندیده‌ای است، اما اولاً طی سال‌های اخیر دریافته‌ایم که همین کارهای به‌ظاهر کوچک نیز اگر اصولی انجام نشوند - چنانچه آسیب‌زننده نباشند - فایده‌ای در پی ندارند و به‌نوعی هدررفت هزینه و زمان را موجب می‌شوند؛ ازسویی‌دیگر انجام کارهای عام‌المنفعه درصورتی‌که در راستای تخصص قرار گیرند، بیشترین بازدهی را خواهند داشت. به‌همین‌دلیل است که تمرکز شرکت‌های فناور در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی، از انجام کارهای عمومی به سوی فعالیت‌های تخصصی حرکت کرده است.

شکاف دیجیتالی یک مسئله جهانی است؛ اما هرچه کشورها از نظر شاخص‌های اقتصادی وضعیت نابسامان‌تری داشته باشند، دراین‌زمینه نیز درگیر مسائل پیچیده‌تری خواهند بود. با وجود آنکه در ایران طی سال‌های اخیر وضعیت دسترسی افراد به شبکه اینترنت بهتر شده، اما همچنان شکاف دیجیتالی در میان اقشار گوناگون قابل تأمل است؛ زیرا در ادبیات مربوط به شکاف دیجیتالی، سه شاخص «دسترسی»، «کاربری» و «مالکیت» اهمیت دارند و تعیین‌کننده هستند. یکی از فعالیت‌هایی که می‌تواند به پُر کردن این شکاف بیانجامد و فاصله‌ها را کمتر کند، ارائه آموزش‌های تخصصی به نسل جوان در مناطق کم‌برخوردار است.

بر همین ‌اساس نیز یکی از طرح‌های آموزشی آروان‌کلاد در حوزه مسئولیت اجتماعی، «کاریز» بوده است؛ طرحی که هدفش توانمندسازی آموزشی نوجوانان و جوانان ۲۲ ساله در زمینه رشته‌های آی‌تی و دیجیتال با تمرکز بر پرورش نیروی متخصص در مناطق کم‌برخوردار بوده و در فاصله سال‌های ۱۳۹۹ تا کنون درحال اجرا است. افرادی که در این طرح شرکت داشتند، از طریق سازمان‌های مردم‌نهاد به این شرکت معرفی شدند و پس از انجام مصاحبه به طرح پیوستند.

آروان‌کلاد نیز با تعریف مسیر آموزشی، آنها را متناسب با توان و علاقه‌مندی در رشته‌های دیجیتال مارکتینگ، برنامه‌نویسی وب، طراحی رابط کاربری UI/UX، کارشناس شبکه و متخصص امنیت سایبری آموزش می‌دهد تا درنهایت به عنوان متخصص وارد اکوسیستم می‌شوند. البته مسیر آموزشی به این شکل بوده که تمام افراد پس از گذراندن سطح مقدماتی رشته کرده و مسیر آموزش تخصصی را تا سطح پیشرفته ادامه می‌دهند و در پایان مسیر آموزش با برگزاری چله‌خونه به عنوان دوره‌ی کارآموزی آماده‌ی بازار کار می‌شوند.

طرح کاریز با آموزش ۹۹ دانش‌پذیر در ۳۰ آذرماه ۱۳۹۹ آغاز شد. در فرآیند آموزشی با همکاری سازمان‌های مردم‌نهاد، رفع موانع غیرآموزشی از نوع مالی، خانوادگی، دسترسی به اینترنت و... همواره مورد توجه بوده و هست. در حال حاضر ورودی چهارم برای طرح کاریز در حال جذب است.

در طرح کاریز ۹۹ نفر از نوجوانان و جوانان کم‌برخوردار مناطقی چون کرمان، کرمانشاه، قشم، سیستان و بلوچستان، گرگان، بم، بندر سیریک، بندرعباس، رشت، مشهد و... در رشته‌های حوزه آی‌تی و دیجیتال تحت آموزش قرار می‌گیرند. در این فرآیند که در آن رعایت توازن جنسیتی (۵۱ درصد دختر و ۴۹ درصد پسر) در نظر گرفته شده، حضور و همکاری سازمان‌های مردم‌نهاد اهمیت ویژه‌ای دارد.

به‌طور کلی هر منطقه‌ای حساسیت‌های فرهنگی خاص خود را دارد، همچنین ارتباط با نوجوانان و جوانان اگر به‌شکل کارشناسی‌شده صورت نگیرد، می‌تواند نتایج منفی به همراه داشته باشد. سازمان‌های مردم‌نهاد که با همراهی افراد محلی شکل گرفته‌اند، با درک این حساسیت‌ها می‌توانند تأثیر بسزایی در کاهش آسیب‌ها و افزایش بازدهی فعالیت‌ها داشته باشند.

استفاده از تمام ظرفیت‌ها

تعداد دانش‌پذیران برای حضور در دوره‌های آموزشی همان ۹۹ نفر است و تغییری نمی‌کند، اما با وجود در نظر گرفتن تمهیدات گوناگون همچنان در مسیر آموزش، تعدادی از شرکت‌کنندگان به‌دلیل ازدواج، مشکلات مددکاری، تغییر وضعیت زندگی و... از ادامه مسیر آموزشی انصراف می‌دهند.

هرچند آروان‌کلاد برای حفظ کیفیت دوره‌ها امکان افزایش تعداد افراد شرکت‌کننده را ندارد، اما با دایرکردن سایت کامپیوتر در چهار نقطه منطقه توانسته است با کمک دانش‌پذیران آموزش دیده‌ی ICDL را برای نوجوانان و جوانان این منطقه برگزار کند تا علاقه‌مندان بیشتری بتوانند از ظرفیت‌های این طرح آموزشی بهره‌مند شوند.

علاوه بر اینها، آروان‌کلاد برای برخی از رشته‌های طرح کاریز با تعدادی از آموزشگاه‌های فعال و حرفه‌ای اکوسیستم وارد تعامل و همکاری شده است و در برخی از رشته‌ها آموزش توسط مربیان حرفه‌ای آن آموزشگاه‌ها به انجام می‌رسد تا با این هم‌افزایی بتوان متخصصان زبده‌ای پرورش بیابد.

توجه به ظرایف بازار کار

رقابت در بازار کار روزبه‌روز پیچیده‌تر می‌شود. روندهای جهانی نشان می‌دهند داشتن مهارت‌های نرم گاه بیش از مهارت‌های تخصصی می‌توانند بر جذب افراد در شرکت‌ها اثرگذار باشند. اما داستان به همین‌جا ختم نمی‌شود. پرسش اصلی اینجاست که چطور می‌توان مهارت‌های نرم و حتی مهارت‌های تخصصی را به گونه‌ای در رزومه گنجاند که فرد بررسی‌کننده رزومه، متوجه توانایی‌های شخص شود.

همچنین با پیشرفته و تخصصی‌شدن فضای کار، فرآیند مصاحبه‌های کاری نیز دستخوش تحولات جدی شده است. عدم آشنایی با ظرایف این بخش و فرآیندهای آن سبب می‌شود افراد در صورت داشتن مهارت‌های تخصصی و حتی مهارت‌های نرم لازم، گاه از ورود به جایگاه‌های شغلی مناسب خود باز بمانند.

به‌همین‌دلیل آروان‌کلاد در طرح کاریز کنار آموزش‌های تخصصی، بوت‌کمپ‌های دوره‌ای را برای دانش‌پذیران خود ترتیب داده تا ایشان را با محیط‌های مختلف شرکت‌ها آشنا کند. همچنین در کارگاه‌های مهارت نرم آموزش‌های لازم به دانش‌پذیران داده می‌شود تا با شناخت و آگاهی لازم و کافی پس از گذراندن دوره‌ی کارورزی وارد بازار کار شوند.

از دوره اول کاریز که از سال ۱۳۹۹ شروع شده، در زمستان سال گذشته حدود ۲۰ نفر وارد بازار کار شده‌اند؛ تعدادی از آنها جذب همین شرکت شده‌اند و برخی نیز به سایر استارتاپ‌های اکوسیستم فناوری راه یافته‌اند.

حمایت از شهسواران

توانمندسازی آموزشی اکوسیستمی که شرکت‌های بزرگ در آن فعالیت می‌کنند، یک بازی دوسر برد است. خصوصاً در شرایطی که به‌علت مهاجرت نیروهای متخصص و مجرب، یافتن نیروی کار ماهر در بسیاری از حوزه‌ها به یک معضل اساسی تبدیل شده است. یکی از راه‌‌های انتقال دانش و ارتقای سطح دانش و اطلاعات کشور، حضور در مسابقات بین‌المللی است.

آروان‌کلاد نیز به همین منظور، در طرح «شهسواران فناوری» با انجام حمایت آموزشی و تجهیزاتی از نخبگان علمی تلاش دارد از نمایندگان ایران در مسابقات جهانی پشتیبانی کند. آروان‌کلاد این پشتیبانی را از طریق تأمین بخشی از نیازهای آموزشی، منتورینگ و تجهیزات نخبگان علمی که در المپیادهای ملی و بین‌المللی در حوزه‌های مرتبط با محصولات ابری به رقابت می‌پردازند، انجام می‌دهد.

حمایت از این نخبگان در پنج زیرشاخه از حوزه فناوری اطلاعات تعریف شده است؛ «مدیریت سیستم شبکه فناوری اطلاعات»، «راه‌حل‌های نرم‌افزار فناوری اطلاعات برای کسب‌وکار»، «فناوری‌های وب»، «رایانش ابری» و «توسعه برنامه‌های کاربردی موبایل». همچنین این شرکت با همکاری سازمان فنی و حرفه‌ای کشور و سازمان فناوری اطلاعات ایران، به‌عنوان مجری مسابقه ملی مهارت و مقدماتی المپیاد جهانی WorldSkill۲۰۲۱ شانگهای انتخاب شد.

علاوه بر این، مسابقات جهانی مهارت - ۲۰۰۷ - ابوظبی (امارات‌ متحده عربی)، مسابقات جهانی مهارت - ۲۰۱۹ - کازان (روسیه)، مسابقات جهانی مهارت - ۲۰۲۲ - شانگهای (چین)، مسابقات جهانی مهارت‌های آسیا - ۲۰۲۳ - ابوظبی (امارات متحده عربی) و مسابقات جهانی مهارت - ۲۰۲۴ - لیون (فرانسه) ازجمله مسابقاتی هستند که در سال‌های متعدد برگزار شده و خواهند شد و آروان‌کلاد پیش و در جریان برگزاری آنها، از نخبگان ملی حمایت کرده است.

یک تیر و چند نشان

شرکت‌ها در مسیر رشد و توسعه، ناخواسته بخشی از چابکی خود را از دست می‌دهند. راهکاری که شرکت‌های بزرگ برای حل این مشکل در نظر گرفته‌اند تا هم مانع کاهش خلاقیت در سازمان خود شوند و هم از افراد خلاق و صاحب ایده حمایت کنند، ایجاد بستری برای تیم‌سازی و ارائه محصول اولیه برای این افراد است.

با انجام چنین اقداماتی، شرکت‌ها چند هدف را به‌شکل همزمان پیش می‌برند؛ اول اینکه با تقویت اکوسیستم فناوری به وظیفه اجتماعی خود در قبال این اکوسیستم می‌پردازند، در ثانی با ارائه فرصت به افراد صاحب ایده به سهم خود مانع از خروج این افراد از کشور می‌شوند و درنهایت نیز با کمک این نیروهای جوان به حفظ پویایی شرکت خود کمک می‌کنند.

آروان‌کلاد با همین هدف و با تمرکز بر توسعه‌ محصولات ابری، رویداد مسابقه‌محور «ابر بازی» را برگزار کرده است. در این مسابقه‌ سالانه، متخصصان فنی و کسب‌و‌کاری جذب و ارزیابی می‌شوند تا در کنار هم تیم‌سازی کنند. پس از آن از بین ایده‌‌های نرم‌افزاری رتبه‌بندی‌شده، ایده‌های مورد نظر خود را انتخاب کرده و بر پایه مستندات ارائه‌شده، MVP محصول‌شان را بر بستر آروان‌کلاد ساخته و به توسعه طرح کسب‌وکاری‌شان می‌پردازند.

درنهایت پس از قضاوت هیئت‌داوران براساس ویژگی‌هایی مشخص، تیم‌های برتر انتخاب و از حمایت مادی و معنوی آروان‌کلاد و دیگر حامیان ابربازی برخوردار خواهند شد. همچنین محصولات منتخب وارد بازارچه ابری آروان می‌شوند. آروان‌کلاد رویداد سوار ابرها را نیز در یک دوره برگزار کرد که درحال‌حاضر به‌دلیل چالش‌های برگزاری این رویداد، امکان برگزاری مجدد آن وجود ندارد.

کاهش نگرانی‌های زیرساختی

حفظ «پویایی» یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های شرکت‌های نوآور است که تلاش می‌کنند این خصیصه را در همه ارکان فعالیت خود حفظ کنند. به‌همین‌دلیل نیز وقتی طرح نوآفرین که طرح حمایتی آروان‌کلاد از بازی‌سازان نوپا بود به‌دلایل مختلف ادامه پیدا نکرد، این طرح در قالب حمایت از استارتاپ‌ها بازتعریف شد.

در شرایطی که استارتاپ‌های نوپا به‌دلیل شرایط اقتصادی خاص کشور با بحران جذب سرمایه مواجه هستند، آروان‌کلاد با هدف حمایت از استارتاپ‌های نوپا برای تمرکز بیشتر آنها بر توسعه‌ محصول و بازار به‌جای تمرکز بر دغدغه‌های زیرساختی، زیرساخت رایگان ابری ارائه می‌دهد.

این حمایت که در ابتدا فقط به درخواست‌های ارسالی از سمت شتاب‌دهنده‌ها محدود بود، بعدتر شکل عمومی‌تری به خود گرفت. درحال‌حاضر هر استارتاپ، از سال اول تا سوم راه‌اندازی می‌تواند درخواست خود را برای دریافت زیرساخت رایگان ثبت کند.

کسانی که در سال اول فعالیت هستند، به‌دلیل حجم کمتر مصرف، تا سقف چهار میلیون تومان و در سال‌های دوم و سوم می‌توانند معادل هشت میلیون تومان اعتبار در یک‌سال دریافت کنند.

این شرکت از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳ به ۱۶۲ استارتاپ خدمات زیرساختی رایگان ارائه داده است. علاوه بر این، آروان‌کلاد با ایجاد بسته‌های رایگان در محصولاتش، امکان استفاده‌ از محصولات ابری را برای وب‌سایت‌های شخصی و کسب‌‌وکارهای خُرد نیز فراهم کرده که درحال‌حاضر بیش از ۲۵۰ هزار وب‌سایت و کسب‌وکار آنلاین از سرویس‌ها و خدمات آروان استفاده می‌کنند.

رصد کیفیت اینترنت

آروان‌کلاد در راستای انجام حمایت‌‌‌های اجتماعی، برخی محصولات خود را به‌رایگان در اختیار سازمان‌های مردم‌نهاد، رویدادهای مستقل، مسابقات دانشجویی و پروژه‌هایی با منافع عمومی قرار می‌دهد تا با کاهش هزینه‌های این دست فعالیت‌ها به توسعه و تسهیل آنها کمک کند. هرچند عمده این فعالیت‌ها در دوران کرونا انجام شده (استفاده‌ نامحدود دو مرجع رسمی اطلاع‌رسانی درباره‌ ویروس کرونا، کمپین نفس و ارائه زیرساخت رایگان پخش زنده)، اما نهادهای مستقل اجتماعی از هلال‌احمر گرفته تا سازمان‌های مردم‌نهاد همچنان در حال سرویس‌گیری از آروان هستند. 

پس از قطعی سراسری اینترنت جهانی در سال ۱۳۹۸، آروان‌کلاد به‌شکل گسترده هدف حمله‌های متعدد از سوی رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور قرار گرفت. تا جایی که پس از اعتراضات سال ۱۴۰۱ و اختلالات گسترده اینترنت، این شرکت در مقطعی از سوی ایالات‌متحده آمریکا و اتحادیه اروپا با تحریم مواجه شد. هرچند پیگیری‌های این شرکت و ارائه مستندات سبب شد تا اتحادیه اروپا تحریم‌ها علیه این شرکت را ملغی کند، اما درنهایت ماحصل این اتفاقات، اتخاذ سیاستی دیگر در حوزه مسئولیت اجتماعی بود. 

این شرکت از زمانی که طرح صیانت در دستور کار مجلس قرار گرفته، سعی کرده تا در صورت درخواست وب‌سایت‌ها، بنر مخالفت با این طرح به‌صورت اتوماتیک روی سایت آنها قرار گیرد. همچنین اعتراض خود نسبت به این طرح را در بیانیه‌های مختلف صنفی و شخصی مطرح کرده است. به‌علاوه با تشدید محدودیت‌ها و اختلالات اینترنتی در سال‌های اخیر، آروان‌کلاد میزان درخواست‌ها، دستورها و شکایت‌های ارسال‌شده از سمت سازمان‌های دولتی، مراجع قضایی و نهادهای نافذ اینترنت داخلی و بین‌المللی را به‌شکل شفاف به‌صورت فصلی منتشر می‌کند.

سامانه‌ی رادار آروان‌کلاد که با دسترسی به ۱۳ دیتاسنتر پرترافیک کشور که مرجع داخلی درباره‌ی وضعیت اینترنت کشور است، در آخرین به‌روزرسانی امکان دسترسی به آرشیو اختلالات، افزایش سرعت نمایش اطلاعات و بهبود عملکرد و رابط کاربری را فراهم کرده است.

هرچند آروان‌کلاد سال‌های سختی را در عرصه عمومی پشت سر گذاشته، اما به‌درستی دریافته است که پیگیری جدی مسئولیت‌های اجتماعی به‌شکلی تخصصی می‌تواند مسیر رشد و توسعه را برای این شرکت و سایر شرکت‌های فناور هموار کند.