برنامه‌ریزی در دولت چهاردهم و نسبتش با سخنان رئیس‌جمهوری در گفت‌وگو با برخی نمایندگان مجلس
وعده ها و اولویت‌ها
حالا که مسعود پزشکیان از پیچ رای اعتماد نمایندگان به وزرای پیشنهادی‌اش هم به سلامت عبور کرده‌است، بحثها در محافل سیاسی و اجتماعی یک گام پیشتر رفته و موضوع برنامهها و اولویت‌بندی در دولت چهاردهم به میان آمده است.
برخی از تحقق وعده‌هایی مانند رفع فیلترینگ یا توقف «طرح نور» برای گام اول یا به عبارتی اولویت کوتاه‌مدتی که با صرف هزینه کم قابل اجراست، سخن گفته‌اند و برخی هم از تصویب FATF و حرکت به سمت ارتباط با جهان و احیای برجام به عنوان اولویت دولت سخن به میان آوردهاند و اظهارنظر پزشکیان درباره این موارد را علت تمایل مردم به او در انتخابات عنوان کرده‌اند که باید دولت در قبال آن عمل کرده و پاسخگو باشد.
در کنار این اولویت‌ها، اولویت در حوزه درمان و محیط زیست نیز به میان آمده است؛ مثلاً برخی چهرهها مانند احمد زیدآبادی، فعال سیاسی از پزشکیان و کابینه او می‌خواهد که حفظ محیط زیست این کشور را اولویت نخست خود قرار دهند و «تسلیم هیچ نوع فشاری چه از جانب سوداگران طبیعت و چه از جانب برخی عوام کوته‌فکر نشوند».
البته محمدجواد مظفر، روزنامه‌نگار پیشین و مدیر فعلی انتشارات کویر هم در یادداشتی توصیهاش به رئیس‌جمهوری تازه بر مسند قرار گرفته این است که «از به‌کار بردن واژه «اولویت» برای همه امور» اجتناب کند و نگران از عواقب بحث بر سر اولویت‌ها در دولت و عدم تحقق وعدههاست. در پی چنین نظراتی بر سر اولویت‌بندی در دولت و نسبت آن با وعده‌های مطرح‌شده از سوی پزشکیان در بازه زمانی انتخابات و پس از به دست آوردن رای اعتماد وزرای او از مجلس و ضرورت تعامل دولت و مجلس، روزنامه هم‌میهن به سراغ برخی نمایندگان مجلس رفته و درباره اولویت‌های دولت چهاردهم و ضرورت تحقق وعده‌ها با آنها به گفت‌وگو پرداختهاست که در ادامه میآید.
عبدالوحید فیاضی نماینده محمودآباد و نور:
اولویت باز شدن گره اقتصادی است
هنوز دولت در اولین روزهای فعالیت خود است اما مطالبات به سرعت به سوی آن روان شده است. بسیاری معتقدند اقداماتی زودهنگام می‌تواند امید را در دل رای‌دهندگان به پزشکیان زنده نگه دارد. عبدالوحید فیاضی، نماینده محمودآباد و نور و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در گفت‌وگو با هم‌میهن اولویت‌هایی را که باید مدنظر دولت باشد بررسی کرد که از نظرتان می‌گذرد:
با توجه به شعارهای انتخاباتی پزشکیان، دولت باید چه اولویتی را در دستور کار خود قرار دهد؟
معتقدم شعارهای پزشکیان یک مسئله است و اولویت، مسئله‌ی دیگر. یکی از شعارهایی که پزشکیان داده وفاق ملی است که در حال حاضر دارد آن را عملی می‌کند. کسی نمی‌تواند انکار کند که زیرساخت تحقق شعارهای دیگر در شکل‌گیری تشکیل یک دولت فراگیر است. این دولت شکل‌گرفته با حضور چهره‌های مختلف در کابینه همان دولت وفاق ملی است که با همراهی مجلس و دادن رای اعتماد به آن اولین گام آن تحقق یافته است.
با توجه به شعارهای رفع فیلترینگ، طرح نور، برجام و... اولویت دولت چه باید باشد؟
نکته این است که قطعاً اولویت اول دولت نه فیلترینگ است نه طرح نور و... اولین اولویت مسائل اقتصادی است. این موضوع در جلسه تنفیذ مطرح شده که تمام مسائل فرهنگی مهم هستند. این مواردی که به آن اشاره کردید همان مقوله‌های فرهنگی است اما مسائل اقتصادی اصل است و دولت باید توجه اصلی خود را به سمت این موضوع معطوف کند. تمام انرژی و توانایی خود دولت باید مصروف به این شود که گره‌های اقتصادی مملکت را باز کند و راهکارهای جدید برای برون‌رفت از این بن‌بست‌ها ارائه کند. اگر گره‌های اقتصادی باز شود، می‌شود در زمینه اولویت‌های بعدی به راحتی حرف زد و آنها را به نتیجه رساند. اگر در این شرایط موضوعات دیگر را در اولویت قرار دهیم هم احتمال دارد نتیجه نگیریم. تا زمانی که گره مسئله اقتصادی، معیشت و زندگی مردم باز نشود گره‌های دیگر باز نمی‌شود؛ حتی گرهی بر گره دیگه افزوده می‌شود.
آیا می‌توان بدون در نظر گرفتن سیاست‌خارجی گره‌های کور اقتصادی را باز کرد؟ در هر صورت بخشی از مسائل اقتصادی به موضوعاتی همچون FATF وابسته است...
حل مسائل داخلی با بهره‌گیری از ظرفیت‌های مختلف است. این ظرفیت‌ها، زمانی در جهت سیاست‌های خارجی، و زمانی دیگر در جهت سیاست داخلی کشور است. مسئله مهم در سیاست‌های خارجی این است که با اولویت مناسبات با همسایگان باشد. این موضوع مهمی است که در راهبرد مقام معظم رهبری و پزشکیان بر این اولویت تاکید کرده‌اند. حتی در برنامه‌های عراقچی هم اولویت سیاست خارجی را به همسایگان داده بود. البته مسائلی مربوط به برجام موضوعاتی از این دست در جای خود مطرح می‌شود و دولت باید زمان مناسب و اولویت‌بندی را با توجه به سیاست‌های خود انتخاب کرده و این موضوعات را پیگیری کند.
پزشکیان در قدم اول وفاق ملی را محقق کرد؛ آن‌هم با ترکیب وزرایی که به مجلس معرفی کرد و توانست رای اعتماد بگیرد. دومین گام را مجلس با دادن رای اعتماد به وزرا برداشت. هرچند که برخی از نمایندگان به وزرای پیشنهادی رای ندادند. به نظر شما مجلس چقدر در تحقق وعده‌های دولت همراه خواهد شد؟
رای ندادن به وزرای پیشنهادی یک امر بدیهی است و این موضوع را باید به حساب آزادی عمل نمایندگان مجلس و افکار، اندیشه و آزادی بیان در مجلس گذاشت. اما کلیت و اکثریت مجلس همراهی خود را با دولت نشان داده و همان‌طور که پزشکیان سعی کرد حسن‌نیت خود را براساس وعده‌هایی که داده عملی کند، مجلس هم مقابله‌به‌مثل کرده است. در حقیقت مجلس هم پاسخ مثبتی به پزشکیان داد تا نشان دهد با دولت همکاری می‌کند تا دولت در دوره خود موفق عمل کند. به نظر من این همدلی به همان معنی حداکثر وفاق، تعامل، مؤدت و مهربانی است؛ با عنایت به اینکه پزشکیان یک چهره مجلسی است و سال‌های سال به‌عنوان نماینده فعالیت کرده و فضای مجلس را کاملاً درک می‌کند و به ذائقه نمایندگان کاملاً آشناست. از سوی دیگر به عنوان شخص اول اجرایی کشور مسئولیت‌های سنگینی دارد که باید در مراوده مناسبی با مجلس آنها را پیگیری کند. این وفاق و همدلی در زمان صلاحیت‌ها و بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی در مجلس اتفاق افتاد و به نظر من امری مبارک بود.
عبدالکریم حسین‌زاده نماینده نقده و اشنویه که معاون توسعه روستایی و مناطق محروم کشورشد:
هیچ مطالبه مطرح‌شده‌ای بر سایر مطالبات اولویت ندارد
مسعود پزشکیان که با «وفاق ملی» وارد عرصه انتخابات شد، وزرای خود را در راستای این وفاق ملی از جریان‌های مختلف به مجلس معرفی کرد تا بگوید بر تحقق شعارها و وعده‌های انتخاباتی خود اصرار دارد و حتی گردن خود را در راه تحقق وعده‌هایش گرو گذاشته است. اما اولویت باید کدام وعده باشد؟ عبدالکریم حسین‌زاده، نماینده نقده و اشنویه و عضو کمیسیون عمران مجلس به سوالات هم‌میهن در این رابطه پاسخ داده است که در ادامه میآید:
پزشکیان در دوره انتخابات وعده رفع فیلترینگ، طرح نور، FATF، برجام و... را داده است. با توجه به شرایط و وضعیت کنونی کشور، دولت باید چه برنامه‌هایی را در اولویت کار خود قرار دهد؟
معتقدم دولت باید سه دسته اولویت داشته باشه که دو دسته از این اولویت‌بندی‌ها مدت‌دار – بلندمدت - هستند و یک دسته کوتاه‌مدت. اولویت‌های کوتاه‌مدت نیاز به هیچ نوع سرمایه‌گذاری، جذب سرمایه یا اعتبار و نقدینگی ندارد، اما به لحاظ روحی و روانی رضایتمندی در مردم ایجاد می‌کند که باید توسط دولت اجرا شود. موضوعاتی که به آن اشاره کردید مانند رفع فیلترینگ و... از اهداف قابل دستیابی در کوتاه‌مدت است.
اولویت‌های مدت‌دار چه موضوعاتی را در بر می‌گیرد؟
با توجه به نزدیکی انتخابات پیش‌رو در آمریکا و تحولات بین‌المللی یک مسئله میان‌مدت در اولویت قرار می‌گیرد آن‌هم تنظیم روابط خارجی و امورات بر زمین مانده این حوزه است. من فکر می‌کنم عراقچی و تیم سیاست خارجی دولت باید گام‌های لازم را هرچه سریع‌تر بردارند. از سوی دیگر پزشکیان از برجام تعریف خاصی دارد. اما اولویت زیربنایی در کشور ساختار اقتصادی است که به دلیل وجود این ساختار اقتصادی روزبه‌روز بر دایره افرادی که از تنه متوسط جامعه کنده و به تنه محرومان اضافه می‌شوند افزایش پیدا کرده است. اگر دولت هیچ برنامه‌ریزی ساختاری درست و پایه‌گذاری دقیق اقتصادی نداشته باشد، قاعدتاً شرایط سخت‌تر خواهد شد. با توجه به دسته‌بندی‌ای که صورت گرفت دولت باید در کوتاه‌مدت هر چه سریع‌تر سراغ همان شعارهایی برود که به مطالبات مردم تبدیل شده و دیگر شعار نیستند. دولت باید در قبال این اولویت‌های کوتاه‌مدت پاسخگو باشد. تمام این اولویت‌ها را دولت می‌تواند با مصوبات دولت یا هماهنگی‌های بین دستگاه‌ها به نتیجه رسانده و نشاط سیاسی و رضایتمندی را در جامعه و برای مردم ایجاد کند.
در حال حاضر بیشترین پیشنهادات به دولت در حوزه اقتصادی است، درحالی‌که در اعتراضات و نارضایتی‌ها مطالبات اجتماعی و سیاسی هم‌راستای موضوعات اقتصادی برای مردم مهم به نظر می‌رسد...
توسعه پایدار، تمام جنبه‌ها و جوانب توسعه را همزمان می‌بیند و به همه زوایا توجه دارد. شخصاً اعتقاد ندارم هیچ مطالبه‌ای بر مطالبه‌ی دیگر برتری یا اولویت دارد بلکه اعتقاد دارم که تمام این مطالبات باید همزمان انجام شود. اما دولت‌ها می‌توانند اولویت تعریف کنند. توجه داشته باشید که شعارهای دولت آقای پزشکیان، سیاسی - اجتماعی بوده، پس محل اخذ رای او نیز از محل مطالبات سیاسی - اجتماعی است. شاید اگر آقای جلیلی یا هر کس دیگری پیروز می‌شد، باید در محدوده شعارها یا برنامه‌های اقتصادی حرکت می‌کرد. در حال حاضر بدنه رای پزشکیان جزئی از مطالبات سیاسی و اجتماعی جامعه است. البته موضوعاتی همچون فیلترینگ تنها موضوع اجتماعی نیست بلکه جنبه اقتصادی هم دارد و کسب‌وکارهای اینترنتی که ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های خود را در این مدت به دلیل فیلتر شدن اینترنت از دست دادند، ماهیت اقتصادی بالایی هم دارند. چراکه امروز اقتصاد دنیا یک اقتصاد فناورانه و با پایه فناوری نوین است. چه از نظر اجتماعی و چه اقتصادی دولت باید در محقق کردن این اولویت‌ها تعجیل کند. البته سایر ارکان نیز باید با دولت هماهنگ باشند. دولت با شکل دادن فضای وفاق ملی حسن‌نیت خود را کاملاً نشان داد. به نظر من مجلس، قوه‌قضائیه و تمام ارکان‌های دیگر نیز باید این حسن‌نیت را نسبت به دولت نشان دهند. مجلس در مصوبات خود باید تسهیل‌گری راه رسیدن دولت به اهداف را در نظر بگیرد. قوه‌قضائیه نیز باید تسهیل‌گری کند تا دولت به بخشی از این مطالبات پاسخ دهد.
مجلس چقدر می‌تواند در تحقق وعده‌های دولت همراهی کند و نقش‌آفرین باشد؟
با وجود اصل تفکیک قوا، اما سه قوه مکمل یکدیگر هستند. واقعیت امر این است که طرح یا لایحه‌ای از سوی دولت که وارد مجلس می‌شود، قطعاً مجلس می‌تواند در ایجاد مانع یا تسهیل‌گری نقش جدی و کلیدی ایفا کند. مجلس باید در یاری کردن و گرفتن دست دولت پیشگام باشد.
اگر وعده‌های دولت محقق شده و شرایط رو به بهبود برود، به نظر شما شکاف حاکمیت و مردم کاهش می‌یابد؟
پزشکیان در چند سخنرانی خود نشان داد که صداقت دارد. صداقت در گفتار و تاکید بر اجرایی و عملیاتی کردن مطالبات، حتماً اعتماد عمومی را افزایش می‌دهد. در حال حاضر فقط اعتماد یک سویه ملت به دولت یا حکمرانی آسیب ندیده، بلکه اعتماد در سطوح مختلف آسیب دیده است و باید بازسازی شود. اعتماد دولتمردان نسبت به یکدیگر، اعتماد ملت نسبت به دولت، دولت نسبت به ملت و ملت نسبت به ملت دچار آسیب‌های جدی شده است. بارها دیده‌ایم در دولت‌ها که وزرا علیه یکدیگر حرف می‌زنند یا علیه برنامه‌های هم صحبت کردند. این رفتارها بی‌اعتمادی را تشدید می‌کند و نشأت‌گرفته از کامل نبودن یکپارچگی است. واقعیت این است که اگر مردم مطالباتی که در وعده‌ها هم به آن اشاره شده را محقق‌شده ببینند، حتماً امیدواری آنها به نسبت عملکرد دولت افزایش می‌یابد؛ این شکاف به‌وجود‌آمده کاملاً از بین نمی‌رود بلکه به مرور زمان بهبود پیدا می‌کند.
در بعضی از مطالبات جامعه در دولت‌های گذشته آمارسازی‌هایی صورت گرفت که مردم آن را در زندگی خود نمی‌دیدند. شما فکر می‌کنید دولت باید شفاف‌سازی را هم در اولویت خود قرار دهد؟
معتقدم که حتماً وزرا شرایط و وضع جایی که تحویل می‌گیرند را توضیح می‌دهند. توضیحات مجموع و تمام وزارتخانه‌ها نشان‌دهنده شرایط موجود کلان دولت است. رئیس‌جمهور روی ساختارسازی در حوزه اطلاع‌رسانی و فناوری تاکید دارد و بخشی از این ساختارسازی آمار و ارقام است. دولت‌های قبل گاهی در تله‌ای گرفتار شدند و تله هم این بود که رئیس دولت از آمارهای واقعی مطلع نبود و برای آنکه وضع را مطلوب نشان دهند آمارهای اشتباه به او می‌دادند. به نظر من دولت جدید نباید در این تله بیفتد و باید آمارهای واقعی را اعلام کند. در حقیقت دولت چهاردهم باید علاوه بر اینکه گزارشی از وضع موجود ارائه می‌کند، در مسیر پیشرفت و پیشبرد اهداف خود آماری کاملاً دقیق، شفاف و قابل راستی‌آزمایی به مردم ارائه کند.
مصطفی پوردهقان نماینده اردکان:
درباره فیلترینگ اختیار و تصمیم نهایی با مردم است
برخی اولویت‌های دولت را تحقق وعده‌هایش می‌دانند تا ضمن حفظ اعتماد عمومی نسبی که به وجود آمده، امید را به جامعه تزریق کند. مصطفی پوردهقان، نماینده اردکان و عضو کمیسیون صنایع مجلس درباره اولویت‌های دولت با هم‌میهن گفت‌وگو کرده که در ادامه آمده است:
با توجه به وعده‌هایی که پزشکیان در دوره انتخابات و پس از آن درباره FATF، سیاست خارجی، رفع فیلترینگ و طرح نور داشت، به نظر شما دولت باید چه موضوعی را در اولویت خود قرار دهد؟
برای هر وزارتخانه و دستگاه تخصصی باید اولویت‌هایی در نظر گرفته شود. اما نکته اول در اولویت در حوزه معیشتی و اقتصادی است. دولت چهاردهم باید کارنامه ضعیف دولت‌های مختلف گذشته را که به ارث برده حل کند. دولت فعلی باید به سمت حل مشکلات اساسی و ساختاری کشور مانند مشکلات معیشتی، تورم، رکود و مسکن برود. تورم در حوزه‌های اجتماعی، امنیتی و... تکانه ایجاد می‌کند؛ کشوری که دچار تکانه است، حتماً ثبات را به خود نمی‌بیند و مسائل و مشکلات مختلف را تجربه می‌کند.
شما معتقدید که مسائل اقتصادی باید در اولویت قرار گیرد؟
دولت باید در حوزه اقتصاد برنامه‌ریزی ساختاری داشته باشد، سیاست‌های پولی و مالی را به سمتی ببرد که ثباتی نسبی در کشور شکل بگیرد. البته بخشی از تورم به حوزه دیپلماسی خارجی برمی‌گردد و نیاز است که در حوزه دیپلماسی خارجی نیز ثبات رفتاری و تصمیم‌گیری وجود داشته باشد.
رفع فیلترینگ، طرح نور و FATF هم باید در اولویت دولت باشند؟
اینها نکاتی بود که ما با پزشکیان و وزیر ارتباطات – ستار هاشمی – مطرح کردیم و خواستیم که اختیار و تصمیم نهایی در اختیار مردم باشد. به نظر من اگر ما متولی تصمیمات و انتخاب مردم شویم، بی‌احترامی به شعور جامعه است. باید این موضوع – استفاده از اینترنت – را در اختیار مردم بگذاریم. البته این نکته که فضا به سمت بی‌بندوباری نرود بسیار درست است.
اینکه گفته می‌شود یک نوجوان ۱۵ ساله نباید تمام دسترسی‌ها را داشته باشد صحیح است. اما اینکه ما به مردم بگوییم چه چیزی را ببینند یا چه چیزی را نبینند، کدام پلتفرم بروند یا نروند، این نکاتی است که شعور مردم و شأنیت مردم را پایین می‌آورد. به وزیر ارتباطات گفتیم حتماً باید سامانی در حوزه فیلترینگ صورت گیرد تا فضای کسب و کارها، سکوها و پلتفرم‌های اینترنتی باز شود. موارد فرهنگی و اجتماعی نیز باید از طریق این پلتفرم‌ها تبلیغ شود. نکته سوم هم اینکه فضای امنی ایجاد شود تا به امنیت کشور آسیبی وارد نشود. فضای فعلی یک فضای منفعلانه است. یعنی به جای اینکه مردم دسترسی راحتی داشته باشند، از یکسو اینترنت را فیلتر کردیم از سوی دیگر نیز فیلترشکن در کشور به فروش می‌رسد. معلوم است این فضا نارضایتی مردم را به وجود می‌آورد و عده‌ای هم از فروش فیلترشکن درآمدزایی می‌کنند. به نظر من دولت پزشکیان به سمت اصلاح این شرایط نامناسب پیش خواهد رفت.
به نظر شما پزشکیان توانسته است شعار وفاق ملی را تحقق بخشد؟
یکی از مهم‌ترین شعارهای پزشکیان «وفاق ملی» بود که در این مورد بسیار پافشاری کرد. ترکیب وزرای ایشان نشان داد که در راستای وفاق ملی قدم برمی‌دارد چراکه وزرای کابینه از نقطه‌نظرها و جریان‌های متفاوتی به مجلس معرفی شدند. مجلس نیز گام بعدی را برداشت و به وزرای پیشنهادی ایشان رای اعتماد داد.
چرا با وجود آنکه پزشکیان اعلام کرد لیست وزرا با رهبری هماهنگ شده، برخی از نمایندگان به وزرای پیشنهادی رای ندادند؟
دولت برای هر اقدامی می‌تواند لایحه‌ای به مجلس بیاورد و پس از بررسی مجلس با همدلی آن را به تصویب برساند. مجلس همگام با دولت است اما برخی از نمایندگان می‌توانند با این لوایح مخالفت کنند و ایراداتی را مطرح کنند. این تضارب آرا از محاسن مجلس است نه معایب آن. همدلی به معنای آن نیست که همه با آن‌چیزی که دولت می‌خواهد همراهی کند بلکه باید ایرادات احتمالی نیز بیان شود تا در جهت رفع آن قدم بردارند.
به نظر شما مجلس چقدر می‌تواند در تحقق وعده‌هایی که پزشکیان داده مؤثر بوده و نقش ایفا کند؟
فضای سیاسی‌ای که امروز در آن قرار داریم با فضای گذشته و دهه‌های مختلف متفاوت است. رئیس‌جمهور با لطف و محبت و با اعتماد مردم به این جایگاه رسیده است. در گذشته شعار وحدت کلیشه‌ای بود اما این بار فردی آمده که می‌خواهد آن را عملیاتی کند. بنابراین فضایی متفاوت برای همه ما ایجاد شده است. این تصمیم که یک شخصیت اصلاح‌طلب، از یک اصولگرا به‌عنوان وزیر کشورش انتخاب می‌کند در کشور جدید است. از سوی دیگر رئیس‌جمهور فردی صادق است که سیاسی‌باز نیست.
بنابراین باید همه ما با همراهی و همدلی به او کمک کنیم تا بتواند به شعارهای خود جامه عمل بپوشاند. مجلس در این جهت گام برداشته و با رای اعتماد به تمام وزرای پیشنهادی نشان داد که مجلس با همه تفکرات و استقلال رای‌ای که دارد به دنبال موفقیت دولت است. خوب است که در آستانه پنجمین دهه عمر نظام حاکمیت، دولت و همه به این نتیجه رسیدند.
البته این همراهی به معنای چک‌سفیدامضا به دولت نیست بلکه ما فعالیت‌های دولت را بنا به وظایف قانونی خود رصد می‌کنیم و نظارت خود را کاهش نمی‌دهیم. اگر احساس کنیم وزیری اصلاح‌طلب یا اصولگرا و با هر لباسی کارایی نداشته باشد حتماً با استفاده از ابزارهای قانونی به سمت بهبود عملکرد خواهیم رفت و از ابزارهای نظارتی در جهت بهینه‌سازی شرایط و دولت استفاده می‌کنیم. من عضو هیئت‌رئیسه کمیسیون مستقلین مجلس هستم و ما در این کمیسیون نهایت همراهی و همدلی با دولت را داشتیم و در بیانیه‌ای از تمام نمایندگان مجلس خواهش کردیم که به همه اعضای کابینه رای مثبت بدهند تا پزشکیان بتواند کارنامه بسیار خوبی را از خود به جا بگذارد و موفق شود.
