بررسی همزمانی دوره جدید مجلس و دولت در گفتوگو با نمایندگان
به‌سوی پارلمانتاریسم؟
در پی همزمانی مجلس و دولت مواردی مانند همسو شدن این دو نهاد با نزدیکی دو انتخابات مطرح میشود که برخی از تحلیلگران و حتی نمایندگان مجلس آن را حرکتی به سوی پارلمانتاریسم دانسته و حتی به صورت ضمنی پیشنهاد آن را مطرح می‌کنند.
رقابت بر سر ریاست مجلس و هیئت‌رئیسه با تمام حواشی‌اش به پایان رسید اما با حادثه‌ای که برای رئیس دولت سیزدهم و همراهانش رخ داد، رقابت بر سر کسب قدرت اول اجرایی کشور هم عاملی برای افزایش تکاپو در اردوگاه جریان‌های سیاسی شد.
برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری از جهات مختلف اهمیت دارد. انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران باید در فرصتی ۵۰ روزه (که ۲۷ روز از آن باقی مانده) برگزار شود و کاندیداها برنامه‌های خود را در همین فرصت کوتاه تشریح کنند. اما نکته حائز اهمیت دیگر آنکه فعالیت دولت چهاردهم با مجلس دوازدهم تقریباً همزمان شده و در یک‌سال اتفاق خواهد افتاد. برخی این همزمانی را مزیت دانسته و آن را همراهی بیشتر دولت و مجلس تلقی می‌کنند، برخی برگزاری انتخابات هر دو را در یک‌سال سخت دانسته و احتمال خطا را در آن بیشتر می‌بینند.
در این میان هستند افرادی که معتقدند همزمانی فعالیت دولت و مجلس باعث همسویی و تعامل بیشتر مجلس میشود البته برخی هم نگران همین همسویی و در نهایت عدم انجام فعالیت‌ها به نحو مطلوب در پی این همسویی و همراهی هستند یا در حوزه نظارت مجلس یا در اجرای وظیفه دولت و دستگاه اجرایی که شاید این همسویی و یکدستی دولت را از التزام به پاسخگویی دور سازد. حالا مجلس دوازدهم فعالیت خود را شروع کرده و حتی جنجال و تنش بررسی اعتبارنامه‌ها را هم پشت سر گذاشته است. از این سو اما دولت در انتظار انتخاب رئیس خود به آینده‌ای بسیار نزدیک چشم دوخته است.
شروع فعالیت مجلس دوازدهم
فعالیت مجلس دوازدهم از ۷ خرداد به صورت رسمی آغاز شد و هنوز مجلس جدید در ابتدای راه بود که با حواشی بسیاری روبه‌رو شد. در همین چند جلسه بررسی اعتبارنامه‌ها و انتخاب هیئت‌رئیسه مجلس تخریب‌های متفاوتی را شاهد بودیم که برخی این بی‌اخلاقی‌های سیاسی را به نوعی رقابت بر سر کسب قدرت در مجلس و کرسی‌های ریاست، هیئت‌رئیسه و ریاست کمیسیون‌ها قلمداد کردند.
پس از شروع فعالیت مجلس که برخی معتقد بودند حواشی کمی کاهش می‌یابد دعوا و یقه‌گیری بر سر تایید اعتبارنامه غلامرضا تاجگردون، نماینده گچساران و باشت باز هم جنجال برانگیخت تا حاکی از آن باشد که قرار نیست حواشی در این دوره از مجلس فروکش کند. در این بین حادثه سقوط بالگرد سیدابراهیم رئیسی فضای این روزهای کشور را پرهیاهو کرده است؛ قانون فرصتی کوتاه برای تعیین‌تکلیف ریاست قوه مجریه پیش‌بینی کرده است. بازار گمانه‌زنی‌ها درباره ورود افراد به این عرصه داغ است و هرازچندگاهی حضور و یا عدم حضور برخی از چهره‌های شاخص سیاسی تکذیب یا به صورت غیرمستقیم تایید میشود.
در پی همزمانی مجلس و دولت مواردی مانند همسو شدن این دو نهاد با نزدیکی دو انتخابات مطرح میشود که برخی از تحلیلگران و حتی نمایندگان مجلس آن را حرکتی به سوی پارلمانتاریسم دانسته و حتی به صورت ضمنی پیشنهاد آن را مطرح می‌کنند. در این بین با نمایندگان مجلس یازدهم و دوازدهم درباره همزمانی فعالیت دولت و مجلس، تاثیر تخریب‌ها و بی‌اخلاقی‌های سیاسی در انتخابات ریاست‌جمهوری و مناظرات این دوره از انتخابات به گفتوگو نشسته‌ایم که در زیر آمده است:
همزمانی شروع به کار مجلس و دولت به نفع کشور است
مهرداد بائوج‌لاهوتی، نماینده لنگرود در مجلس دوازدهم
طبق قانون از روز سقوط بالگرد رئیس‌جمهوری، 50 روز مهلت برای مشخص شدن تکلیف رئیس دولت فرصت باقی است. فرصتی برای شروع کار دولت چهاردهم که با انتخابات زودهنگام اتفاق می‌افتد و با آغاز فعالیت مجلس همزمان شده است. مهرداد بائوج‌لاهوتی، نماینده لنگرود در مجلس دوازدهم این همزمانی را با هم‌میهن واکاوی کرده است:
*به نظر شما همزمانی شروع فعالیت دولت و مجلس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این همزمانی اتفاق خوبی است و در آینده هم مجبوریم در قانون انتخابات تغییراتی ایجاد کنیم. فعالیت شوراهای شهر باید یک‌سال کم شود یا انتخابات مجلس با ریاست‌جمهوری یکی شود. اعتقادم بر این است که اگر انتخابات ریاست‌جمهوری و انتخابات مجلس در یک زمان برگزار شود، اتفاق بهتری می‌افتد. همزمانی انتخاب بین دولت و مجلس طبیعتاً به شرایط کشور کمک می‌کند. در نظام پارلمانی برخی از کشورهای دنیا مانند ژاپن حزبی که در مجلس به قدرت می‌رسد، دولت را انتخاب می‌کند تا دولت و پارلمان همسو با هم فعالیت کنند. ضمن آنکه مجلس در زمان یک‌سال باقیمانده دولت روی کار می‌آید و ناسازگاری‌هایی به وجود می‌آورد. از سوی دیگر دولت جدید زمانی تشکیل می‌شد که مجلس در سرازیری آخر عمر خود افتاده بود. بنابراین همزمانی فعالیت آنها مزیت است.
*به نظر شما این انتخابات ریاست‌جمهوری به جز درباره زمان برگزاری با ادوار گذشته چه تفاوتی خواهد داشت؟
حُسن این دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری این است که کاندیداها صفر - صفر هستند چراکه هیچ‌کس آمادگی این انتخابات را نداشته است. کاندیداها در شرایط برابری به سر می‌برند و آمادگی قبلی ندارند. بنابراین مهم‌ترین ابزار آنها مناظره‌هاست اما سه نکته در این مورد وجود دارد. نکته اول اینکه کاندیداها نباید به صورت پوششی وارد این گود شوند چراکه به شخصیت آنها توهین میشود و برازنده افراد نیست. از سوی دیگر مردم این روش را نمی‌پسندند. نکته دوم اینکه فردی که کاندیدای ریاست‌جمهوری میشود باید شرایط کشور را بشناسد و در مناظره‌ها اعلام کند که «دیگران نکردند، بردند و خوردند، من نمی‌کنم.»
به نظرم این ادبیات مورد پسند مردم نیست و به کاندیداها توصیه می‌کنم از این ادبیات بپرهیزند. نکته سوم این است که اگر کسی در انتخابات ریاست‌جمهوری رای آورده و رئیس‌جمهوری شد دوباره تکرار نکند: «آمارها این بوده و قبلی‌ها کار نکردند و...» در حال حاضر این کش‌مکش‌های بین‌المللی، مشکلات اقتصادی و معیشتی و... بر کشور حاکم است و اگر کاندیداها بر معادلات اقتصادی و روابط بین‌المللی کشور اشراف نداشته و آن را نشناسند، چرا می‌خواهند رئیس‌جمهور شوند؟ نامزدهای ریاست‌جمهوری باید با برنامه وارد عرصه انتخابات شوند.
هماهنگی بیشتر در حل چالش‌های بین‌المللی با شروع همزمان مجلس و دولت
ذبیح‌اله اعظمی‌ساردویی، نماینده جیرفت در مجلس یازدهم
ذبیح‌اله اعظمی‌ساردویی، نماینده جیرفت و عنبرآباد در مجلس یازدهم در گفتوگو با هم‌میهن به اهمیت رفع مشکلات بین‌المللی در پی روی کار آمدن همزمان دولت و مجلس و امکان هماهنگ‌سازی بیشتر اشاره کرده است. متن گفتوگو در ادامه می‌آید:
*به نظر شما همزمانی تقریبی شروع فعالیت دولت چهاردهم و مجلس دوازدهم می‌تواند به رفع مشکلات کمک کند؟
به نظر من زمان شروع فعالیت مهم نیست بلکه رفع چالش‌های بین‌المللی حائز اهمیت است. طبق اصل 131 باید انتخابات زودهنگام برگزار شود و دوره دولت چهاردهم، 4سال خواهد بود. به‌عنوان یک اصلاح‌طلب امیدوارم که کاندیداهای جناح اصولگرا و اصلاح‌طلب تاییدصلاحیت شوند تا همه طیف‌ها در انتخابات حضور داشته باشند. حضور افراد شاخصی که مردم به آنها اعتماد دارند، باعث افزایش امید و مشارکت در انتخابات خواهد شد. اما موضوع این است که به همراه شروع فعالیت مجلس و دولت، باید چالش‌های بین‌المللی کشور حل شود و این زمان فرصت مناسبی برای هماهنگ‌سازی بیشتر میان دولت و مجلس است تا شاهد کاهش مشکلات معیشتی باشیم.
*شما فکر می‌کنید باید فردی با تجربه در حوزه بین‌المللی به عرصه ریاست‌جمهوری ورود پیدا کند؟
به نظر من کسی باید به عرصه بین‌المللی وارد شود که متخصص باشد و بتواند قدم‌های مؤثری بردارد. در حال حاضر شرایط اضطراری بر کشور حاکم است و باید تدبیر مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه «هیچ خللی در مسیر هدایت کشور پیش نمی‌آید»، در دستور کار قرار گیرد. با توجه به اینکه دهم تا چهاردهم خردادماه فرصت ثبت‌نام کاندیداهاست، امیدوارم محمدجواد ظریف، مجید انصاری، محمدجواد آذری‌جهرمی، محمدباقر قالیباف و اسحاق جهانگیری همانند علی لاریجانی، ثبت‌نام کنند و خود را برای خدمت به مردم معرفی کنند. آمدن این افراد برای کشور مؤثر و مفید است و به امید همراهی شورای نگهبان و مشارکت مردم، انتخابات خوبی را در پیش داشته باشیم.
*تخریب چهره‌ها را چگونه تشریح و توصیف می‌کنید؟ فکر می‌کنید این بی‌اخلاقی‌های سیاسی در انتخابات ریاست‌جمهوری هم تاثیرگذار است؟
انصافاً ما انتظار نداشتیم که یکی از جناح‌های کشور ناجوانمردانه به تخریب سرمایه‌های نظام بپردازند. ممکن بود تخریب‌ها بدتر از این شود اما با درایت مقام معظم رهبری، از پیشروی تندروها جلوگیری شد. یادمان باشد که بخشی از تخریب‌ها درباره قالیباف بود که توسعه و پیشرفت تهران را پیگیری کرد. تاریخ تهران نشان می‌دهد که غلامحسین کرباسچی و محمدباقر قالیباف به‌صورت جدی و واقعی به توسعه پایتخت پرداخته‌اند. قطعاً عده‌ای در انتخابات ریاست‌جمهوری نیز این تخریب‌ها و تندروی‌ها را شروع می‌کنند. بنابراین باید فردی جسور به‌عنوان رئیس‌جمهوری ایران انتخاب شود تا بتواند در شرایط بحرانی و با وجود تخریب‌ها تصمیمات درستی اتخاذ کند.
نزدیکی دو انتخابات مجلس و دولت همسو در پی می‌آورد
بهروز محبی‌نجم‌آبادی، نماینده سبزوار در مجلس یازدهم
بهروز محبی‌نجم‌آبادی، نماینده سبزوار، جغتای و جوین در مجلس یازدهم در گفتوگو با هم‌میهن به تاثیر نزدیکی دو انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم و مجلس دوازدهم اشاره کرده و به نقد آن پرداخته است.
*به نظر شما معایب و محاسن همزمانی تقریبی شروع دولت و مجلس چیست؟
اگر مجلس و دولت از یک جریان فکری باشند، همیشه نقطه مثبت محسوب نمی‌شود. اما موضوع حائز اهمیت بلوغ فکری گروه‌های سیاسی و شیوه تعامل و همراهی آنهاست. اتفاقاً تجربه ما حاکی از این است که گاهی گروه‌هایی که از نظر فکری همخوانی دارند، اختلاف‌نظر بیشتری داشته‌اند و در مقابل همکاری بین گروه‌های مختلف و مقابل یکدیگر بیشتر بوده است. بنابراین اصل تعامل مهم است. فکر می‌کنم تمام افرادی که نماینده مجلس و دولت هستند، باید به این بلوغ فکری برسند که توجه به اشتراکات را در دستور کار تمام جریان‌های سیاسی قرار دهند و تلاش کنند که ذیل قانون اساسی و نظام جمهوری اسلامی خدمت‌رسانی به مردم تسهیل و تسریع شود.
برخی از کارشناسان معتقدند ذائقه مردم در طول زمان تغییر می‌کند و وقتی این دو انتخابات (ریاست‌جمهوری و مجلس) با هم اتفاق می‌افتد منجر به انتخاب افرادی میشود که از نظر فکری به هم نزدیک هستند. به نظر م باید مجلس و دولت متنوع و متکثر داشته باشیم تا ذیل قانون اساسی و در راستای منافع ملی و مردم فعالیت کنند. هر چه مجموعه‌های سیاسی بیشتری به کار گرفته شود، اتکای اجتماعی افزایش می‌یابد و این موضوع سبب میشود افراد به جای نقدهای سیاسی و صریح به سوی نقدهای علمی و دقیق سوق پیدا کنند.
*قبل از شروع فعالیت مجلس دوازدهم شاهد هجمه‌های تخریبی بودیم. به نظر شما این هجمه‌ها ادامه خواهد داشت و به انتخابات ریاست‌جمهوری سرایت می‌کند؟
بداخلاقی‌ها مسائلی است که باید در کشور فروکش کند و نقدهای مستند جای آن را بگیرد. متأسفانه شاهد این هستیم که این موضوعات پیگیری هم نمی‌شود. به هر حال قوه‌قضائیه و دادستان کشور باید این مباحث را پیگیری کرده و حقیقت (واقعی بودن یا نبودن) این ادعاها را برای افکار عمومی روشن کند. از سوی دیگر افراد باید خود و عملکرد خود را شفاف کنند. اصل نقد و شفافیت‌خواهی مسئله درستی است اما اگر این نقد غیرمنصفانه، نادرست یا تهمت و اهانت باشد، قطعاً پذیرفته نیست. به نظرم قطعاً فضای رقابتی خوبی را در انتخابات ریاست‌جمهوری شاهد خواهیم بود.
همزمانی دولت و مجلس همسو مشکل‌ساز خواهد بود
علی رضایی، نماینده کنگاور، صحنه و هرسین در مجلس یازدهم
همزمانی مجلس و دولت امکانی برای همراهی و تعامل بیشتر در پیش خواهد داشت یا از سویی تازه‌کاری مجلس موجب برهم خوردن تعادل و پیگیری‌های ضروری میشود. گفت‌وگویی با علی رضایی، نماینده کنگاور، صحنه و هرسین در مجلس یازدهم داشته‌ایم که در ادامه می‌آید:
*همزمانی تقریبی فعالیت دولت و مجلس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ به نظر شما این اتفاق می‌تواند مشکلاتی را به وجود آورد یا مزیتی است برای این دو قوه مهم کشور؟
اول باید بگویم که سانحه رخ‌داده برای رئیس‌جمهوری بسیار تلخ، ناگهانی، سخت و ناباورانه بود. اما درباره سوال شما باید بگویم که به نظر من همسو نبودن دولت و مجلس مهم‌تر از تاریخ فعالیت آنها است. این عدم همسویی باعث میشود، دولت و مجلس ایرادات همدیگر را پیگیری کنند. به همین دلیل است که معتقدم در صورتی که دولت و مجلس همسو نباشند تاریخ شروع به کار آنها تاثیر شایانی در فعالیت آنها ندارد. به‌عنوان مثال در دوره یازدهم، مجلس و دولت همسو بودند و مجلس نسبت به دولت نرمش نشان داد اما مردم تغییر محسوسی در معیشت خود شاهد نبودند. نمایندگان بارها موضوعات خود را بیان نکردند؛ آن‌هم به دلیل تعارفات و رودربایستی که با دولت سیزدهم داشتند.
*به نظر شما حالا که محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شده است، کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری میشود؟
قالیباف توانمندی اجرایی بیشتری نسبت به قانونگذاری و مجلس دارد. با علم به اینکه یک دوره هم تجربه قانونگذاری را کسب کرده و به حوزه نظارت مجلس اشراف پیدا کرده است. قالیباف در نیروی انتظامی، سپاه و شهرداری منشأ تحول بوده و در حوزه اجرایی قوی‌تر و مؤثرتر است. احتمالاً قالیباف به همین دلیل رای می‌آورد و رئیس‌جمهور خواهد شد. من موافق این تخریب‌ها و تندروی‌ها نیستم. اما اکثریت مجلس با عقلانیت پیش می‌رود. اما تعدادی از نمایندگان تندرو حرف‌هایی زدند که در ادبیات سیاسی غریبه بود و بی‌محابا و یکطرفه به رئیس مجلس حمله کردند؛ آن‌هم به قصد تخریب. آنها موثر نیستند و بدنه با آنها همسو نیست.
همزمانی فعالیت‌ها دولت و مجلس را پاسخگو می‌کند
جبار کوچکی‌نژاد، نماینده رشت و خمام در مجلس دوازدهم
برگزاری انتخابات زودهنگام و فشرده، همزمانی دولت و مجلس و شروع مناظرات از جمله موضوعاتی است که نیاز به تحلیل دارد. جبار کوچکی‌نژاد، نماینده رشت و خمام در مجلس دوازدهم در بررسی این اتفاقات که پس از سقوط بالگرد رئیسی، رخ داده است با هم‌میهن به گفتوگو پرداخت که در زیر آمده است:
*فعالیت دولت و مجلس در یک سال را مزیت ارزیابی می‌کنید یا عیب؟
برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری زودرس و فشرده معایبی به همراه دارد. کاندیداها مجبورند برنامه‌های خود را سریع‌تر آماده کنند و محدود بودن زمان به انتخابات آسیب می‌زند. اما همزمانی فعالیت مجلس و دولت اتفاق خوبی است چراکه هر دو قوه پاسخگو می‌شوند.
*پیش از این وضعیت پاسخگویی چگونه بود؟
پاسخگویی وجود داشت اما هماهنگی و روی برنامه حرکت کردن مهم است. همه تلاش این است که روی خط برنامه هفتم حرکت کنیم.
*بعد از انتخابات مجلس حواشی و تخریب‌هایی صورت گرفت. به نظر شما این تخریب‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری هم وجود دارد؟
اصولاً تخریب در حوزه سیاسی زشت است. همه باید قانونمند باشند و نباید حاشیهسازی ایجاد شود. دستگاه امنیتی و اطلاعاتی باید با این پدیده به شدت برخورد کنند. درباره تخریب باید توجه داشته باشیم که تخریب اسناد و مدارک نیست. شورای نگهبان به اسناد و مدارک موجود دسترسی دارد و براساس آن تصمیم‌گیری می‌کند. تخریب‌های بی‌پایه و اساس در ردصلاحیت‌ها تاثیری ندارد.
*مناظرات را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟ باز هم کاندیداهای موضوعات پشت‌پرده را در این مناظرات مطرح می‌کنند؟
من فکر می‌کنم مناظرات این دوره جالب است. اکثر کاندیداها سابقه حوزه اجرا دارند. بنابراین باید در مناظرات از عملکرد قبل خود هم دفاع کنند. البته نوع سوالاتی که در مناظرات مطرح میشود هم در این موضوع مؤثر است. در نهایت این مناظرات باعث مشارکت بیشتر مردم در انتخابات میشود.
همزمانی شروع به کار دولت و مجلس مشکلات بین این دو نهاد را کم می‌کند
رحیم زارع، نماینده آباده در مجلس دوازدهم
رحیم زارع، نماینده آباده در مجالس یازدهم و دوازدهم در گفتوگو با هم‌میهن درباره همزمانی مجلس و دولت معتقد است که تاثیر مثبتی بر عملکرد هر دو نهاد دارد. متن این گفتوگو در ادامه می‌آید:
*همزمان شدن فعالیت دولت چهاردهم و مجلس دوازدهم را مثبت می‌دانید یا منفی؟
به نظرم برخی مشکلات بین دولت و مجلس با این همزمانی فعالیت آنها از بین خواهد رفت. به‌عنوان مثال سال آخر فعالیت مجلس یازدهم، دولت سعی می‌کرد نمایندگان را تحویل نگیرد و نمایندگان سال آخر، دولتمردان را تحویل نمی‌گرفتند. به نظرم چنین مشکلاتی با این همزمانی از بین خواهد رفت. در حقیقت با همدلی و وحدت در پیشبرد برنامه‌ها نوعی هم‌افزایی ایجاد میشود. دولت و مجلس می‌توانند در یک مسیر حرکت کنند و ریل‌گذاری و اجرا همزمان با هم پیش می‌رود.
*تخریب‌هایی که مطرح شد می‌تواند سد راه رسیدن برخی از کاندیداها از جمله قالیباف به ریاست‌جمهوری باشد؟
هجمه به ریاست مجلس همیشه وجود داشته و طبیعی است. قالیباف در حوزه اجرا موفق بوده است. تخریب‌ها را باید بررسی کرد. اصولاً افرادی که زیاد کار می‌کنند و زیاد املا می‌نویسند حتماً اشتباهاتی هم دارند. اما این بررسی نشان می‌دهد کسانی که بیرون گود نشسته و یک روز سابقه اجرایی ندارند، سعی می‌کنند ایراد بگیرند و تخریب کنند. باید مشخص شود که مخربان مجلس دوازدهم چه کسانی هستند و عملکردشان ارزیابی شود و اینکه اگر میدان دست این افراد بود چه کارنامه‌ای داشتند؟
