اهمیت روابط ریاض و واشنگتن

برایان کاتولیس: وقتی محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، در کاخ سفید با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا دیدار کرد، هیچ کمبودی در مورد مباحث مورد نظر دو طرف برای گفت‌وگو وجود نداشت. استمرار مذاکرات در خصوص همکاری‌های باثبات دو کشور در حوزه اقتصاد و فناوری، از جمله هوش مصنوعی که در سفر ماه مه ترامپ به عربستان هم مورد بحث قرار گرفت، قطعاً در دستور کار قرار داشت. علاوه بر این مجموعه‌ای از مسائل امنیتی حل‌نشده در منطقه از جمله ایران، اسرائیل-فلسطین و تهدید ادامه‌دار حوثی‌ها در یمن در دستور کار گفت‌وگوها بود.

اولویت اصلی عربستان سعودی نوعی تضمین امنیتی یا پیمان دفاعی با ایالات متحده است. ریاض مدت‌هاست که در پی چنین توافقی است. ماه مارس ۲۰۲۳ بلافاصله پس از آنکه روابط ایران و عربستان بر اساس توافقی در چین عادی‌سازی شد، مقام‌های سعودی تلاش‌های خود را برای پیمان دفاعی با دولت بایدن تشدید کردند.

این مسئله نشان می‌داد که سعودی‌ها تا چه اندازه نسبت به نیت‌های ایران بدبین هستند، به‌خصوص با توجه به تهدیدهایی که از سوی شبکه متحدان ایران مانند حوثی‌ها، حزب‌الله و گروه‌های شبه‌نظامی در سوریه و عراق متوجه این کشور است. اما این مسئله مربوط به همان زمان بود، اما حالا وضع فرق کرده‌است. وضعیت منطقه به شکل اساسی تغییر کرده‌است. توانمندی‌های نظامی و برنامه هسته‌ای ایران در جنگ دوازده‌روزه اسرائیل با کمک آمریکا ماه ژوئن آسیب‌های شدیدی دید.

در طول سال ۲۰۲۴ ایران نظاره‌گر از بین رفتن دهه‌ها سرمایه‌گذاری‌اش در حزب‌الله لبنان و رژیم اسد در سوریه بود. این رخدادها باعث شد استراتژی منطقه‌ای ایران تحت تاثیر قرار بگیرد و تهران در ضعیف‌ترین و آسیب‌پذیرترین وضعیت خود در طول دهه‌های گذشته قرار گیرد. اما هرچند ممکن است که ایران زمین خورده باشد، اما قطعاً از بین نرفته‌است.

ایران همچنان قدرت قابل توجهی در حملات منطقه‌ای چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم از طریق متحدانش در سراسر منطقه دارد و به همین دلیل است که عربستان سعودی همچنان به دنبال پیمان امنیتی با آمریکاست. عامل دیگر البته حمله اسرائیل برای هدف قرار دادن رهبران حماس در دوحه در ۹ سپتامبر است. این حمله امواج بهت را در سراسر منطقه و به‌ویژه در میان متحدان آمریکا در خلیج فارس پخش کرد. اینکه دولت ترامپ ناتوان یا بی‌میل از جلوگیری از حمله اسرائیل بود باعث شد که بی‌اعتمادی به چتر امنیتی آمریکا برای شرکای امنیتی تقویت شود.

به‌رغم نگرانی‌های فزاینده در مورد قابلیت اتکا و ثبات آمریکا در سال‌های اخیر، ایالات متحده همچنان شریک استراتژیک ترجیحی عربستان سعودی باقی مانده است. این کشور قوی‌ترین و توانمندترین نیروی نظامی جهان و شبکه‌ای بی‌رقیب از شرکای امنیتی در خاورمیانه دارد که می‌تواند به عنوان یک عامل تقویت‌کننده قدرت در دفاع از عربستان سعودی عمل کند، همانطور که در سال‌های ۱۹۹۰-۱۹۹۱، زمانی که عراق تحت حکومت صدام حسین به کویت حمله کرد، این نقش را ایفا کرد.

دیگر رقبای جهانی، مانند چین یا روسیه، به هیچ وجه به تعهداتی که آمریکا داده و توانمندی‌هایی که برای تقویت امنیت به منطقه آورده و همچنان می‌آورد، نزدیک نیستند؛ به‌‌رغم تردید و شک و شبهات اخیر. نُه ماه اول دولت دوم ترامپ با عدم قطعیت و غیرقابل پیش‌بینی بودن قابل توجهی از سوی ایالات متحده در بسیاری از جبهه‌ها، به‌ویژه در مسائل سیاست داخلی، مشخص شده است.

اما یکی از مناطق جهان که رئیس‌جمهور ترامپ هم در گفتار و هم در عمل به آن اولویت داده است، خاورمیانه است؛ جایی که بسیاری از پرسش‌های بزرگ سیاست‌گذاری مانند ایران و اسرائیل-فلسطین همچنان حل‌نشده باقی مانده‌اند. روابط دوجانبه آمریکا و عربستان سعودی به سنگ‌بنای سیاست کلی ترامپ در خاورمیانه تبدیل شده است، به همین دلیل می‌توان انتظار برداشتن گام‌های مستمر برای تعمیق این روابط را داشت.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید