آیا توافق هسته‌ای جدید در راه است؟
با ادامه تنش‌ها در مورد برنامه هسته‌ای ایران، این سوال مطرح می‌شود که آیا توافق هسته‌ای جدید با ایران در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ امکان‌پذیر است؟ تحولات سیاسی اخیر، از جمله اظهارات رئیس‌جمهور و تغییرات اداری در آمریکا بحث‌ها را در این زمینه دوباره داغ کرده است.
با ادامه تنش‌ها در مورد برنامه هسته‌ای ایران، این سوال مطرح می‌شود که آیا توافق هسته‌ای جدید با ایران در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ امکان‌پذیر است؟ تحولات سیاسی اخیر، از جمله اظهارات رئیس‌جمهور و تغییرات اداری در آمریکا بحث‌ها را در این زمینه دوباره داغ کرده است. با این حال، تحلیل عمیق‌تر از فضای سیاسی، مخالفان داخلی و موقعیت ضعیف ایران نشان می‌دهد که احتمال دستیابی به توافق جدید کم است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا اظهارات متعددی را بیان کرده است که نشان می‌دهد او ممکن است برای یک راه‌حل دیپلماتیک برای برنامه هسته‌ای ایران آماده باشد.
ترامپ در مصاحبه‌های اخیر خود گفت که ترجیح می‌دهد مسئله را بدون توسل به اقدام نظامی حل کند و گفت که حل مشکل هسته‌ای ایران بدون حمله اسرائیل خوب است. این اظهارات به‌ویژه با توجه به موضع قبلی دولت او مبنی بر «فشار حداکثری» بر ایران، باعث ایجاد امیدهایی شده است. تمایل ترامپ برای اجتناب از رویارویی نظامی می‌تواند نشان‌دهنده تغییر به سمت مذاکرات دیپلماتیک باشد. با این حال، این تمایل لزوماً به این معنا نیست که او آماده است تا به هر قیمتی معامله‌ای را به سرانجام برساند.
ترامپ علاوه بر دامن زدن به گمانه‌زنی‌ها، چندین تغییر پرسنلی کلیدی در دولت خود ایجاد کرده است. قابل ذکر است که او برایان هوک، نماینده سابق در امور ایران را که یکی از سرسخت‌ترین طرفداران کمپین «فشار حداکثری» بود، برکنار کرد. برکناری هوک تغییر قابل توجهی در رویکرد دولت نسبت به ایران بود. علاوه بر این، ترامپ حمایت امنیتی از شخصیت‌هایی مانند جان بولتون، مشاور امنیت ملی سابق خود، و مایک پمپئو، وزیر خارجه سابق را که هر دو از مدافعان سرسخت سیاست‌های قاطع در قبال ایران بوده‌اند، لغو کرد.
یکی از مهمترین موانع توافق هسته‌ای جدید با ایران، مخالفت حزب جمهوری‌خواه است. تشکیلات جمهوری‌خواه، به‌ویژه جناح محافظه‌کار این حزب، به طور مداوم با مذاکره با ایران، به‌ویژه پس از خروج آمریکا از برجام در سال 2018، مخالفت کرده است. بسیاری از جمهوری‌خواهان هرگونه توافق با ایران را یک امتیاز بالقوه به تهران می‌دانند که می‌تواند منافع امنیتی آمریکا در منطقه را تضعیف کند.
داینامیک سیاسی در کنگره نیز احتمال یک توافق جدید را پیچیده‌تر می‌کند. حتی اگر ترامپ به فکر بازگشایی مذاکرات با ایران باشد، با مقاومت قابل توجهی از سوی اعضای حزب خود مواجه خواهد شد. به‌ویژه، جمهوری‌خواهان هرگونه نزدیکی با ایران را امتیازی خطرناک می‌دانند که می‌تواند ایران را قدرتمند کرده و منطقه را بی‌ثبات کند. این مخالفت نه‌تنها انگیزه ترامپ برای پیگیری یک توافق را کاهش می‌دهد، بلکه هر گونه توافق احتمالی برای کسب حمایت سیاسی لازم در کنگره را دشوار می‌کند.
الگوی تاریخی مقاومت جمهوری خواهان در برابر چنین معاملاتی، انگیزه‌ای قوی برای ترامپ ایجاد می‌کند تا توافق را بر موضع قاطع در قبال ایران ترجیح دهد. شکست توافق هسته‌ای 2015 موسوم به برجام نیز فوریت برای توافق جدید را کاهش می‌دهد. منتقدان استدلال می‌کنند که برجام عمیقاً ناقص بود و به برنامه‌های بلندمدت هسته‌ای ایران توجه کافی نداشت. در سال 2018، ترامپ با اشاره به نگرانی از اقدامات ایران در منطقه و پایان یافتن مفاد کلیدی این توافق، آمریکا را از این توافق خارج کرد. از آن زمان، ایران به تدریج فعالیت‌های هسته‌ای خود را از سر گرفته است و اعتبار توافق بیشتر تضعیف شده است. کاستی‌های توافق قبلی و پس از آن خروج ایالات متحده باعث ایجاد حس تردید در مورد عملی بودن هر توافق جدید شده است.
منتقدان داخلی و هم بین‌المللی برجام استدلال می‌کنند که این توافق نتوانست به هدف اصلی خود یعنی جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای در بلندمدت دست یابد. تجربه برجام شکست خورده احساس فوریت برای مذاکره بر سر یک توافق دیگر را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، قرارداد 2015 سابقه‌ای ایجاد کرده است که غلبه بر آن دشوار است. یکی دیگر از موانع اصلی توافق هسته‌ای با ایران، مخالفت اسرائیل است. اسرائیل که ایران را بزرگ‌ترین تهدید منطقه‌ای خود می‌داند، مدت‌هاست که با هرگونه توافق هسته‌ای با تهران مخالف است. مقامات اسرائیلی بارها هشدار داده‌اند که توافق با ایران مانع از دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای نمی‌شود.
