رویکرد سیاست خارجی مصر در ۲۰۲۶
در دو سال گذشته مصر در چندین جبهه نقش فعالی داشته است. در مذاکرات غزه و برنامه هستهای ایران و همچنین کاهش کمپین نظامی اسرائیل در جنوب لبنان میانجیگری کرده است.
در دو سال گذشته مصر در چندین جبهه نقش فعالی داشته است. در مذاکرات غزه و برنامه هستهای ایران و همچنین کاهش کمپین نظامی اسرائیل در جنوب لبنان میانجیگری کرده است. در جنگ سودان نیز از نیروهای مسلح سودان یا SAF مقابل نیروهای پشتیبان سریع یا RSF حمایت کرده است.
در ظاهر، این عملگرایی جدید را میتوان احیای ارتباطات مصر و تقویت جایگاه آن بهعنوان ثباتآور منطقهای دید. اما در واقعیت، جنگ غزه و آشفتگیهای منطقهای متعاقب آن، یک نظم منطقهای را ترویج کرد که در آن واشنگتن روابط خود را با اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس در اولویت قرار داد و مصر را تاحدی بهحاشیه راند.
این امر تا حدی نشاندهنده رویکرد واکنشی و غیرریسکپذیر مصر به سیاست خارجی و همچنین محدودیتهای اقتصادی آن است و این معنی را میدهد که این کشور به سرمایهگذاری خارجی وابسته است.
سیاست خارجی مصر مدتهاست که بر سه موضوع متمرکز شده است: دور کردن تهدیدها از نزدیکی مرزهایش، حفظ بقای رژیم حاکم و احیای اقتصاد آسیبدیدهاش. در سال 2025، مصر از اقدامات متعددی برای رسیدن به این اهداف استفاده کرد.
مصر روابط نزدیکتری با قطر و ترکیه دو کشوری که از نظر تاریخی با آنها روابط محدودی داشته و البته عربستان سعودی ایجاد کرده است. این تاحدی نشاندهنده همسوسازی منافع منطقهای مصر با این کشورها در غزه و سودان است. این امر همچنین تحتتاثیر بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید است که روابط نزدیکی با کشورهای حاشیه خلیج فارس ایجاد کرده است.
قاهره، دوحه و آنکارا سه میانجیگر اصلی بودند که برای تضمین آتشبس بین اسرائیل و حماس در غزه با آمریکا همکاری کردند. مصر خود را بهعنوان عنصری ضروری در طرح صلح غزه ترامپ معرفی کرده است. نکته مهم این است که برخلاف طرح پیشین «تصاحب» ترامپ، طرح صلح کنونی شامل اخراج فلسطینیها از غزه که قاهره همواره با آن مخالفت کرده بود، نیست.
در کنار میانجیگری، مصر تلاش کرده قدرتی باشد که دیگران را دور هم جمع میکند. در مارس 2025 این کشور میزبان نشست فوری اعراب درباره غزه و نشست صلح شرمالشیخ بود که پایان جنگ غزه را در ماه اکتبر رقم زد. در سودان، مصر، ترکیه و عربستان سعودی برای بار دیگر، در طرف یکدیگر قرار گرفتهاند. آنها از نیروهای مسلح سودان حمایت میکنند تا نیروهای پشتیبان سریع با حمایت امارات متحده عربی نتوانند کنترل کل کشور را بهدست بگیرند. (امارات حمایت از نیروهای پشتیبان سریع را انکار میکند).
بهطور مشابه مصر و ترکیه برای مقابله با جاهطلبیهای هژمونی اتیوپی در شاخ آفریقا از سومالی و اریتره حمایت میکنند. آنها بهدنبال حفظ ثبات در شرق مدیترانه هم هستند. در ماه سپتامبر مصر و ترکیه اولین رزمایش دریایی مشترک در 13 سال گذشته را انجام دادند و همکاری نظامی نوظهور را رقم زدند.
با این حال استراتژی منطقهای مصر با چالشهایی روبهرو است که بخشی از این چالشها خودتحمیلی بهشمار میروند. عواملی مانند نابرابریهای اقتصادی مداوم بهدلیل بدهیهای عمومی ناپایدار سوءمدیریت اقتصادی و سرعت کم اصلاحات در خانه بهرغم نشانههایی از احیای آن تاثیر گذاشتهاند. گذشته از محدودیتهای اقتصادی، سیاست خارجی مصر نیز بهدلیل ماهیت واکنشی آن با مشکل مواجه است. این امر به اتحادهای کوتاهمدت و موفقیتهای موقتی منجر شده است.
موضع منطقهای محتاطانه مصر تاحدی بهدلیل ماهیت خطرگریز بودن رهبری آن است. عبدالفتاح السیسی و حلقه داخلیاش که از سال 2014 به قدرت رسیدند عمدتاً از مشارکت در مداخلهگری یا کاهش اقدامات در درگیریهای بزرگی که فاصله دوری از مرزهای مصر دارند، اجتناب کرده است. این نشاندهنده سیاست خارجی نیمهانزواگرایانه «اول مصر» سیسی است که برای رسیدگی به اولویتهای اقتصادی داخلی تنظیم شده است.
قاهره همواره از تحریک آمریکا و همچنین عربستان سعودی و امارات که کمکهای سیاسی و مالی مهمی را برای مصر فراهم میکنند، اجتناب کرده است. در سال 2026، مصر احتمالاً از کانالهای ارتباطی خود با دولت ترامپ بهعنوان میانجی استفاده خواهد کرد تا با هرگونه تلاش تازه برای جابهجایی فلسطینیها از غزه مقابله کند و برای اجراییشدن فاز دوم و سخت آتشبس فشار آورد.
مصر همچنین ممکن است در سال آینده همکاریهای خود را با قطر، ترکیه و عربستان سعودی عمیقتر کند که احتمالاً میتواند جبهه توازن نوظهوری را مقابل نقش منطقهای بیمحابای اسرائیل ایجاد کند.
