پیام گفتوگو و چالشهایش
مسعود پزشکیان در مجمع عمومی سخنرانی کرد، با خبرنگاران آمریکایی، اندیشکدهها و ایرانیان آمریکایی و همچنین رؤسای جمهور فرانسه و سوئیس دیدار کرد.
اطرافیان وی، از جمله دیپلماتهای کهنهکار مانند وزیر امور خارجه سابق، جواد ظریف، به دنبال تماسهای قدیمی با آمریکا بودند تا بر پیام پزشکیان تاکید کنند که ایران علاقهمند به تجدید دیپلماسی با کشورهای غربی، بهویژه ایالات متحده است. پزشکیان یک انتخاب غافلگیرکننده بهعنوان رئیسجمهور بود، یک نماینده کهنهکار مجلس که در دوره محمد خاتمی وزیر بهداشت بود اما تجربه کمی در سیاست خارجی یا اقتصادی دارد.
پزشکیان مانند خاتمی روشنفکر نیست. پزشکیان مانند حسن روحانی نیز یک کارشناس کهنهکار امنیت ملی نیست. پزشکیان همچنین بسیار متفاوت از رئیسی است. در عوض پزشکیان که تبار کُرد دارد شبیه به تیم والز ایرانی است. او مذهبی است اما در سخنانش بر بخشهایی از قرآن تأکید میکند که به جای دشمنی، به همدلی و برادری دعوت میکند. او در سخنان خود برای مخاطبان مختلف در نیویورک، از درگیریهای خاورمیانه به لحاظ اخلاقی صحبت کرد.
او در مجمع عمومی گفت: «تا زمانی که به دلایل اصلی رسیدگی نکنیم، نمیتوانیم آینده فرزندانمان را از تاریکی و نابودی نجات دهیم.» پزشکیان در سخنان عمومی و خصوصی، اسرائیل را به دلیل آنچه که او «جنایتها» و «قتل» دهها هزار غیرنظامی فلسطینی در غزه و صدها غیرنظامی در لبنان خواند، به شدت مورد انتقاد قرار داد. او گفت که اسرائیل حامی تروریسم است، نه ایران که به گفته او از «جنبشهای آزادیبخش» حمایت میکند.
اظهارات علنی وی در مورد اینکه آیا ایران راهحل دوکشوری برای مناقشه اسرائیل و فلسطین را میپذیرد یا خیر از خط استاندارد ایران پیروی میکند که همه فلسطینیها باید در مورد آینده سیاسی خود رأی دهند. شاید مهمتر از شخصیت یا اعتبار سیاست خارجی رئیسجمهور جدید، این واقعیت باشد که او زندگی حرفهای معاونان سابق ظریف و ظریف - عباس عراقچی، وزیر خارجه کنونی، و مجید تختروانچی، سفیر سابق ایران در سازمان ملل را احیا کرده است.
این سه نفر که رئیسجمهور را در بسیاری از سخنرانیهای وی همراهی میکردند، از بازگشت به نیویورک و بازگشت به عرصه دیپلماتیک بسیار خوشحال به نظر میرسیدند. در حالی که ابراهیم رئیسی در سازمان ملل اعلام کرد که جهان تحت یک «تغییر پارادایم» نفوذ از غرب به شرق قرار گرفته است و غرب نماد «گذشته» و کشورهای آسیایی نماد «آینده» هستند، اولویت کلیدی برای دولت جدید را نه رهایی از تحریمهای اقتصادی ایالات متحده بلکه سرمایهگذاری شرکتهای بزرگ چینی در ایران قرار داد.
اما پزشکیان بر تمایل ایران برای احیای برجام تاکید کرد و گفت: ایران آماده است در صورت اجرای کامل توافق اولیه با کسانی که بر سر این توافق مذاکره کردند، سایر موضوعات را نیز مورد بحث قرار دهد. با این حال، بسیاری از عناصر برجام منسوخ شدهاند و اختلافات در جامعه بینالمللی آنقدر گسترده شده است که بعید است فرمت موسوم به 1+5، دوباره سودآور باشد.
علاوه بر این، طرفهای اروپایی برجام از ایران به دلیل ارائه تسلیحات به روسیه برای جنگ علیه اوکراین عصبانی هستند. اگر مذاکرات هستهای از سر گرفته شود، احتمالاً ایالات متحده و ایران، مستقیماً یا از طریق واسطههایی مانند قطر یا عمان، گفتوگو خواهند کرد. با این حال، تا زمانی که نتیجه انتخابات ریاستجمهوری آمریکا مشخص نشود و معلوم نشود که آیا تداومی در سیاست خارجی ایالات متحده وجود خواهد داشت و یا اینکه آیا ایران با دولت دوم غیرقابل پیشبینی ترامپ مواجه خواهد شد، هر مذاکرهای بعید به نظر میرسد.
در هر صورت، پزشکیان استدلال کرد که تلاش دو حزب ایالات متحده برای «امنیتیسازی» ایران، امنیت را برای خاورمیانه به ارمغان نمیآورد و به نفع ایالات متحده نخواهد بود. او در مجمع عمومی گفت: «ما به یک پارادایم جدید برای رسیدگی به چالشهای جهانی نیاز داریم. دولتها باید به جای وسواس در تهدیدات فرضی، بر فرصتها تمرکز کنند».