آیا مصر کمپ دیوید را تعلیق می‌‏کند؟

از ماه اکتبر، مصر به بسیاری از کشورهای جهان که خواهان آتش‌بس در غزه هستند، پیوسته است. با توجه به اینکه مصر تنها کشور عربی است که با غزه هم‌مرز است، خطراتی که قاهره با آن مواجه است نیز زیاد است. هرچه جنگ اسرائیل در غزه بیشتر ادامه یابد، تهدیدات علیه اقتصاد، امنیت ملی و ثبات سیاسی مصر جدی‌تر خواهد شد. رفح در امتداد مرز غزه و مصر واقع شده است؛ شهری به وسعت 25 مایل‌مربع که تا همین اواخر محل زندگی 300 هزار فلسطینی بود. اکنون حدود 4/1 میلیون فلسطینی به دلیل تخریب بی‌رویه شهر غزه، خان یونس و سایر بخش‌های نوار غزه توسط ارتش اسرائیل در رفح پناه گرفته‌اند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل با تاکید بر اینکه چهار گردان حماس در حال حاضر در رفح هستند، اعلام کرد که استقرار نیروهای اسرائیلی در این شهر برای شکست حماس ضروری است. در حال حاضر، ارتش اسرائیل در حال آماده شدن برای حمله به رفح است. مقامات در قاهره نگران هستند که عملیات نظامی اسرائیل در رفح منجر به ورود تعداد زیادی از فلسطینی‌ها به منطقه سینا شود. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در 10 فوریه گفت: «حمله اسرائیل به رفح منجر به یک فاجعه انسانی غیرقابل توصیف و تنش‌های شدید با مصر خواهد شد.» چنین سناریویی نه‌تنها می‌تواند به اصطکاک گسترده بین قاهره و تل‌آویو دامن بزند، بلکه می‌تواند تنش‌ها را بین مردم مصر و دولت عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر نیز تشدید کند. تصور اخراج دسته‌جمعی فلسطینی‌ها از غزه به شبه‌جزیره سینا، که اساساً معادل «نکبة 2» است، می‌تواند باعث ناآرامی‌های گسترده در مصر شود. بزرگترین نگرانی برای قاهره مربوط به سرنوشت فلسطینی‌های غزه است که توسط اسرائیلی‌ها به اجبار تخلیه شده‌اند و ممکن است «منابع امن» در سینا پیدا کنند. هجوم کنترل‌نشده فلسطینی‌ها به شبه‌جزیره سینا بار سنگینی بر دوش مصر خواهد بود؛ آن هم مصری که باید یک وضعیت مشکل‌ساز را از منظر سیاسی و امنیتی مدیریت کند و همچنین مجبور است در داخل برای افکار عمومی خود مسائل را توجیه کند. 

تصادفی نیست که قاهره مرز با غزه را تقویت کرده، گذرگاه رفح را بسته و به اسرائیل هشدار داده است که هرگونه اقدام یکجانبه شامل مهاجرت اجباری ساکنان نوار به خاک مصر می‌تواند نه‌تنها روابط دوجانبه، بلکه پیش‌شرط‌های صلح براساس توافق کمپ دیوید را به خطر بیندازد. در 11 فوریه، دو مقام مصری و یک دیپلمات غربی به آسوشیتدپرس گفتند که در صورت تهاجم نظامیان اسرائیلی به رفح، قاهره ممکن است توافقنامه کمپ دیوید در سال 1979 را تعلیق کند. یک روز بعد، سامح شکری، وزیر امور خارجه مصر، چنین گزارش‌هایی را درباره برنامه‌های دولتش برای مسدود کردن معاهده صلح با اسرائیل تکذیب کرد اما تاکید کرد که ادامه پایبندی مصر به توافق کمپ دیوید به واکنش متقابل تل‌آویو بستگی دارد. اظهارات نتانیاهو در اواخر سال گذشته درباره کنترل منطقه حائل غیرنظامی بین غزه و مصر به طول 9 مایل که مطابق با معاهده صلح ایجاد شده بود، برای مقامات مصری هشداردهنده بود. این کار از سوی اسرائیل نقض توافقنامه کمپ دیوید خواهد بود اما آیا مقامات مصری در مورد مسدود کردن احتمالی توافق صلح تاریخی جدی هستند؟ آیا چنین صحبت‌هایی به معنای تهدیدهای توخالی است که برای مقاصد سیاسی در داخل و همچنین دنبال کردن اهداف خاص مصر در مقابل واشنگتن و تل‌آویو صادر می‌شود؟ اگر این اظهارات مقامات ناشناس مصری برای مخاطبان داخلی باشد اما قاهره آن را دنبال نکند، دولت سیسی ممکن است با مشکلی جدی در داخل مواجه شود. اما احمد عبدوه، همکار چتم‌هاوس و عضو غیرمقیم شورای آتلانتیک، تردید دارد که مصر تا حد تعلیق توافقنامه کمپ دیوید پیش برود. او می‌گوید: «در پایان، بعید است مصر اولین گام را برای پاره کردن یکجانبه معاهده بردارد». عبوده می‌گوید:«اما کاری که مصر انجام می‌دهد پذیرفتن «نگرش استراتژیک گفتمانی» است که به موجب آن قاهره از «تشدید لفاظی» استفاده می‌کند و پیام‌ها را به سه مخاطب هدایت و ارسال می‌کند؛ اول، مخاطبان داخلی هستند که متقاعد می‌شوند که قاهره از منافع اصلی امنیتی مصر و همچنین آرمان فلسطین دفاع می‌کند. دوم، واشنگتن است که خشم دولت مصر را از دولت بایدن به دلیل متوقف نکردن اقدامات اسرائیل که تهدید به جابه‌جایی فلسطینی‌ها به سینا می‌کند، درک می‌کند. مخاطب سوم نتانیاهو، ژنرال‌های ارتش اسرائیل و جامعه اطلاعاتی اسرائیل هستند.