یک گام بلند
دربی تهران قرار است با حضور مهسا قربانی به‌عنوان یکی از اعضای کادر داوری برگزار شود. این موضوعی است که خداداد افشاریان، رئیس کمیته داوران فدراسیون فوتبال ایران نیز تایید کرد. شهرآورد قبلی حواشی متعددی داشت؛ ازجمله عدم هماهنگی داور وسط، یعنی موعود بنیادی‌فر با داوران اتاق VAR که برخی صحنه‌ها که داوران اتاق وار تاکید داشتند مورد بازبینی قرار بگیرد، توسط داور وسط رد شد. همین موضوع باعث شد تا برخی تصمیمات داور زیر سوال برود و نمره قبولی از سوی کارشناسان نگیرد. تا همین چند وقت پیش حضور زنان در ورزشگاه به‌صورت جسته و گریخته و با تعداد بسیار محدودی رخ داده بود، اما حالا قضاوت داور زن در دیدار دربی ـ هرچند در اتاق وار ـ اتفاق بزرگی است که باید به فال نیک گرفت. مخالفت برخی جریان‌ها با حضور زنان در ورزشگاه‌ها و رویکرد بازیکنان و مربیان دو تیم در مواجهه با کمک‌داور زن در اتاق وار، موضوعی است که خبرنگار هم‌میهن از خداداد افشاریان، رئیس کمیته داوران، پرسیده و دیدگاه او را جویا شده است.
شانس بالای قربانی برای جام‌جهانی
بارها در کوچه و خیابان با این جمله و دیدگاه روبه‌رو شده‌ایم که زنان نمی‌توانند مسابقات فوتبال مردان را قضاوت کنند. هرچند این موضوع در فوتبال اروپا تقریباً حل شده است اما در فوتبال ایران هنوز شاهد چنین رخدادی نیستیم تا اینکه خداداد افشاریان در گفت‌وگو با «هم‌میهن» اعلام کرد، قطعاً یکی از داوران ویدئویی، خانم مهسا قربانی است. درواقع این اولین‌بار است که یک داور زن قرار است جزو کادر داوری شهرآورد تهران و یکی از مسابقات حساس فوتبال ایران باشد. افشاریان دراین‌خصوص به خبرنگار هم‌میهن گفت: «تصمیمی است که دو، سه روز اخیر اتخاذ شده، تا این قدم بزرگ سرانجام برداشته شود. خانم مهسا قربانی یکی از داورانی است که لایسنس فیفا را دراین‌زمینه دارد و بهترین فرصت بود تا بتوانیم از این امتیاز در داخل ایران بهره‌مند شویم.»
به‌رغم اینکه مهسا قربانی به همراه دیگر داور زن فوتبال ایران یعنی مهناز ذکایی، سال ۲۰۲۱ لایسنس قضاوت با وار را در کشور امارات و پس از گذراندن سه مرحله دریافت کرده بود؛ اما فیفا تاکید داشت که داوران بعد از دریافت لایسنس باید به‌طور مداوم از این تکنولوژی استفاده کنند. غیبت وار در فوتبال ایران باعث شده بود تا این دو داور زن شانس قضاوت در جام جهانی 2023 زنان را از دست بدهند، چراکه یکی از الزامات فیفا، قضاوت داوران زن در فوتبال مردان است تا تجربه بیشتری را کسب کنند. فیفا صراحتاً در نامه‌ای که به فدراسیون فوتبال ایران ارسال کرده بود؛ اعلام کرده بود که قربانی باید در مسابقات مردان قضاوت داشته باشد؛ چراکه جام جهانی زنان سطح بالایی دارد و به‌همین‌دلیل داوران حاضر در این تورنمنت باید قضاوت در سطوح بالاتر را تجربه کرده باشند. اما این امکان هم برای قربانی فراهم نشد و سرانجام این داور نتوانست در جام جهانی ۲۰۲۳ حاضر شود. هرچند خداداد افشاریان تاکید کرده بود که به فکر راه چاره‌ای است تا مهسا قربانی و مهناز ذکایی بتوانند در مسابقات مردان قضاوت کنند، اما این اتفاق سرانجام بعد از گذشت دو سال در حال رخ‌دادن است تا حداقل مهسا قربانی، شانس حضور در جام جهانی 2027 زنان را از دست ندهد.
مخالفت‌ها
حضور زنان در ورزشگاه اما موضوعی نیست که طی یکی، دو روز رفع شده باشد. هرچند درحال‌حاضر فقط 2500 بلیت برای زنان در بدترین جای سکوهای ورزشگاه آزادی در اختیار زنان قرار می‌گیرد اما همین موضوع نیز بیش از 30سال طول کشید تا تابویش شکست شود. شانزدهم مهرماه 1398 حدود 200 نفر از کسانی که مخالف حضور زنان در ورزشگاه‌های فوتبال بودند، مقابل مجلس شورای اسلامی تجمع کردند تا نمایندگان مجلس مانع از چنین رخدادی شوند. همچنین برخی از مراجع تقلید دلایلی را مطرح کردند که حضور زنان در ورزشگاه‌های فوتبال به صلاح نیست.
اصل حرف مراجع تقلید این است که ورود زنان به ورزشگاه‌ها، اولویتی نیست که همیشه درموردش صحبت شود. یکی از فعال‌ترین مراجع تقلید دراین‌باره آیت‌الله ناصر مکارم‌شیرازی است. آیت‌الله مکارم‌شیرازی می‌گوید، حضور زنان در ورزشگاه ضرورتی ندارد: «جو حاکم در ورزشگاه‌ها برای حضور زنان مناسب نیست، اختلاط جوانان سرچشمه مشکلات زیادی از نظر اخلاقی و اجتماعی می‌شود، در بعضی از ورزش‌ها، مردان پوشش مناسبی در برابر زنان ندارند و زنان موقعی که این برنامه‌ها را از رسانه‌ها می‌توانند ببینند، حضور آنها در ورزشگاه‌ها ضرورتی ندارد».
ازسوی‌دیگر آیت‌الله حسین نوری‌همدانی، از مراجع تقلید در پاسخ به استفتا پیرامون حضور زنان در ورزشگاه‌ها تاکید دارد که این اقدام باید ترک شود. این مرجع تقلید می‌گوید: «حضور زنان در ورزشگاه‌ها خالی از مفسده نیست و باید ترک شود.»
همین دیدگاه که مربوط به دو، سه سال اخیر است، نگرانی‌هایی را به‌وجود آورده تا در آستانه شهرآورد تهران، سراغ رئیس کمیته داوران برویم تا نظر او را جویا شویم. خداداد افشاریان در پاسخ به این سوال خبرنگار هم‌میهن مبنی بر اینکه با انتخاب داور زن برای دربی تهران نگران برخی اظهارنظرها و واکنش‌های منفی دراین‌باره نیست؟ گفت: «نکته‌ای که حائز اهمیت است اینکه در هرصورت باید روزی چنین مسائلی با درنظر گرفتن شرایط کشور و البته فوتبال ایران، حل شود. برخی مسائل، نکات و قوانین بین‌المللی است و باید آن را در نظر گرفت. درحال‌حاضر داورانی از ایران که لایسنس فیفا برای داوری مسابقه‌ای با نظارت سیستم ویدئویی را دارند، فقط موعود بنیادی‌فر از بخش مردان و خانم‌ها مهسا قربانی و مهناز ذکایی در بخش زنان هستند. اگر ما می‌خواستیم مثل دیدار رفت دربی از داور خارجی برای اتاق ویدئویی استفاده کنیم، باید هزینه‌های بیشتری را تقبل می‌کردیم، ضمن اینکه این فرصت را از داوران خودمان نیز دریغ کرده بودیم اما حالا این فرصت به خانم مهسا قربانی رسیده تا در اتاق VAR حضور داشته باشد، صحنه‌های مشکوک را بازبینی کند و نظر بدهد. این موضوع را نیز باید توجه کرد که خانم مهسا قربانی در اتاق ویدئوچک هستند و اصلاً قرار نیست ایشان در کنار زمین باشد که حساسیتی از سوی برخی ایجاد شود.»
افزایش حواشی؟
دربی گذشته باوجود وار، حواشی بسیاری داشت تا ثابت شود موعود بنیادی‌فر آنطور که باید، هنوز تجربه لازم برای قضاوت با حضور وار را ندارد. بنیادی‌فر بعد از قضاوت دربی، برای حضور در جام ملت‌های آسیا نیز انتخاب شد اما به‌دلیل قضاوت ضعیف بعد از پایان دور گروهی، از لیست داوران دور حذفی خط خورد و کنار رفت. در دربی گذشته، بنیادی‌فر نشان داد آنطور که باید با داوران اتاق وار هماهنگ نیست و برخی صحنه‌هایی که به‌جد نیازمند بازبینی بود، توسط بنیادی‌فر رد شد که شائبه‌های زیادی را به‌وجود آورد. حالا برخی نگرانی‌ها وجود دارد تا بازیکنان و مربیان دو تیم نسبت به داور زن در اتاق وار، واکنش مثبتی نداشته باشند. افشاریان دراین‌باره به خبرنگار هم‌میهن گفت: «نهایت تلاش ما این است تا بهترین کادر داوری را انتخاب کنیم تا حواشی به‌سمت داوران اتاق وار نرود، ضمن اینکه خانم مهسا قربانی از بهترین داوران بین‌المللی در کشور ایران و قاره آسیاست که می‌تواند خودش را برای دیدار شهرآورد نشان دهد.» سال گذشته، اولین داور زن مجوز قضاوت در فوتبال زنان را کسب کرد که باتوجه به نگاهی که در جامعه عربستان وجود داشت گام بلندی محسوب می‌شد اما حالا مسئولان فوتبال ایران می‌توانند دراین‌زمینه اعلام کنند که از فوتبال عربستان پیشی گرفته‌اند، هرچند در بخش سخت‌افزاری از این کشور عقب‌تر هستند.
