مرتضی افقه استاد اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز
بریکس جایگزین اف‌ای‌تی‌اف نیست
اف‌ای‌تی‌اف یک مقررات بین‌المللی که صرفاً برای کشور ایران تهیه شده باشد نیست؛ همه سیستم‌های بانکی نسبت به آن حساسیت نشان می‌دهند. به همین دلیل اف‌ای‌تی‌اف را باید یک بحث کاملاً تخصصی و فنی برای مقابله با پولشویی دانست و هیچ معاهده‌ای هم جایگزین آن نمی‌شود.
اف‌ای‌تی‌اف یک مقررات بین‌المللی که صرفاً برای کشور ایران تهیه شده باشد نیست؛ همه سیستم‌های بانکی نسبت به آن حساسیت نشان می‌دهند. به همین دلیل اف‌ای‌تی‌اف را باید یک بحث کاملاً تخصصی و فنی برای مقابله با پولشویی دانست و هیچ معاهده‌ای هم جایگزین آن نمی‌شود. از سوی دیگر پیمان بریکس نمیتواند منجر به ایجاد یک پول مشترک بین کشورهای عضو شود چراکه اتحادیه اروپا و کشورهای قدرتمند دنیا آن را قبول نمی‌کنند.
سیدمرتضی افقه، اقتصاددان در همین باره به هم‌میهن توضیح می‌دهد: هیچ‌کدام از کشورهای عضو این اتحادیه با کشورهای اروپایی مشکل ندارند و نیازی هم به ارز بریکس ندارند چراکه می‌توانند با همان دلار مراودات‌شان را انجام دهند. با توجه به اینکه سال‌ها قبل اتحادیه اروپا پوند را پول واحد مراودات معرفی کرد اما نتوانست دلار که ارز قدرتمند جهان است را کنار بزند، چنین تصوری بیهوده است.
به نظر شما اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت پیمان بریکس برای ایران چیست؟
بریکس در کوتاه‌مدت نمیتواند آن‌چنان تاثیرگذار باشد. همچنین باید از انتخابات آمریکا عبور کرد زیرا ترامپ و کامالا هریس، هر یک رویکرد متفاوتی نسبت به ایران دارند. باید دانست که آیا امکان ادامه و انجام مذاکره‌ها وجود دارد یا خیر؟ بریکس تشکیلات تازه‌تاسیسی است که حتی اگر اثرات خوبی داشته باشد، باید منتظر این تاثیرها ماند چراکه اثرگذاری این پیمان تازه‌تاسیس، زمان‌بر است.
در این فاصله زمانی تا به ثمر نشستن بریکس، ایران باید چه اقداماتی را انجام دهد؟
تصور می‌کنم ایران در اولین فرصت باید مشکلات تحریم را حل کند و بعد از آن مشکلات ناشی از تحریم منجر شده که برخی از کشورهای بریکس هم از تجارت با ایران سر باز بزنند. اگر تحریم حل نشود، ایران مجبور است به روال سابق بعد از اعمال تحریم‌ها نفت خود را با تخفیف و مانند قبل به کشورهای دیگر بفروشد. این مبادلات برای رفع تحریم‌ها کمک بلندمدتی نخواهد کرد و برای حل تحریم، باید مراودات خود را با جهان بهبود بخشیم تا بتوانیم توازن مبادله تجاری مثبتی با کشورهای غرب و شرق ایجاد کنیم.
به نظرتان رویای پول مشترک با کشورهای عضو بریکس واقعی می‌شود؟
هیچ‌کدام از کشورهای عضو این اتحادیه با کشورهای اروپایی مشکل ندارند و نیازی هم به ارز بریکس ندارند چراکه می‌توانند با همان دلار مراودات‌شان را انجام دهند. با توجه به اینکه سال‌ها قبل اتحادیه اروپا پوند را پول واحد مراودات معرفی کرد اما نتوانست دلار که ارز قدرتمند جهان است را کنار بزند، چنین تصوری بیهوده است.
ثبات اقتصادی آمریکا اجازه نمی‌دهد که بریکس پول قدرتمندی داشته باشد و از سوی دیگر این واحد پول تازه‌تاسیس که فقط اتحادیه بریکس قبول دارد، نمیتواند کاری از پیش ببرد. اگر اروپایی‌ها این واحد پول را می‌پذیرفتند، می‌شد قبول کرد که چاپ این پول ارزش دارد اما اتحادیه اروپا واحد پول بریکس را قبول نمی‌کند. ایران هم به اتحادیه اروپا برای صنعت خود وابسته است چراکه ایران با داشتن نفت وابسته به تکنیک‌های پیشرفته نیاز دارد که مواد اولیه و فناوری از اروپا وارد کند.
چه چیزی ایران را به اروپا وابسته کرده است؟
ایران وابسته به درآمدهای نفتی است و درآمدهای نفتی نیز نیاز به تکنولوژی‌های پیشرفته دارد. بنابراین، معاهدات پایاپای برای کشور پرهزینه است و کشور را محدود می‌کند که تنها از برخی از کشورها کالا وارد کند و به تنها برخی از کشورها، کالا صادر کند. در مجموع، هر نوع معاهده با کشورهای دیگر، منجر به حل مسائل اف‌ای‌تی‌اف نمی‌شود.
