جهنــــم روی زمین

اهمیت استراتژیک مقاومت اوکراینی‌ها در برابر حملات خونین نیروهای روسیه در شرق اوکراین

پس از گذشت یک سال از حمله روسیه به اوکراین تمام چشم‌ها به باخموت دوخته شده است. شهر کوچکی که به نمادی از جنگ طاقت‌فرسا در اوکراین تبدیل شده. باخموت، شهری که در شرق منطقه دونتسک قرار گرفته، جایی است که روسیه برای کسب اولین و بزرگترین پیروزی خود، پس از تصرف شهرهای شرقی سورودونتسک و لیسیچانسک در تابستان، آن را درهم می‌کوبد و یکی از خونین‌ترین و شدیدترین نبردهای این جنگ را به راه انداخته است. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین می‌گوید، شرایط نبرد در خط مقدم بسیار دشوار شده است، اما وعده می‌دهد که از این شهر عقب‌نشینی نمی‌کند. حمله روسیه به شرق اوکراین که مسکو ادعا می‌کند بخش‌هایی از آن را در ماه سپتامبر ضمیمه کرده است، نشان‌دهنده هدف دیرینه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه برای تصرف مناطق شرقی اوکراین یعنی لوهانسک و دونتسک است که در مجموع به نام منطقه دونباس شناخته می‌شوند. اگر مسکو بخواهد تا پایان بهار کنترل کامل بر منطقه لوهانسک و دونتسک را به‌دست آورد، تصرف باخموت می‌تواند گام محکمی در پیشروی‌های روسیه در شرق اوکراین باشد. به‌گفته برخی از مقامات اوکراین، به سربازان روسی دستور داده شده تا تصرف این منطقه را تا ماه مارس به‌پایان برسانند. مسکو برای رسیدن به این هدف، موجی از سربازان و مزدوران واگنر را به سمت مواضع اوکراینی‌ها فرستاده است. نزدیک شدن نیروهای روسیه این تصور را به‌وجود آورده که شهر هر لحظه ممکن است سقوط کند. حتی ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو نیز گفته بود که مسکو به‌زودی می‌تواند کنترل شهر را به‌دست آورد. اما به گفته استولتنبرگ «چنین سناریویی نشان‌دهنده چرخشی در جنگ نیست و فقط نشان می‌دهد که نباید روسیه را دست‌کم بگیریم.» با وجود مرگ و میر بسیار، اوکراینی‌ها همچنان روی مواضع‌شان محکم ایستاده‌اند.

اهمیت استراتژیک باخموت بسیار کم است

باخموت پیش از جنگ بیشتر شهری صنعتی و به مرکز صنعت نمک و گچ اوکراین شناخته می‌شد. اما مبارزه بی‌امان و شدید برای کنترل شهری که به‌گفته تحلیلگران از اهمیت استراتژیک بسیار کمی برخوردار است، آن را به میدان مبارزات سیاسی و فریاد جمعی برای هر دو طرف تبدیل کرده. باخموت شهری است که بیش از 400 مایل (حدودا 644 کیلوتر از جنوب شرق کی‌یف) و 10 مایل (16 کیلومتر) از مرز منطقه لوهانسک فاصله دارد. جمعیت این شهر صنعتی قبل از جنگ حدودا 71هزار نفر بود. سال 1950 نیز جوزف استالین دستور ساخت یک کارخانه شراب‌سازی را داد که اعلاترین شامپاین اتحاد جماهیر شوروی را تولید می‌کرد تا اینکه اوکراین پس از استقلال در سال 1991 نام آن را تغییر داد. درگیری در باخموت از سال 2014 شروع شد؛ زمانی که جدایی‌طلبان روسی برای تصرف دونتسک اقدام کردند. جدایی‌طلبان در همان سال بخش‌هایی از شهر را به مدت کوتاهی تحت کنترل خود درآوردند تا اینکه نیروهای اوکراین آنها را بیرون راندند. سال 2016، ساکنان این شهر نام پیشین آن، آرتمیوسک را که مربوط به دوران شوروی بود، به نام تاریخی باخموت تغییر دادند. باخموت در جنوب شرقی کراماتورسک، یکی از هاب‌های اصلی و مراکز اداری در منطقه دونباس است. ارتش روسیه در ماه می‌ برای محاصره نیروهای اوکراینی، باخموت را گلوله‌باران کرد. مسکو اعلام کرده بود به‌دنبال تصرف هر دو منطقه لوهانسک و دونتسک است؛ دو منطقه‌ای که در ماه سپتامبر ادعا می‌کرد به روسیه الحاق شده‌اند. از آن زمان تاکنون، جنگ، باخموت را به شهر سوخته ارواح تبدیل کرده است. فقط چند هزار نفر ساکن در این شهر باقی مانده‌اند که بسیاری از آنها مسن‌اند.

چرا باخموت مهم است؟‌

کارولینا هرد، تحلیل‌گر مسائل روسیه در موسسه «مطالعات جنگ» می‌گوید، باخموت از نظر نمادین یا استراتژیک شهر مهمی نیست. بیش از 30مایل از نزدیک‌ترین شهرهای بزرگ کراماتورسک و اسلویانسک فاصله دارد. اما این شهر توجه یوگنی پریگوژین، رئیس گروه واگنر را به خود جلب کرده که به استفاده از تاکتیک‌های خشونت‌آمیز و مداخلات در درگیری‌های آفریقا و سوریه مشهور است. پریگوژین تاکنون ده‌ها هزار مزدور را روانه باخموت کرده است. خیلی از آنها از زندان‌های روسیه استخدام شده‌اند. اقدامی که نشان می‌دهد تمایل قابل‌توجهی برای قربانی کردن این مزدوران در جهت دستاوردهای فزاینده ارضی وجود دارد. فرماندهان واگنر موجی از محکومان سابق را به سمت مواضع اوکراین می‌فرستند که اغلب به‌خوبی آموزش نظامی ندیده‌اند و بسیاری از آنها کشته یا زخمی شده‌اند. این جنگ برای پریگوژین که برای نفوذ بیشتر میان رهبران نظامی روسیه تلاش می‌کند، فرصتی را به وجود آورده تا توانایی‌های نظامی‌اش را با هزینه‌های هنگفت انسانی به نمایش بگذارد. تحلیل‌گران می‌گویند در اهمیت سیاسی باخموت به‌طرز متناقضی برای هر دو طرف بزرگ‌نمایی رخ داده و دلیل آن این است که مبارزه در این شهر بسیار شدت گرفته است.
از زمانی که نیروهای اوکراینی در پاییز گذشته حملات متقابل موفقیت‌آمیزی را برای بازپس‌گیری منطقه انجام داده‌اند، جنگ به‌طور گسترده‌ای در امتداد مرز 600 مایلی خط مقدم معلق شده است. باخموت تنها منطقه‌ای است که نیروهای روسیه در آن دستاوردهای تازه‌ای پیدا کرده‌اند. سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه هفته گذشته باخموت را «گره دفاعی مهم برای نیروهای اوکراینی» در شرق توصیف کرد. شویگو در بیانیه‌ای اعلام کرد: «تحت کنترل درآوردن این شهر منجر به حملات بیشتر در عمق دفاعی نیروهای مسلح اوکراین می‌شود.»

باخموت، نماد مقاومت

باخموت برای اوکراینی‌ها، به نماد مقاومت و شعار «باخموت پابرجا می‌ماند» به فریاد جمعی تبدیل شده است. در ماه دسامبر زمانی که زلنسکی به باخموت سفر کرد، این شهر محاصره‌شده را «قلعه دلگرمی» اوکراینی‌ها خطاب کرد. روز بعد هنگام یک سفر غیرمنتظره به واشنگتن، زلنسکی پرچم باخموت را به کنگره آمریکا آورد و جنگ در اوکراین را با نقطه‌عطفی در «انقلاب آمریکا» مقایسه کرد. رئیس‌‌جمهور اوکراین به قانون‌گذاران گفت: «همانند نبرد ساراتوگا، مبارزه برای باخموت مسیر جنگ ما را برای استقلال و آزادی تغییر می‌دهد.» با وجود اینکه باخموت چندین بار در آستانه سقوط قرار گرفته، اما سربازان اوکراینی در زمستان سرد به مبارزات خود ادامه دادند و با توپخانه‌های خود به نیروهای روسیه حمله کردند. ستاد کل ارتش اوکراین پس از شدت گرفتن جنگ در این منطقه در بیانیه‌ای اعلام کرد، نیروهایش بیش از 100 حمله روسیه اطراف باخموت و دیگر بخش‌های دونتسک را دفع کرده‌اند. جمعه گذشته، پریگوژین گفت، جنگجویانش عملا شهر را محاصره کرده‌اند و چهارشنبه گذشته ادعا کرد، کنترل کامل شرق باخموت را به دست آورده‌اند. اما همچنان رسانه‌ها نمی‌توانند این ادعاها را تایید کنند. به گفته کارولینا هرد، جنگ در باخموت «به یک درگیری شدید شهری بین گروه‌های واگنر تبدیل شده که چهارراه به چهارراه مسیر خود را با توسل به‌زور به سمت مرکز شهر باز می‌کنند.» سربازان اوکراینی می‌گویند که بارها با روس‌های درگیر جنگ تن‌به‌تن شده‌اند. زلنسکی ماه گذشته گفت، اوکراین به هر قیمتی حاضر نیست که باخموت را حفظ کند. اما فرماندهان رده‌بالای زلنسکی هشدار داده‌اند که اوکراین برای دفاع از این شهر باید اقدامات بیشتری انجام دهد.

برد روسیه در باخموت به چه معنی است؟

نیروهای روسیه با بیرون راندن ارتش اوکراین از باخموت، به یک دستاورد نادر در ماه‌های اخیر دست پیدا می‌کنند؛ دستاوردی که برای کرملین بسیار نمادین خواهد بود. در درون روسیه نتیجه این درگیری می‌تواند باعث تقویت گروه واگنر و پریگوژین شود. به گفته هرد، پیشرفت‌های نیروهای واگنر در باخموت این امکان را به پریگوژین داده تا جایگاه خود را با موفقیت در کنار فرماندهان نظامی روسیه ارتقا دهند. اما به گفته تحلیل‌گران ارزش استراتژیک چنین پیروزی‌ای بی‌رحمانه خواهد بود، چون شهر اساسا نابود شده است.‌ یک پیروزی می‌تواند نقطه آغازی برای اقدامات بیشتر روسیه به سمت شمال‌غرب اوکراین در امتداد آزادراه E40 به سمت اسلویانسک یا شمال شهر سیورسک باشد. اما نیروهای روسیه در گذشته نیز برای تصرف این شهرها تلاش کرده‌اند و شکست خورده‌اند. حتی اگر اوکراین از باخموت عقب‌نشینی کند، باز هم در خسته کردن نیروهای روسیه و هم‌دستان واگنری‌شان موفق بوده است. به گفته هرد تلفات و منابع سرسام‌آوری که در این نبرد هشت‌ماهه به هدر رفته است، می‌تواند عملیات دفاعی مسکو در جنوب اوکراین را دشوارتر کند؛ جایی که اوکراین خود را برای یک ضدحمله احتمالی نظامیان روسیه در بهار امسال آماده می‌کند.