درس های انتخابات ترکیه برای ما چیست؟ قلیچداراوغلو برای ایران بهتر است یا رجب طیب اردوغان؟

انتخابات ریاست جمهوری ترکیه به دلیل سیاست خارجی اردوغان در سال های گذشته و معادلات منطقه ای و بین المللی نه فقط برای مردم ترکیه که برای بسیاری از کشورهای منطقه و جهان نیز اهمیت پیدا کرده است. داستان انتخابات ترکیه قابل تامل است.

یکی از نکات مهم انتخابات ترکیه، تغییر از طریق صندوق های رای است. ساختار سیاسی ترکیه به صورتی است که درنهایت همه از جمله شخصی مانند اردوغان با قدرت بی حد و حسابی که در این سال ها پیدا کرده است، باید تابع قدرت و اراده مردم باشد. مردم اگر شخص قدرتمندی مانند اردوغان را هم نخواهند، پس از بیست سال باید جای خودش را به مخالفانش بدهد.

نکته دیگر شور و اشتیاقی است که مردم برای تغییر نشان می دهند. حضور چشمگیرشان در انتخابات، نشان دهنده فضای سیاسی ترکیه است. مردم ترکیه امیدوارند. تغییر را دور از دسترس نمی دانند و برای حفظ اصل تکثر و چندصدایی و بقای دموکراسی در کشورشان تلاش می کنند.نا امیدی و بی اعتمادی مطلق را هنوز تجربه نکرده اند.

ترکیه امسال مشارکت نزدیک به 90 درصدی را تجربه کرد. مسئله مهمی که نشان می دهد مردم به صندوق های رای ایمان دارند. مشارکت مردم ترکیه درانتخابات همیشه بالا بوده است. البته که امسال این مشارکت رکورد زد، اما در دروه های قبل هم مشارکت همواره بالا بوده و کمترین میزان مشارکت 69 درصد اعلام شده است. مردم ترکیه به نسبت بسیاری از مردم منطقه، به شدت سیاسی و حزبی هستند، به تغییر از طریق صندوق های رای اعتقاد دارند. ساختار سیاسی کشورشان مانع از سرخوردگی وافسردگی سیاسی جامعه ترکیه می شود. چون می دانند رای شان باعث تغییر می شود و هر یک رای چه اهمیت بالایی دارد.

انتخابات اخیر ترکیه دارای شفافیت و نظم بسیار خوبی بود. نتایج به سرعت و لحظه به لحظه اعلام می شد. انتخاباتی که قدرت نرم ترکیه را به نمایش گذاشت. مشارکت 90 درصدی در یک کشور پرجمعیت و اعلام نتایج به شیوه شفاف در مدت زمان بسیار کوتاه، قابل احترام و قابل توجه است. در عین حال یک الگوی خوب و مناسب برای تحقیق و بررسی به شمار می رود.

اگر ساختار حزبی در ایران و ترکیه را مقایسه کنیم درس های خوبی می گیریم. شاید بتوان گفت بخش مهمی از مشارکت و شفافیت در انتخابات ترکیه به احزاب فعال این کشور بر می گردد. عامل پویایی و قدرت نظام سیاسی این کشور است. کادرسازی می کنند، توانمند هستند و نیروهایشان را پله پله رشد می دهند. حزب در ترکیه یک پدیده سازمان یافته و موثر است که همه عرصه های سیاسی و اجتماعی را در بر می گیرد. مانند یک سازمان یا نهاد هر روز و هر ساعت فعال هستند. از این منظر نحوه فعالیت احزاب ترکیه می تواند یک کارگاه آموزشی مناسب برای احزاب داخل ایران باشد.

قلیچداراوغلو یا اردوغان؟ واقعیت این است که در اصل هیچ کدام نباید برای ما فرقی داشته باشد، اگر سیاست خارجی و داخلی ایران متبنی برمنافع ملی کشور باشد. در این صورت چین و اروپا ؛ آمریکا و روسیه؛ و قلیچداراوغلو یا اردوغان فرقی نمی کند، کافی است سیاست خارجی ما به سمت خواسته های مردم و برقراری ارتباط مناسب با جهان پیش برود.

اما به هر حال هر کدام از کاندیداهای ریاست جمهوری ترکیه شرایط خاص خودشان را نسبت به ایران خواهند داشت.

درباره رجب طیب اردوغان شاید بتوان گفت در بیش از دو دهه او فردی به شدت اقتدار گرا بوده است.او با چالش های بسیاری رو به رو بود که بسیاری از آنها را به فرصت تبدیل کرد. یکی از آنها کودتایی بود که به او این فرصت را داد تا ضمن پاکسازی همه مخالفانش، ترکیه را یکدست کند. او از رسانه ها بسیار خوب استفاده می کند و در عالم سیاست حلیه گر قهاری است. امتیاز می دهد و امتیاز می گیرد. زبان قدرت را می فهمد و با مسائل به راحتی کنار می آید. یک سیاستمدار اسلام گرا که بارها مشکلاتی برای ایران به وجود آورده است. در قفقاز برای ایران مشکل ساز بوده و در عراق مسائلی را برای کشورمان به وجود آورده است. حتی در ماجرای سوریه نیز به خصوص در آستانه و ادلب، تهران را در هم‌سویی عمل‌گرایانه با مسکو دور زده است.

او حرفه ای بازی می کند. همین الان در ماجرای جنگ روسیه و اوکراین، هیچ تحریمی علیه روسیه وضع نکرده است، درمقابل هواپیماهای بدون سرنشین به اوکراین می فروشد. همچنین به عنوان میانجی دو کشور عمل می کند. در موضوع توافق گذرگاه غلات، این ترکیه است که غلات روسیه و اوکراین به شکل امن از دریای سیاه منتقل می کند.

در دوران زمامداری اردوغان، ارتش ترکیه به دومین ارتش بزرگ ناتو تبدیل شده است. ارتش ترکیه درحال حاضر تسلیحات نظامی بسیاری از کشورها را فراهم می کند. ترکیه با شیوه های مختلف خودش را به عنوان یک بازیگر قدرتمند در منطقه معرفی کرده است. اما به آمریکا نشان داده که هدفش ضربه زدن به منافع آمریکا نیست بلکه می خواهد منافع کشور خودش را تامین کند.

به هر حال انتخاب شدن دوباره اردوغان با توجه به حضور بیست ساله او در قدرت را شاید بتوان تدوام روند وضعیت موجود درنظر گرفت. درواقع با انتخاب اردوغان شاید بتوان گفت در روی همان پاشنه می چرخد و غافلگیری خاصی وجود نخواهد داشت. اردوغان در سال های گذشته نه تنها به تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ایران نپیوست، بلکه همکاری های خودش با ایران را در قالب دیدارهای مقامات بلندپایه دوکشور گسترش داد. البته که قدرت‌نمایی ترکیه در گستره‌ جغرافیایی کشورهای ترک‌زبان و به خصوص باکو برای ایران مسائلی را به وجود خواهد آورد. به خصوص که فعالیت های حکومت اردوغان با جمهوری آذربایجان برای ایجاد کریدورهای جدید بین دو کشور از طریق نخجوان و سایر مناطق قطعا باعث نگرانی های ایران شده و رقابت هایی دراین مورد بین ایران وترکیه به وجود خواهد آمد.

از سوی دیگر قلیچداراوغلو می تواند یک فرصت جدید برای کشورهای منطقه و ازجمله ایران باشد. فرصتی که نمی دانیم سرانجامش چه خواهد بود. او گفته که می خواهد بزرگراه و خط آهن جاده تاریخی ابریشم را به طول 5500 کیلومتر از تبریز، تهران و مشهد می گذرد. همچنین پیشنهاد کرده که سازمان صلح و همکاری در خاورمیانه ( او پی سی ام) تاسیس شود تا کشورهای ایران ، ترکیه، عراق و سوریه بتوانند دور هم جمع شده و در باره مشکلات مشابه شان از جمله تروریسم و مهاجرت بی رویه گفت و گو کنند. مسئله مهمی که نشان می دهد قلیچدار اوغلو به خاورمیانه توجه خواهد داشت و با همسایگانش وارد تعامل می شود. البته که قطعا روابط نزدیکی با غرب برقرار خواهد کرد و همکاری هایی با اروپا و آمریکا خواهد داشت. نگاهی که نیازمند رصد و ارزیابی مدام است.

اما هر کدام از کاندیداها که انتخاب شوند، به نظر نمی آید که سیاست‌های ترکیه دچار تحول بنیادین نسبت به ایران شود. و در نهایت مسئله به سیاست های راهبری ایران در روابط دو جانبه با ترکیه و کشورهای منطقه بر می گردد.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید