فرصت‌سوزی تاریخی در دیپلماسی انرژی
اگر بخواهیم مهمترین نهاد بین‌المللی که نقش راهبردی و ممتاز و متمایز در صنعت نفت جهان را عطف به ظرفیت و پتانسیل‌های بالقوه و بالفعل خود ایفا کرده و نبض اصلی در معادلات و مناسبات معطوف به طلای سیاه در قالب نقش‌آفرینی آن شاکله و اساس می‌گیرد، نام ببرید، نام سازمان کشورهای صادرکننده نفت (OPEC) در نقطه کانونی این صنعت فوق استراتژیک می‌درخشد.
اگر بخواهیم مهمترین نهاد بین‌المللی که نقش راهبردی و ممتاز و متمایز در صنعت نفت جهان را عطف به ظرفیت و پتانسیل‌های بالقوه و بالفعل خود ایفا کرده و نبض اصلی در معادلات و مناسبات معطوف به طلای سیاه در قالب نقش‌آفرینی آن شاکله و اساس می‌گیرد، نام ببرید، نام سازمان کشورهای صادرکننده نفت (OPEC) در نقطه کانونی این صنعت فوق استراتژیک می‌درخشد.
از ۶۵سال پیش که سنگ‌بنای اوپک در بغداد گذاشته شد، ایران به عنوان یکی از اعضای موسس آن از زمره کشورهایی بوده که به‌رغم همه فراز و نشیب‌های رخ داده سیاسی و ژئوپلیتیکی و حتی وقوع جنگ ٨ ساله و دوران طولانی تحریم‌ها و ایجاد محدودیت‌های بین‌المللی در مسیر فروش نفت، به حضور دائمی خود در این سازمان راهبردی در صنعت نفت تداوم و استمرار بخشیده و این کرسی مهم را حفظ کرده است.
ایران یکی از ۵عضو هیئت موسس اوپک است و عطف به این جایگاه، اولین دبیرکل اوپک از سال١٩۶١ تا سال١٩۶۴ از ایران انتخاب شد و تاکنون سه بار کنفرانس‌های اوپک در سال‌های١٩۶١ (کنفرانس سوم)، ١٩٧١ (کنفرانس بیست‌ودوم) و مارس٢٠٠۵ (کنفرانس یکصدوسی‌وپنج) در کشورمان برگزار شده است. از طرف دیگر ایران ١٠دوره ریاست کنفرانس اوپک به‌عنوان عالی‌ترین ساختار این نهاد را عهده‌دار بوده است.
در سال٢٠١١ وزیر نفت ایران بعد از ٣۶سال ریاست دوره‌ای این سازمان را عهده‌دار شد و بالاخره از ابتدای سال جاری میلادی وزیر نفت ایران ریاست دوره‌ای سازمان اوپک را برعهده گرفت؛ سازمانی که اعضای کنونی آن ۶۵درصد ذخایر شناخته‌شده نفت جهان و ۴٠درصد از بازار فروش نفت را در اختیار دارند و بزرگترین بازیگر صنعت انرژی جهان هستند و ایران در این مقطع بسیار حساس و تعیین‌کننده ریاست سازمان اوپک را در اختیار دارد.
اما اگر از مردم کوچه و خیابان و یا حتی از شماری از فعالان عرصه انرژی در ایران بپرسید، شاید ندانند که این جایگاه در طول سال جاری میلادی بر عهده وزیر نفت ایران بوده است، چراکه هیچ اتفاق و تحرک خاصی در این زمینه انجام نپذیرفته است.
آخرین اجلاس اوپک و اوپک پلاس در انتهای سال گذشته میلادی (٢٠٢۴) و به صورت غیرحضوری و آنلاین برگزار شده و طی آن سیاست‌های اوپک تا پایان سال ٢٠٢۵ ترسیم و تعیین شد و قرار است، کنفرانس آتی اوپک و اجلاس وزارتی اوپک‌پلاس یکشنبه ۹ آذر ۱۴۰۴ برگزار شود. اگر به تاریخ‌ها دقت کنید، در طول ریاست دوره‌ای وزیر نفت دولت چهاردهم بر اوپک هیچ رویداد و کنفرانس و اجلاس وزارتی برگزار نشده و ریاست ایران بر این شاکله موثر و بین‌المللی تماماً نمایشی و فرمالیته بوده است.
درست است که دبیرکلی اوپک نقش کلیدی و اصلی را دارد اما اینگونه نیست که رئیس دوره‌ای نقشی تماماً نمایشی و بدون کارکرد داشته باشد، خصوصاً با توجه به اتفاقات یک سال اخیر و تهاجم نظامی به ایران به عنوان عضو اصلی و موسس اوپک یا تهدیدات علیه ونزوئلا به عنوان دیگر عضو اصلی و موسس اوپک، می‌شد تقاضای برگزاری اجلاس فوق‌العاده وزیران یا کنفرانس اوپک را مطرح کرده و از این جایگاه در راستای منافع ملی به خصوص با توجه به ایجاد محدودیت‌های فراقانونی و تحریم‌های مضاعف اعمالی علیه صنعت نفت ایران و فروش آن در جهان اقدام کرد.
کیست که نداند، مهمترین دغدغه ترامپ در مواجهه با ایران به مقوله تضمین امنیت انرژی و مهار قیمت نفت باز می‌گردد و چه فرصتی بهتر از اینکه از ظرفیت‌های معطوف به دیپلماسی انرژی بهره گرفته شده و آن را در مسیر منافع ملی کانالیزه می‌کردیم. فرصتی که در یکی از مهمترین برهه‌های تاریخی و در میانه سخت‌ترین تلاطم‌های نظامی و اقتصادی بعد از ١۴سال یکبار دیگر نصیب ایران شد؛ اما با اهمال و بی‌عملی به ثمن بخس و بدون کوچکترین آورده‌ای از کف رفت و کمتر از یکماه دیگر رئیس دوره‌ای سال آینده اوپک نیز معرفی و دست ما نیز از این فرصت کوتاه و حسرتی دیگر بر دلمان خواهد ماند.
جالب آنکه رئیس اوپک توانایی تشکیل کنفرانس و اجلاس را داشت که بهره‌ای از آن نبردیم حتی در زمینه رسانه‌ای نیز، اظهارنظر صرف رئیس اوپک می‌توانست تاثیر مقطعی و موثر در نوسانات بازار انرژی داشته باشد که همان نیز مورد توجه و التفات قرار نگرفت.
