شکلگیری نظم جدید منطقهای
اخیراً واشنگتنپست در گزارشی تاکید کرد که حملات رژیم صهیونیستی و آمریکا به ایران نهتنها راهبرد انزوای تهران را به شکست کشاند، بلکه دیدگاه کشورهای حاشیه خلیجفارس نسبت به تهدیدات منطقهای را نیز تغییر داد و رژیم صهیونیستی را بهعنوان نیروی اصلی ثباتزدای منطقه معرفی کرد.

اخیراً واشنگتنپست در گزارشی تاکید کرد که حملات رژیم صهیونیستی و آمریکا به ایران نهتنها راهبرد انزوای تهران را به شکست کشاند، بلکه دیدگاه کشورهای حاشیه خلیجفارس نسبت به تهدیدات منطقهای را نیز تغییر داد و رژیم صهیونیستی را بهعنوان نیروی اصلی ثباتزدای منطقه معرفی کرد. ایران با تعمیق روابط دیپلماتیک با کشورهای خلیج فارس و درخواست حمایت آنها از مذاکرات بدون مداخله نظامی، میتواند جایگاه خود را در منطقه تقویت کند و از انزوای بیشتر صهیونیستها بهره ببرد.
این تحولات میتواند نشاندهنده شکلگیری یک نظم جدید منطقهای باشد که در آن، همکاریهای ایران با کشورهای عربی به کاهش تنشها و تقویت ثبات کمک خواهد کرد. جنگ ۱۲ روزه که با حملات متجاوزانه رژیم صهیونیستی در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ و مداخله مستقیم آمریکا در دوم تیرماه علیه تأسیسات هستهای ایران همراه بود، نقطه عطفی در سیاست کشورهای عربی حاشیه خلیجفارس ایجاد کرد و برخلاف انتظار اولیه تلآویو و واشنگتن، دولتهای عربی، بهویژه اعضای شورای همکاری خلیج فارس، نهتنها از حملات رژیم صهیونیستی و آمریکا حمایت نکردند، بلکه بهطور قاطع آنها را محکوم کردند.
این محکومیت در دو کنفرانس کلیدی، مشتمل بر کنفرانس وزرای خارجه کشورهای عربی و نشست وزرای خارجه سازمان همکاری اسلامی بهوضوح دیده شد که در هر دو نشست، در بیانیههایی که در اوج درگیریها منتشر شدند، رژیم صهیونیستی به دلیل نقض حاکمیت کشورها و بیثباتی منطقه مورد سرزنش قرار گرفت.این موضعگیری ورود به یک دیپلماسی نوین عربی و نشانهای از تغییر پارادایم در دیدگاه کشورهای خلیج فارس نسبت به ایران و رژیم صهیونیستی است. چراکه این کشورها که زمانی ایران را بزرگترین تهدید منطقهای میدیدند، اکنون رژیم صهیونیستی را بهعنوان عامل اصلی بیثباتی شناسایی کردهاند.
این تغییر، که از زمان دولت اول دونالد ترامپ و پس از توافقات عادیسازی روابط (پیمان ابراهیم) آغاز شده بود، با اقدامات نظامی اخیر صهیونیستها در غزه، لبنان، سوریه، و ایران شدت گرفت.حملات موشکی به پایگاه هوایی العدید در قطر، در پاسخ به تجاوز آمریکا به تأسیسات هستهای ایران، اگرچه خسارتی به قطر وارد نکرد، اما واکنش کشورهای حاشیه خلیج فارس را برانگیخت.
با وجود آنکه این کشورها، بهویژه قطر، امارات و عربستان سعودی، ذیل صدور بیانیههایی، اقدامات صورت گرفته را مغایر با امنیت و ثبات منطقه دانستند و بهویژه، امارات نگرانی شدید خود را از تأثیر این حملات بر صلح منطقهای ابراز کرد، اما دیپلماسی دقیق و هوشمندانه ایران مانع از ایجاد بحران در روابط تهران با کشورهای عربی شد.سوءاستفاده آمریکا و رژیم صهیونیستی از پایگاههای نظامی و حاکمیت سرزمینی کشورهای منطقه، برای این کشورها عمیقاً نگرانکننده بوده است، زیرا نهتنها حاکمیت ملی این کشورها را نقض کرد، بلکه آنها را در معرض خطر قرار داد.
ایران در عملیات خود علیه پایگاه العدید، با احترام به استقلال قطر، پیام روشنی به آمریکا ارسال کرد. اما این اقدام برای کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز پیامی جداگانه داشت که هرگونه درگیری در آینده میتواند پایگاههای آمریکایی در منطقه را هدف قرار دهد. روابط ایران با کشورهای خلیج فارس، بهویژه قطر، امارات و عربستان سعودی، پیش از جنگ در مسیر بهبود قرار داشت و این روند در جریان درگیریها با دیپلماسی دقیق، به موقع و هوشمندانه تقویت شد.
تماسهای تلفنی مسعود پزشکیان، رئیسجمهور ایران با محمدبن سلمان، ولیعهد عربستان، شیخ تمیم، امیر قطر و شیخ زاید، امیر امارات و نیز گفتوگوهای عباس عراقچی، وزیر امور خارجه و مجید تختروانچی، معاون سیاسی وزارت خارجه با همتایان عربی خود بعد از حمله به پایگاه العدید نشان داد که همه این تماسها بر امنیت منطقهای و عدم مداخله در امور کشورهای خلیج فارس تأکید داشتند و از سوی این کشورها با استقبال مواجه شدند.
بهویژه، از سوی قطر که نقش کلیدی بهعنوان میانجی برای کاهش تنشها ایفا کرد و روابط نزدیک خود با ایران را تحکیم نمود. حالا وزیر خارجه باید یک سفر به کشورهای عربی منطقه را در دستور کار قرار دهد، چرا که سفر وی به کشورهای خلیج فارس میتواند گامی مهم برای ترمیم و تقویت این روابط بعد از حمله به العدید باشد.این کشورها، با درک اهمیت ثبات منطقهای، آماده همکاری با ایران برای جلوگیری از تشدید درگیریها هستند.» این تحلیلگر ارشد مسائل غرب آسیا همچنین به «ظرفیت کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس برای کمک به از سرگیری احتمالی مذاکراتی سازنده و از موضع برابر بین تهران و واشنگتن اشاره دارد که میتواند به تقویت صلح و ثبات کل منطقه منجر شود.