امید رهایی از هجوم طالبان ابتذال
نگاهی به آلبوم «شُدَستیم» اثر نبیل یوسف شریداوی
تحولات اجتماعی و میل به عوامگرایی در سالهای اخیر که با توسعه فضای مجازی نیز همراه بود، تمام جوانب هنر را دچار چنان ابتذال گستردهای نموده که بسیاری از گونههای متعدد هنر را تا مرز فروپاشی و انحطاط پیش برده است. موسیقی نیز از شر دستدرازی بیامان بسیاری از «طالبان» شهرت، در امان نمانده و برخی بیهنران بهظاهر هنرمند، دست به هر شعبدهای میزنند تا مورد عنایت برخی افراد نابلدتر از خود قرار گیرند، طرح بیارزشسازی هنر، تا اندازهای پیش رفت که ابتذال تمام جوانب هنر را فراگرفته و قدرومنزلت آن را به پائینترین سطح ممکن تنزل داده است.
ساز دف نیز که از قدیمالایام نماد عرفان و سماع بوده و قداست و حرمت خاصی نزد اهالی هنر و موسیقی داشت و بهدلیل قابلیتهای صوتیاش، به ارکستراسیون موسیقی ایرانی اضافه شد، اینبار اسباب دست عدهای سودجو شده و با تنزل سطح آن در میان کوچه و بازار، بیشترین سطح ابتذال را در میان سازهای ایرانی داشته است، تا جایی که پای آن به مراسم هلهله و شادی باز شده و بهعنوان یکی از امتیازات و ویژگی خاص مراسم عروسی! تلقی میگردد.
دراینمیانه برخی از هنرمندان، مشفقانه قدم در راه اصلاح این وضعیت نابسامان برداشتهاند و تمام تلاش خود را برای سامانبخشی و رهایی از وضعیت موجود، بهکار میبندند. «نبیل یوسف شریداوی»، از آن دسته هنرمندان خوشنامی است که نشان داده، تا چه اندازه در حوزه دفنوازی دغدغهمند است. از زمانی که آلبوم «نقطه دف» را منتشر کرد، تا اکنون که با مجموعه جدید و نفیسی با عنوان «شُدَستیم»، نام خود را مجدداً مطرح نموده است.
«شُدَستیم»، مجموعهای شامل آلبوم و کتابی با همین نام است. آلبوم، با تکیه بر ساز دف و با آواز علی قدیری، روایتی نو از اشعار مولانا، سعدی، حافظ و لیلا مُهذّب را ارائه میکند، در پنجمین قطعه آلبوم احسان عبدیپور با ساز سرنا، حسین نظری قیچک و ایرج اللهدادیان با ساز تمبک گروه را همراهی میکنند. او در رویه داخلی آلبوم خود چنین میگوید: «گاه خشونت، عصبیت و اعتراض، گاه غِنا، رقصآوری و طربانگیزی، جانمایه هسته بنیادین زایش و بودش این جملههای ریتمیکاند.» کتاب نیز، دربرگیرنده نتنگاریهای قطعات آلبوم بوده که توسط او، برای ساز دف نوشته، طراحی و اجرا شدهاند تا جهت فهم بهتر هنرجویان ساز دف، مورد استفاده قرار گیرد.
آنچه در تمام قطعات این آلبوم مشاهده میشود، تلاش آهنگساز برای حفظ حالت طربانگیزی در موسیقی است که به مخاطب شیفته، هیئتی سماعگونه القاء کند. استفاده بجا از اشعار مولانا و انتخاب آگاهانه شعر برای تاثیرگذاری بیشتر، باتوجه به ویژگی غنایی ادبیات مولانا را باید از نکات برجسته این آلبوم دانست، گرچه به اعتقاد نگارنده، استفاده از شعر معاصر در قطعات نهم و دهم، ترکیب بهکارگیری از اشعار را دچار ناهمگونی کرده و شایستهتر میبود تا باتوجه به فراوانی اشعار، گزینش این دو قطعه نیز بسان قطعات قبلی از شعرای متقدّم صورت میگرفت. نکته حائز اهمیت دیگر، بهرهگیری آهنگساز از ملودی صوفیان مالزی و عراق ـ بسان آلبوم قبلی ـ است که میتواند بهعنوان منبعی موزون، برای اهالی جستوجوگر، قابلتوجه باشد.
در کنار موارد یادشده، باید این مهم را نیز در نظر داشت که انتشار آلبومهایی ازایندست در زمانهای که استفاده از سازهای کوبهای متعدّد غربی ـ همچون هنگدرام، کاخون و... ـ در سالهای اخیر بهطرز عجیبی در حال گسترش بوده و کمکم نیز به ترکیب موسیقی ایرانی افزوده میشوند، نهتنها قابل احترام است که باید حمایت تام و تمام اهالی هنر را با خود به همراه داشته و از آنها بهعنوان ابزاری برای مقابله با فرهنگ ضدایرانی بهره برد. فارغ از تمام اوصاف، تهیه و نیوشیدن آلبوم «شُدَستیم»، برای تمام دوستداران هنر، توصیه میشود.
