مناظره، اخلاق و عقلانیت
پیام اولین مناظره انتخاباتی نامزدهای ریاستجمهوری چه بود؟ این موارد را میتوان در پاسخ این پرسش برشمرد:
اول؛ مهمترین پیام آن شکست منطق تاییدصلاحیتها بود. وجود برخی از افراد در قالب نامزد نشان داد که متر و معیارهای تاییدصلاحیتها قابل پذیرش و فهم برای جامعه نیست. شورای نگهبان باید در برابر این چینش پاسخگو باشد. این نشست حداکثر باید ۴نفر میبود. درست است که این افراد مطلقاً شانس رایآوری ندارند؛ ولی در هر حال صرف اینکه تایید شدهاند نشاندهنده نادرستی معیارهای تاییدصلاحیت است.
دوم؛ اینکه هیچکدام از نامزدها جز در یکی دو مورد معدود از طرف دکتر پزشکیان نقدی جدی و زیربنایی را علیه دولت کنونی طرح نکردند و بعضی هنوز در بند حمله به دولت روحانی هستند، درحالیکه وضعیت کنونی ما بیش از هر چیز محصول عملکرد نادرست و غیرعلمی این دولت است. درست است که به دلیل سقوط بالگرد و فقدان آقای رئیسی باید قدری در بهکار بردن کلمات رعایت کرد، ولی در هر صورت نباید تلقی شود که منعی برای نقد این دولت وجود دارد؛ این وضعیت مخل مشارکت انتخاباتی است.
سوم؛ مسئولیتناپذیری از سر و روی برخی از نامزدها میبارید. آنان گمان نمیکنند که مردمی هم هستند که از آنان بپرسند شماها که در مقامهای بالای تصمیمگیری و تصمیمسازی و دولت پنهان قرار داشتهاید، چرا کوچکترین مسئولیتپذیری را در برابر وضع موجود ندارید؟ چرا در دولت متبوع خود همه چیز را خوب میدانستید، ولی حالا درصدد فرار روبهجلو هستید و داعیه شقالقمر کردن دارید؟ نکند شما هم ۷۰۰۰صفحه برنامه دارید؟
چهارم؛ قربانی کردن اخلاق از سوی برخی افراد مشکل بعدی بود. گرچه پایههای اخلاقی در سیاست رسمی و رقابتهای انتخاباتی خیلی پیش از این نابود شده است، ولی تداوم همان فرهنگ زیانبار همچنان در حال قربانی کردن اخلاق برای رسیدن به صندلی قدرت است. متاسفانه برخی از آنان چنان سخن گفتند و گذشته را تکذیب کردند که گویی حافظه مردم را خالی و فراموشکار میدانند و حتی خلاف واقعگویی را به نقل کردن از مواضع رهبری هم سرایت دادند. آنچه نمیدانند این است که اینگونه جلوس احتمالی بر سریر قدرت بسیار لرزان و شکننده خواهد بود. بدون تردید در کنار التزام به علم و تجربه، دکتر پزشکیان برنده اخلاقی این مناظره هم بود؛ زیرا درحالیکه میتوانست علیه دولت کنونی و حتی افراد حاضر دادِ سخن دهد، ولی بزرگوارانه فقط به تشریح خطمشی خود بسنده کرد.
پنجم؛ قرار داشتن جامعه ما در مرحله پیشابرنامهریزی است. از مجموع رویکردهای طرحشده میتوان فهمید که برای رسیدن به برنامهای جامع و قابلقبول به حداقلی از تفاهم و عقلانیت نیاز داریم که فعلاً و براساس این مناظره میتوان گفت که تا رسیدن به این مرحله فاصله زیادی داریم. نامزدها فقط میتوانند رویکردهای کلی خود را بگویند؛ رویکردهایی که با عملکرد و گذشته و رفتار کنونی آنها تطابق و هماهنگی داشته باشد. جز آقای پزشکیان سایر مدعیان فاقد این شرایط هستند.
ششم؛ جز نامزدهای پوششی که هیچ حرفی برای زدن نداشتند و فقط برای حمله به آقای پزشکیان نامزد شدهاند، بهطور قطع آقای پزشکیان توانست در حد ممکن یک رویکرد و رویایی حداقلی را ارائه دهد. وجوه این ایده را میتوان چنین استخراج کرد که: «من آمدهام و توانایی آن را دارم که بدون ورود به فرآیندهای تقابلی و قطبیسازیهای بیفایده حدی از وفاقجمعی و آشتیملی را در داخل ایجاد کنم و بر پایه این گشودگی به روی نیروهای داخلی از تیزی خصومتبار مرزهای جنگ سرد تحریمی و نیمه گرمی که علیه کشورمان در جریان است، بکاهم. نگاه تازهای به همسایگان و منطقه داشته باشم و «منطق تبادل اقتصادی و فرهنگی و گردشگری و...» را جایگزین منطق منازعه و جنگ سرد و جنگهای خاموش کنم و درعینحال، عقلانیت را بر سازوکار اقتصادی و اداره کشور حاکم کنم و نخبگان را بر فرومایگان تقدم دهم.»
