گناه آهنگر و گردن‌‏زنی مسگر

نیلوفر منزوی خبرنگار فناوری

این روزها اگر در خیابان‌ها و بزرگراه‌های تهران چرخیده باشید، احتمالاً بیلبوردهای فروش طلا به‌صورت آنلاین به چشم‌تان آمده است. معامله آنلاین طلا به‌عنوان گزینه‌ای نسبتاً جدید پیش روی کاربران قرار داده شده و سیاست‌گذاران نگران‌اند از اینکه اتفاقاتی مانند ماجرای «سکه ثامن» گریبان‌شان را بگیرد.

به‌خصوص در این دوره زمانی که به‌دلیل وضعیت نابسامان اقتصادی، مردم تلاش دارند دارایی‌های اندک خود را به چیزهایی تبدیل کنند که نه‌تنها به‌مرور زمان ارزش آن کاهش نمی‌یابد (مثل ریال)، بلکه می‌تواند با جلو زدن از تورم، نوعی سرمایه‌گذاری باشد (مثل طلا). 

می‌توان برای این وضعیت راهکارهایی اندیشید، اما شاید در این میان مهم‌ترین مسئله سردرگمی مردم باشد. مردمی که به‌عنوان شهروندان جهان دیجیتال آموزش‌های کافی ندیده‌اند و کلاهبرداران به‌سادگی می‌توانند با استفاده از این خلأ آموزشی، روی هر موجی سوار شوند و به جامعه آسیب وارد کنند.

سخت نبود اگر صداوسیما ذره‌ای از تمرکزی که بر مدح دولت مورد علاقه‌اش داشت، صرف آموزش خرید آنلاین و نکاتی که مردم باید به آن توجه داشته باشند، می‌کرد. یا شهرداری تهران به‌عنوان شهری که حدود یک‌پنجم جمعیت کشور را در خود جای داده، به‌جای کمپین تهی از معنای «تهران دوست‌داشتنی» و پر کردن ظرفیت بیلبوردها و تبلیغات تلویزیونی، کمپین‌هایی برای آموزش مردم ترتیب می‌داد که قطعاً احتیاط‌های لازم هنگام خرید آنلاین می‌توانست سوژه یکی از این کمپین‌ها باشد.

البته فرض این است که مدیران و متولیان امر، هم در شهرداری و هم در صداوسیما، خود افرادی آگاه در این زمینه هستند و گلایه داریم که چرا برای آگاه‌سازی شهروندان چاره‌ای اندیشیده نمی‌شود. چنانچه این فرض را کنار بگذاریم، کل این پاراگراف از معنا تهی می‌شود. 

اگر دغدغه‌ای وجود داشته باشد، آموزش این موضوع آن‌قدرها هم پیچیده نیست. مردم سال‌هاست یاد گرفته‌اند که زمان خرید از یک فروشگاه، برای آن‌که بتوانند به مناسب‌ترین قیمت و کیفیت دسترسی داشته باشند، چه کارهایی باید انجام دهند. چند مغازه و فروشگاه را می‌بینند، قیمت‌ها را مقایسه می‌کنند و اگر قرار باشد کالای ارزشمندی بخرند، از دوستی آشنا به مشخصات کالا و نحوه خریدش، راهنمایی می‌گیرند.

درنهایت نیز اگر تخلفی صورت گرفت، وارد مسیرهای قانونی می‌شوند. آن مسیر قانونی هم پس از اثبات جرم، یقه فروشنده را می‌گیرد. مثلاً اگر یک فروشگاه لوازم خانگی سر مردم کلاه بگذارد، عواقب قانونی این رفتار متوجه فروشنده و فروشگاهش است، نه تمام فروشگاه‌های لوازم خانگی یا صنف آنها. در مورد خرید آنلاین نیز طبیعتاً اوضاع باید به همین منوال پیش برود.

همان‌طور که برخی برای سوءاستفاده از مردم، از قالب فروشگاه استفاده می‌کنند و فروشنده می‌شوند، برخی نیز ممکن است در قالب یک صفحه اینستاگرامی، کانال تلگرامی یا وب‌سایت فروش بخواهند اقدام به کلاهبرداری کنند. پس لازم است پیش از خرید، به‌خصوص اگر با کالایی ارزشمند سر‌و‌کار داریم، جانب احتیاط را نگه داریم؛ جست‌و‌جو کنیم، از فردی مطلع بخواهیم در این مورد به ما توضیح دهد، از داشتن مجوزهای لازم مطمئن شویم، گزینه‌های موجود را با هم مقایسه کنیم و درنهایت این را گوشه ذهن خود داشته باشیم که وعده‌های بیش از اندازه بزرگ و رؤیایی، غالباً پوششی بر دروغ‌ها هستند و رنگ واقعیت به خود نمی‌گیرند.

درنهایت نیز اگر تخلفی صورت گرفت، آن فرد سوءاستفاده‌کننده و بستری که برای این کار فراهم کرده بود، مورد بازخواست و پیگرد قرار می‌گیرند و کل فروشگاه‌های آنلاین قرار نیست بابت تخلف عده‌ای دیگر مجازات شوند یا کسب‌و‌کار خود را در معرض خطر ببینند. 

ماجرای معامله آنلاین طلا نیز همین است. این‌که به گفته تسنیم، دادستانی به تخلفات خرید آنلاین طلا وارد شده، می‌تواند اتفاق بسیار خوبی باشد. مردم عمدتاً از طریق این پلتفرم‌ها دارایی‌های اندک خود را سرمایه‌گذاری می‌کنند، به امید آن‌که بتوانند فردایی بهتر داشته باشند و مماشات با کسانی که به این دارایی‌ها و امید مردم رحم نمی‌کنند، جایز نیست.

اما حواس‌مان باشد که در این بگیر و ببندها اولاً آموزش مردم را فراموش نکنیم، ثانیاً به‌بهانه محافظت از دارایی‌های مردم و تخلف برخی پلتفرم‌ها، راه را به روی امکان‌های کسب‌و‌کاری نبندیم و چراغ امید عده‌ای را که با رعایت چارچوب‌های قانونی می‌خواهند به مردم خدمات ارائه دهند، خاموش نکنیم.