گپوگفتی با وحید شامخی معاون توسعه کسبوکار نوبیتکس درباره بازار صعودی بیتکوین در روزهای اخیر و اقداماتی که این پلتفرم برای میزبانی از استقبال کاربران انجام داده است
ایران بازیگر جدی دنیای مالی جدید میشود؟
وحید شامخی، معاون توسعه کسبوکار نوبیتکس میگوید:از همان انتهای سال ۲۰۲۳ تحلیلمان این بود که تا انتهای ۲۰۲۴ بازار صعودی و نوسانی را خواهیم داشت. پیشبینیهایی هم که در آن چند ماه اول ۲۰۲۴ میشد، این بود که قیمت بیتکوین تا آخر سال میتواند در بازه ۸۰ تا ۱۰۰ هزار دلار قرار گیرد.
در روزهای اخیر بیتکوین توانسته باز هم رکوردهای قیمتی جدیدی را به ثبت برساند. رمزدارایی که در روزهای اخیر تا 97 هزار دلار هم بالا رفت، در لحظه نوشتن گزارش روی 94 هزار دلار ایستاده، اما همچنان پرنوسان است و ممکن است در روزهای آینده رکوردهای دیگری را نیز ثبت کند.
قیمت بیتکوین بهعنوان اولین و باارزشترین رمزارز یا رمزدارایی همواره روی کل این بازار تأثیر میگذاشته و اینبار نیز استثنا نبوده است. بهتبع شکلگیری بازار نوسانی و صعودی برای بیتکوین، وضعیت کلی این بازار نیز به همین سمتوسو رفته و درنتیجه آن، استقبال از سرمایهگذاری و خریدوفروش در آن قوت گرفته است. در این میان احتمالاً بازیهای تلگرامی که به فراگیری رمزارزها کمک کردهاند، در این استقبال بیتأثیر نبودهاند.
اما این وضعیت دو وجه دارد که در یک طرف آن کاربران قرار میگیرند و در طرف دیگر، شرکتهایی که خدمات وصل شدن به این بازار و تبادل را ارائه میدهند. هرچه استقبال کاربران بیشتر باشد، کار شرکتهای اینچنینی برای ارائه خدمات نیز سختتر میشود. اما چگونه؟ این کسبوکارها به چه ظرایفی توجه میکنند تا روند خدماترسانیشان در روزهای پرالتهاب دچار مشکل نشود؟ آیا این وضعیت قابل پیشبینی بوده و آنها خود را برای چنین روزهایی از پیش آماده کرده بودند؟
وحید شامخی، معاون توسعه کسبوکار پلتفرم تبادل رمزارز نوبیتکس در مطلب پیشرو توضیح میدهد که آنها چگونه با بررسی مداوم بازار و بهبود زیرساختها سعی میکنند تا روند خدماترسانیشان با اختلال مواجه نشود.
بازار پرقدرت گاوی!
بازار رمزارزها از ژانویه 2024 رفتار جدیدی را از خود نشان داد. درحالیکه حدود یکسالونیم بود که بازاری آرام و خرسی (در این فضا به وضعیت نزولی یا راکد گفته میشود) را شاهد بودیم، رصدکنندگان و تحلیلگران این فضا، جنبوجوشهایی را از دسامبر 2023 دیده بودند که نشان میداد وضعیت در حال تغییر است و کمکم وارد بازار گاوی (در این فضا به وضعیت صعودی و پرنوسان گفته میشود) خواهیم شد.
ژانویه 2024، زمانی که ETFهای بیتکوین در ایالاتمتحده آمریکا تأیید شدند، بیتکوین تکان بیشتری خورد و بازار نیز از آن تبعیت کرد. در ماه مارس (اسفندماه) افزایش قیمت بیتکوین ادامه داشت و در ایران هم، بخشی از سرمایه افراد را به خود جذب کرد. وحید شامخی، معاون توسعه کسبوکار نوبیتکس درباره این بازه زمانی میگوید: «دوباره داشتیم فضای پررونقی را در بازار رمزارزها تجربه میکردیم.
خیلی از آنها که فکر میکردند این بازار تمام شده و شور و هیجانی دو، سه ساله بوده، متوجه شدند که بازار دوباره در حال رونق گرفتن است. معمولاً اسفندماه، همانطور که افراد دستشان کمی بازتر میشود و هیجان شروع سال نو وجود دارد، عدهای وارد فضای سرمایهگذاری میشوند و از آنجا که در آن مقطع زمانی بازار رمزارزها نیز رونق داشت، توجه عدهای را بهعنوان گزینه سرمایهگذاری به خود جلب کرده بود.»
همزمان با این مسئله، روند متفاوتی نیز در حال شکلگیری بود. ناتکوین بهعنوان یک بازی play to earn در بستر تلگرام به مخاطبان معرفی شد و در فاصله نسبتاً کوتاهی نیز توانست با ایردراپ و فهرستشدن، توجه کاربران را به خود جلب کند. پیرو محبوبیت و اعتباری که ناتکوین از این طریق به دست آورد، بازیهای تلگرامی دیگری نیز شکل گرفتند که ازجمله معروفترین آنها همستر کامبت بود و اتفاقاً طرفداران بسیاری نیز در ایران پیدا کرد.
شامخی ظهور این بازیها را نقطه عطفی میداند و درباره آنها معتقد است: «بهواسطه این بازیها روند متفاوتی در صنعت شکل گرفته بود و نوآوری این بازیها سبب شد تا فراگیری رمزارزها بیشتر محقق شود. بازیای مانند همستر حدود 250 میلیون کاربر داشت و تخمین زده میشد که بین 30 تا 40 میلیون کاربر از ایرانیها باشند.
این اتفاق همزمان با وضعیتی بود که بیتکوین و بازار رمزارزها رشد قیمتی تجربه میکردند. همه اینها دستبهدست هم دادند تا با بازاری هیجانیتر مواجه شویم که سیگنالهای مثبت قوی ارسال میکند. معاون توسعه کسبوکار نوبیتکس درباره شرایط بازار میگوید: «از همان انتهای سال 2023 تحلیلمان این بود که تا انتهای 2024 بازار صعودی و نوسانی را خواهیم داشت.
پیشبینیهایی هم که در آن چند ماه اول 2024 میشد، این بود که قیمت بیتکوین تا آخر سال میتواند در بازه 80 تا 100 هزار دلار قرار گیرد. واقعاً هم این اتفاق افتاد و برای خود ما هم جالب بود که تحلیلهایمان بیراه نبوده، زیرا ما آخر سال در استراتژیهایمان بازنگری کردیم و آن را برای جریان جدید تغییر دادیم.»
به گفته شامخی، باتوجه به وضعیت بازار و پیشبینیهایی که از آینده کوتاهمدت صورت میگرفت، نوبیتکس استراتژی خود را بر مبنای تقویت زیرساختها و ظرفیتهایش قرار داد تا آمادگی مواجهه با کاربران جدید را داشته باشد؛ کاربرانی که بهواسطه وضعیت صعودی بازار، مسیر خود را به سمت سرمایهگذاری در ارزهای دیجیتال تغییر میدهند.
از بهبود ظرفیت مچر تا پشتیبانی
اقدامات مختلفی لازم بود تا نوبیتکس بتواند پاسخگوی نیاز کاربران باشد. معاون توسعه کسبوکار نوبیتکس میگوید یکی از مهمترین اقدامات برای نیل به این هدف، بهبود ظرفیت مچر این پلتفرم بود. او در توضیح این ویژگی زیرساختی میافزاید: «ما پلتفرم تبادل هستیم و در لحظه، خریدار و فروشنده را با هم مچ میکنیم. مچر در پلتفرم ما چیزی شبیه به هسته معاملاتی بورس است. به همین منظور ظرفیت مچر خود را چهار تا پنج برابر بهبود دادیم و باتوجه به افزایش درخواستها، به نظر میرسد که لازم است در ادامه باز هم روی بهبود ظرفیت مچر خود کار کنیم.»
مضاف بر این، نوبیتکس زیرساخت ارائه خدمات خود را به یک میلیون کاربر در روز رسانده و حتی میتواند تا به 400 هزار کاربر بهشکل همزمان خدمات ارائه دهد. در این مسیر فرآیندهای آموزش کاربر نیز بهبود یافته تا از زمان ثبتنام و احراز هویت تا زمانی که امکان معامله را داشته باشد، مسیری نرمتر و سرراستتر را طی کند و برایش گویا باشد که چه اقداماتی را لازم است انجام دهد.
شامخی میگوید: «موضوع دیگر از منظر زیرساختی این بود که ظرفیت واریز و برداشت شبکههای بلاکچینی خود را بسیار گسترش دادیم. رکوردی هم داشتیم و توانستیم ظرفیت یک میلیون برداشت شبکه بلاکچینی در یک روز را فراهم کنیم. اتفاقی که در ایران قطعاً بیسابقه است و گمان میکنم در منطقه نیز چنین باشد.»
برای اینکه مسئله روشنتر شود، مثالی میزنیم. بازی همستر کامبت را در نظر بگیرید. کسانی که در این بازی شرکت کرده و تعدادی توکن همستر به آنها تعلق گرفته بود، برای تبدیل آن به ریال، ابتدا باید ولت برای مثال تونکیپر را نصب میکردند. بعد توکنهای خود را به این ولت انتقال میدادند. سپس میتوانستند از این ولت، توکنهای خود را به یک صرافی رمزارزی ایرانی مانند نوبیتکس منتقل کنند و در آنجا توکن خود را به فروش برسانند و مبلغ بهدستآمده را برداشت کنند.
در چنین فرآیندی، ظرفیتی پیشبینی میشود که چند کاربر بهشکل همزمان یا در یک روز میتوانند این کار را انجام دهند. شامخی میگوید: «حتی در دنیا رکوردهای تاریخی سر این بازیها شکسته شد و ما توانستیم ظرفیتی ایجاد کنیم که بیشترین تعداد کاربری که شاید در ایران تجربه شده بود، بتوانند در یک روز این انتقالهایشان را انجام دهند.»
تقویت زیرساختهای پشتیبانی، مأموریت دیگری بود که نوبیتکس برای ارائه خدمات مؤثرتر برای سال جدید تعریف کرده بود. او در این باره توضیح میدهد: «کاری که برای افزایش ظرفیتمان انجام دادیم، استفاده از چتباتهای AIمحور بود. حدود 60 درصد از تعاملات پشتیبانیمان بهصورت متنی است و اگر میخواستیم در روزهای پیک بهازای هرکدام از اینها یک اپراتور داشته باشیم، حداقل باید 150 تا 200 نفر نیرو به بخش پشتیبانیمان اضافه میکردیم.
استفاده از این چتباتها نهتنها به کاهش هزینهها کمک کرد، بلکه کارایی نیز داشت. حدود 80 درصد کاربران توانستهاند از طریق همین چتها مشکل خود را مرتفع کنند. همین امر باعث شده تا صف انتظار پاسخگویی نیز برای کاربران نوبیتکس کوتاهتر شود.»
جدید بودن بازار رمزارزها، آگاهی کم برخی از مردم نسبت به این فضا و برخی ویژگیهای دیگر سبب میشود تا ریسکهای کلاهبرداری و پولشویی متوجه این بازار باشد. نوبیتکس با بهبود زیرساختهای دادهای و الگوریتمهایش، رفتار کاربران را در این فضا رصد میکند تا بتواند رفتارهای مشکوک و متقلبانه را شناسایی کند. حسابهایی که چنین رفتاری داشته باشند، مسدود شده و امکان واریز و برداشت از آنها سلب میشود تا آن رفتار مشکوک تعیین تکلیف شود. در مواردی پیش از آنکه پلیس فتا برای پیگیری کلاهبرداریها به نوبیتکس مراجعه کند، این پلتفرم پیشتر با استفاده از همین الگوها، حساب موردنظر را که مرتکب تخلف شده، مسدود کرده است.
دارندگان رمزارز؛ 10 درصد جمعیت جهان
گفته میشود در دنیا بیش از 800 میلیون نفر دارنده رمزارز (crypto owner) وجود دارد که اگر جمعیت جهان را هشت میلیارد نفر در نظر بگیریم، 10 درصد را شامل میشود. البته باید این را هم در نظر داشت که برخی از این افراد بهصورت مستقیم رمزارز نخریدهاند، بلکه ممکن است این کار را به شخص مورد اعتماد دیگری واگذار کرده باشند. به همین دلیل از روی تعداد حسابهای کاربری نمیتوان درباره تعداد دارندگان رمزارز قضاوت کرد. نوبیتکس تخمین میزند که پس از ایردراپ بازیهای تلگرامی، احتمالاً در ایران حداقل 15-14میلیون نفر دارنده رمزارز داریم. در نوبیتکس هم نزدیک به 10 میلیون نفر کاربر ثبتنامی وجود دارد.
شامخی درخصوص استقبال از رمزارزها که این کسبوکار آن را پیشبینی کرده و برایش برنامهریزی انجام داده بود، میگوید: «ما دیماه پارسال به شش میلیون کاربر رسیدیم و تا امروز که در ابتدای آذرماه قرار داریم، بیش از سه میلیون کاربر جدید داشتهایم. از منظر فراگیری رمزارزها، 2024 سال قابلتوجهی بوده و حتی نسبت به سال 1400 که اوج بازار رمزارزها در سیکل قبلی خود بود، این استقبال پررنگتر نیز شده است.
ما در سال 2021 دو میلیون و 800 هزار کاربر جذب کرده بودیم. این امر نشان میدهد که فراگیری رمزداراییها در حال افزایش است. این فراگیری در ابعاد مختلفی هم خود را نشان میدهد، مانند افزایش مشارکت زنان و بازه سنی و فراگیری جغرافیایی. حدود 70 درصد کاربران ما بین 20 تا 40 سال و از بین آنها، حدود 40 درصد بین 30 تا 40 سال هستند.»
دارنده کریپتو به چه کسی گفته میشود؟ کسی که در حال حاضر نیز رمزارز دارد یا کسی که حداقل یکبار خریدوفروش رمزارز را تجربه کرده، حتی اگر در حال حاضر صاحب آن نباشد؟ شامخی میگوید، این دو دسته از حیث تعدادی فاصله اندکی دارند و طبق نظرسنجیهایی که نوبیتکس انجام داده، تنها گروه اندکی (کمتر از 5 درصد) بعد از یکبار تجربه کردن این بازار، از آن فاصله گرفتهاند و دیگر صاحب گونهای از رمزداراییها نیستند.
اهمیت آموزش و اطلاعرسانی
هرچند از فراگیری رمزارزها در سال 2024 بهعنوان یک اتفاق مثبت یاد میشود، اما این اتفاق ابعاد دیگری هم دارد که متوجه کسبوکارهاست. آنها لازم است آموزش خود را بهشکل جدیتر و پایهایتر پیگیری کنند تا کسی که آشنایی خاصی با این فضا ندارد نیز بتواند آموزش ببیند و از امکانات موجود برای سرمایهگذاری بهره ببرد. شامخی تأکید میکند بهدلیل نوظهور بودن این فناوری و مفاهیم آن و پیچیدگیهای موجود، آموزش بهعنوان یک اصل مهم همواره مورد توجه نوبیتکس بوده و باتوجه به فراگیری رمزارزها، در یکسال اخیر نگاهی جدیتر نیز به این مسئله وجود دارد.
او در این باره توضیح میدهد: «آموزش مهمترین دغدغهای است که نهتنها در ایران، بلکه در جهان مطرح میشود. ما در یکسال گذشته رویکرد آموزشیمان را پررنگتر کردهایم و با رصد بازخوردهای کاربران و انجام نظرسنجیها، وضعیت آموزش را بهبود دادهایم. کانال مجله نوبیتکس که حدود 20-10 هزار دنبالکننده داشت، در حال حاضر نزدیک به 200 هزار دنبالکننده دارد و مدام در آن محتوا تولید میشود که بسیار هم بهروز است.
مجله ما اتفاقات روز را رصد کرده و در فاصله اندکی در موردش محتوا تولید میکند که سهم محتوای آموزشی در این میان قابل توجه است. همچنین وبینارهای آموزشیمان را درخصوص موضوعات روز جدیتر دنبال میکنیم و در این زمینه چه از متخصصان نوبیتکس و چه از سایر متخصصان کمک میگیریم.»
او اطلاعرسانیهای بهموقع و سریع را بخش دیگری از مسئولیتهای تعریفشده نوبیتکس میداند و میگوید: «اگر اتفاق ویژهای رخ داده یا بازار هیجان خاصی را نشان دهد، به کاربرانمان از طریق کانالهای ارتباطی اطلاع میدهیم. همچنین در مورد پروژههای پانزی و کلاهبرداری نیز بهسرعت در کانالهای ارتباطیمان به مخاطب اطلاع میدهیم و دربارهاش مینویسیم که در مورد آنها هشیارانه برخورد کنند.»
نوبیتکس مسئولیت خود را فراتر از آموزش و هشدار صرف میبیند و در فهرست کردن رمزارزهایی که قابلیت معامله در نوبیتکس را دارند، احتیاط به خرج میدهد تا کسی بهواسطه اعتماد به پلتفرم نوبیتکس، درگیر پروژههای بدون پشتوانه نشود و از این مسیر ضرری را تجربه نکند. معاون توسعه کسبوکار نوبیتکس در این خصوص توضیح میدهد: «در شرایط هیجانی بازار ممکن است یکسری پروژههای بدون پشتوانه بخواهند با استفاده از این وضعیت، ارزش خود را بالا ببرند. ما اینها را فهرست نمیکنیم، زیرا برای این کار اصول و پروتکلهایی داریم. حتی در بین صرافیهای ایرانی هم هیچوقت مزیت رقابتیمان تعداد کوینها و توکنها نبوده است. ما حدود ۱۴۰ کوین و توکن روی پلتفرم نوبیتکس داریم، درحالیکه در دنیا میلیونها کوین و توکن وجود دارد و حداقل 300 کوین و توکن پرمعامله محسوب میشوند.»
آموزش کاربر در نحوه استفاده از پلتفرم و خدمات و محصولات ارائهشده، مسئله دیگری است که در سال گذشته بهصورتی جدیتر دنبال شده است تا این پلتفرم اطمینان یابد کاربر از جزئیات و ریسکها آگاهی کافی دارد. بهروز نگه داشتن تیم پشتیبانی هم در مورد محصولات نوبیتکس و هم درباره اتفاقات بازار، نکته دیگری است که کمک میکند کاربران بتوانند بهسرعت مشکل خود را حل کنند و راهنماییهای دقیق و درست دریافت کنند.
ورود هدفمند به حوزه دیفای
شامخی درباره مسیر توسعه نوبیتکس و امکاناتی که در حوزه دنیای مالی غیرمتمرکز (دیفای) به پلتفرم خود افزوده است، میگوید همانطور که شکلگیری بیتکوین و دنیای رمزارزها تنها با هدف خریدوفروش نبوده، نوبیتکس نیز در چشمانداز خود تلاش دارد بیش از یک پلتفرم تبادل صرف باشد. او میافزاید: «چشمانداز ما تبدیل شدن به یکی از سه شرکت برتر ارائهدهنده خدمات مالی بلاکچینمحور در منطقه خاورمیانه تا سال 2030 است. همین حالا هم جزو 10 شرکت برتر هستیم و از برخی زوایا حتی جزو پنج شرکت برتر این منطقهایم.
باید دید چه شاخصی معیار است. مثلاً از حیث تعداد کاربر فکر میکنم جزو سه شرکت برتر در خاورمیانه قرار میگیریم. باتوجه به این چشمانداز، سرویسهای خود را گسترش دادهایم تا بتوانیم خدمات مالی دنیای مالی غیرمتمرکز مانند استیکینگ و ییلدفارمینگ را ارائه دهیم. ما بخش نوبیفای را داریم که رو به توسعه است و در اصل بین دنیای مالی متمرکز و غیرمتمرکز ارتباط ایجاد میکند. قرار است همه آن سرویسهای مالی که در دنیای مالی متمرکز در 150-100سال گذشته شکل گرفته، مشابهش در دنیای دیفای هم شکل بگیرد و ما نیز این فضا را رصد کرده و بهمرور خدماتمان را گسترش میدهیم.»
او باتوجه به ارزش بازار رمزارزها، همچنان آن را بازاری میداند که از شرایط اطراف خود تأثیر میپذیرد و میگوید: «ارزش بازار رمزارزها در کل دنیا چیزی حدود سه تریلیون دلار است. برای اینکه بتوانید مقایسه کنید، بازار بورس نیویورک، 28 تریلیون دلار و نزدک حدود 26-25 تریلیون دلار است. بازار طلای دنیا چیزی حدود 17 تریلیون دلار است. هرچند رمزارزها نسبت به زمان حضورشان رشد خوبی را تجربه کردهاند، اما پیشبینی میشود تا 2030 به حدود 10 تریلیون دلار برسد.
اما مهمترین چیزی که در مورد رمزارزها وجود دارد، این است که توانسته خود را بهعنوان یک کلاس دارایی جدید در دنیا جا بیندازد و این بسیار مسئله مهمی است. همچنین توجه سازمانها و شرکتهای بزرگ هم به این کلاس دارایی جلب شده و عملاً بخشی از پورتفوی سرمایهگذاریشان را تبدیل به رمزارز کردهاند. این رویکرد، تقاضا را در بازار بیشتر میکند و قیمت بیتکوین و امثالهم را هم بالاتر میبرد.»
تهدیدهای یک فرصت طلایی
براساس آخرین تحلیلهایی که انجام شده، احتمالاً در فصل اول 2025 نیز شاهد بازار صعودی باشیم. حتی تخمینهایی روی قیمت بیتکوین زده میشود که ممکن است قیمت 100 تا 130 هزار دلاری را تجربه کند.
شامخی میگوید، مهمترین دلیلی که کاربران در ایران به این کلاس دارایی جدید روی خوش نشان میدهند، این است که به آن به چشم یک گزینه سرمایهگذاری نگاه میکنند. براساس تحلیلهایی که بایننس روی بازار رمزارز در ترکیه انجام داده که تا حدودی قابل تعمیم به ایران است، بخشی قابل توجهی از کاربران این فضا افرادی هستند که دارایی مازاد چندانی ندارند، ولی رمزارز این امکان را برایشان فراهم کرده است تا با داراییهای بسیار خرد و اندک خود هم سرمایهگذاری را تجربه کنند.
در پلتفرم نوبیتکس با 50 هزار تومان هم میتوان خریدوفروش رمزارز را انجام داد که این باعث میشود گزینه سرمایهگذاری برای اقشار کمدرآمد جامعه باشد. در چنین شرایطی، او یکی از چالشهای نوبیتکس و پلتفرمهای مشابه را همارز دانستنشان با مغازههای صرافی که به خریدوفروش ارز میپردازند، میداند. این درحالیاست که عمده فعالیت نوبیتکس دانشبنیان و فناوریمحور است.
شامخی معتقد است بهدلیل این نگاه غلط، رگولاتور در برخی مواقع، این پلتفرمها را دلال میبیند و میافزاید: «این در حالیاست که تکنولوژیای که در مدیریت ولتها داریم، بسیار پیشرفته است. ما بهواسطه دارایی کاربران، سوژه مورد علاقه هکرها هستیم و بارها شده که برخی از صرافیهای بزرگ دنیا بخشی از دارایی خود را از دست دادهاند. در نوبیتکس خوشبختانه تا این لحظه هک نشدهایم و توانستهایم با اقدامات فناورانه، وضعیت امنیتی را مدیریت کنیم، زیرا این موضوع اصلاً شوخیبردار نیست و ما تمرکز جدی روی محافظت از داراییهای کاربران داریم.»
معاون توسعه کسبوکار نوبیتکس میگوید: «ما بهعنوان یک شرکت فناوریمحور میتوانیم بخش مهمی از اقتصاد دیجیتال کشور باشیم. نیمی از تیم ما را فارغالتحصیلان دانشگاههای برتر کشور تشکیل میدهند و میتوانیم بهعنوان یک دارایی ملی در منطقه خاورمیانه نقشآفرینی کنیم. اگر آن نگاهی که حتی دولتهای امارات و ترکیه به این حوزه دارند، ما هم داشتیم، باید از خیلی وقت پیشتر به جلو حرکت میکردیم.»
به گفته شامخی، اگر کشور در این راستا همراهتر میشد، آنها میتوانستند اتفاقات بزرگتری را رقم بزنند؛ «سه، چهار سال است تکرار میکنم که ایران یک فرصت تاریخی در حوزه رمزارزها و صنعت مالی دنیا دارد. فرض کنید بازی شطرنجی بوده و چیزی به آن خورده و این صفحه شطرنج بههم ریخته و الان دارند دوباره مهرهها را میچینند. این کار را بلاکچین با دنیای مالی متمرکز انجام داده است.
اگر شما میخواهید بازیکن قدرتمندی باشید، الان باید در چیدمان مهرهها نقش ایفا کنید وگرنه احتمالاً 20-10سال دیگر دوباره چیدمان جدید دنیای مالی اتفاق میافتد و ما هم سهم خاصی نخواهیم داشت. برای همین است که اغلب دولتهایی که رویکردهای توسعهای جدی دارند مثل عربستان، امارات و حتی آمریکا و چین، بهشدت در حوزه رمزارز سرمایهگذاری میکنند و علاقهمندند خود را دوستدار این حوزه نشان دهند و تبدیل به هاب شوند.
به این ترتیب نقش خود را در بازی جدید شکل میدهند. خیلی وقتها در ایران دغدغههای روزمره کوتاهمدت باعث میشود سود بلندمدت را از دست بدهیم. بهطور خاص این روزها دغدغه قیمت دلار آنقدر در ذهن حاکمیت پررنگ است که نتیجهاش میشود اینکه به بازار ما واکنش نشان بدهد و تتر را عامل افزایش قیمت دلار بداند، درحالیکه خریدوفروش تتر سهم اندکی از بازار تبادل دارد. به این ترتیب، آسیبی که این صنعت در ایران میتواند ببیند، شاید بهراحتی قابل جبران نباشد.»