روشنبهارِ صحنه/ سالِ نوی اهالی تئاتر با حضور رئیس‌جمهور در خانه علی نصیریان برگزاری مراسم بزرگداشت روز ملی هنرهای نمایشی و آغاز اجرای چند اثر و... شروع شد
اگرچه رفتن چهره‌های هنری به دیدار رؤسای جمهور امری معمول است اما رفتن رؤسای جمهور به دیدار هنرمندان اتفاقی است که کمتر رخ می‌دهد.
اگرچه رفتن چهره‌های هنری به دیدار رؤسای جمهور امری معمول است اما رفتن رؤسای جمهور به دیدار هنرمندان اتفاقی است که کمتر رخ می‌دهد. دیدار مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم و سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ‌وارشاد اسلامی با علی نصیریان از این دست اتفاقات بود؛ دیداری که شامگاه پنجشنبه هفتم فروردین‌ماه، همزمان با روز جهانی تئاتر (۲۷ مارس) در منزل این بازیگر نقش‌های تا ابد به یادماندنی انجام شد. نادره رضایی، معاون امور هنری وزیر فرهنگ‌وارشاد اسلامی و اتابک نادری، سرپرست اداره‌کل هنرهای نمایشی با حضور در منزل خسرو خورشیدی، طراح صحنه پیشکسوت دیگر دیدار نوروزی اهالی دولت با هنرمندان را انجام دادند.
مناسبت این دیدارهای نوروزی در کنار تبریک سال نو، هم‌زمانی روز جهانی تئاتر با روز ملی هنرهای نمایشی بود. روزی مهجور که برخلاف روز ملی سینما (۲۱ شهریورماه) نه در ایام کاری که در تعطیلات نوروز قرار گرفته است. این روز که با برگزاری مراسمی با حضور هنرمندانی ازجمله اکبر عبدی در تماشاخانه سنگلج گرامی داشته شد، با روی صحنه رفتن نمایش‌هایی در تالار وحدت، مجموعه تئاتر و تالار هنر نیز همراه بود. آغاز سال کاری معاونت امور هنری وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی با حضور مسئولان در قطعه شهدا و قطعه هنرمندان بهشت زهرا از دیگر خبرهای روزهای نخستین سال برای اهالی فرهنگ‌وهنر بود.
پایان سالِ رفته و آغازِ سالِ آمده اما با خبری یکسان در مورد تئاتر شهر همراه بود؛ چشم‌انتظاری قلب تئاتر ایران برای تعیین تکلیف وضعیت حریم آن. نکته‌ای که علیرضا نادعلی، سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران در شروع سال جدید به آن اشاره کرد و ضمن بیان اینکه حصارِ دورِ تئاتر شهر شکل خوبی ندارد و باید تعیین تکلیف شود افزود، منتظریم وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی جلسات مورد نیاز را در این‌خصوص برگزار و تصمیم‌گیری کند.
روایت‌های رسمی و غیررسمی از دیداری دوستانه
روایت‌های رسمی و غیررسمی از حضور رئیس‌جمهور، وزیر ارشاد و معاون هنری او به همراه داریوش مودبیان از دوستان نزدیک علی نصیریان در منزل این هنرمند، حکایت از دیداری دوستانه داشت؛ دیداری که در روایت‌های غیررسمی آن به نقل‌قول‌هایی از علی نصیریان اشاره شد که قابل‌توجه بود. ازجمله این نقل‌قول‌ها آن که علی نصیریان خطاب به رئیس‌جمهور، انتخاب سیدعباس صالحی را به‌عنوان وزیر فرهنگ‌وارشاد اسلامی انتخابی درست دانست و در این مورد گفت: «انتخاب دکتر صالحی بهترین انتخاب بود.» او همچنین در مورد انتخاب نادره رضایی به‌عنوان معاون امور هنری وزیر فرهنگ‌وارشاد اسلامی افزود: «اینکه یک خانم در دولت چنین سمتی را گرفته است، باعث سرافرازی همه ماست.»
ازجمله دیگر نکات نقل‌شده در روایت‌های غیررسمی از این دیدار، نقل‌قول‌هایی از مسعود پزشکیان بود. ازجمله اینکه گفت: «ما باید به دنبال راهی باشیم تا بتوانیم از همه ظرفیت‌ها استفاده کنیم. ما باید با شهرداری رایزنی کنیم. این همه فرهنگسرا چرا باید خالی باشد؟ ما می‌توانیم از این فضاها حداقل برای تمرین گروه‌های جوان استفاده کنیم. ما می‌توانیم با وفاق و تعامل فرصتی بزرگ به وجود آوریم. البته که کار سختی است و هنر می‌خواهد و...»
ازجمله مهم‌ترین نکاتی که در گزارش‌های منتشرشده از حضور معاونت امور هنری وزیر فرهنگ‌وارشاد اسلامی و سرپرست اداره‌کل هنرهای نمایشی در منزل خسرو خورشیدی نیز مورد اشاره قرار گرفت صحبت‌های این طراح صحنه، مدرس و نقاش پیشگام عرصه‌های مختلف سینما، تئاتر، هنرهای تجسمی و معماری در مورد حضور در ایران بود.
خورشیدی در این مورد گفت: «من سال‌های زیادی از عمرم را در خارج از کشور گذراندم و آن‌جا نمایش‌های متعددی را روی صحنه بردم. من به راحتی هرچه تمام‌تر می‌توانستم حضور در آن موقعیت را ادامه دهم و در آن‌جا بمانم. اما با تمام وجودم می‌گویم که کشورم ایران را با هیچ جای دیگری در دنیا عوض نمی‌کنم. من عاشق ایرانم، بسیار هم به آینده کشورم خوش‌بین هستم و می‌دانم با حضور این هنرمندان مستعد جوانی که هر روز هم تعدادشان بیشتر می‌شود اتفاقات بسیار درخشانی برای فرهنگ و هنر این سرزمین رقم می‌خورد. به شرطی که در کنار این حضور درخشان حمایت‌های دولتی هم وجود داشته باشد.»
با این حساب می‌توان گفت در دولت چهاردهم، سنتی ارزشمند پایه‌گذاری شده است که در آن رئیس‌جمهور، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاون هنری او به دیدار بزرگان فرهنگ‌وهنر کشور می‌روند. این دیدارها که با عنوان «دیدار با بزرگان» شناخته می‌شود، فرصتی برای تکریم و قدردانی از مفاخر فرهنگی و هنری ایران است و در سال ۱۴۰۴ با حضور در منزل علی نصیریان و خسرو خورشیدی آغاز شده است.
روزی نه به جدیت روز ملی سینما
روز ملی هنرهای نمایشی؛ روزی است همزمان با روز جهانی تئاتر که از ۱۳۹۵ وارد تقویم رسمی کشور و از ۱۳۹۶، هرساله مراسمی برای بزرگداشت آن برگزار شد. این روز اگرچه در طول ۸ سال گذشته همواره از سوی متولیان دولتی هنرهای نمایشی و هنرمندان این عرصه گرامی داشته شده اما برخلاف روز ملی سینما نتوانسته است توجهی عمومی نسبت به خود برانگیزد.
اتفاقی که ازجمله مهم‌ترین دلایل آن در کنار مهجور بودن هنرهای نمایشی در ایران به نسبت دنیای تصویر، می‌توان به جانمایی زمانی آن اشاره کرد. هفتم فروردین‌ماه اگرچه به مناسبت تطابق زمانی با روز جهانی تئاتر، به‌عنوان روز ملی هنرهای نمایشی انتخاب شده است اما وقوع آن در ایام تعطیلی نوروز به روزی مهجور هم‌چون وضعیت اهالی هنرهای نمایشی تبدیلش کرده است. پیام این روز در سال ۱۴۰۴، توسط فرهاد ناظرزاده کرمانی، مدرس دانشگاه و از چهره‌های تاثیرگذار تئاتر ایران با کلیدواژه‌ی «امید به پدیداریِ جهادِ تئاتری» نوشته شد. او در این پیام بر اهمیت و نقش تئاتر در جامعه و فرهنگ تأکید ویژه کرد و خواستار توجه جدی به آموزش تئاتر مدارس شد.
روز ملی هنرهای نمایشی در سال ۱۴۰۴ با روی صحنه رفتن نمایش «جگر هندی» به نویسندگی و کارگردانی رحمت امینی در تماشاخانه سنگلج همراه بود. اجرای «جگر هندی» با حضور اکبر عبدی و دیگر هنرمندان چون اسماعیل خلج، ناصر آقایی، هادی مرزبان، داریوش مودبیان، ناهید مسلمی، فرزانه کابلی، علیرضا آرا، شهره سلطانی، خسرو احمدی، رویا میرعلمی، بهروز پناهنده، سیاوش چراغی‌پور و... همراه بود. پیش از اجرای این نمایش مراسمی همراه با سرناودهل‌نوازی و خیرمقدم‌گویی هفت حاجی‌فیروز برگزار شد. این مراسم با اجرای نقالی، شاهنامه‌خوانی، ترنابازی، سخنرانی و... ادامه پیدا کرد.
جز «جگر هندی»، دیگر نمایش‌هایی که در تعطیلات نوروز روی صحنه رفتند «کورالاین» به نویسندگی، طراحی و کارگردانی امیدرضا سپهری در تالار وحدت و«ذرات آشوب» به نویسندگی و کارگردانی ابراهیم پشت‌کوهی در تالار اصلی مجموعه تئاتر شهر بودند. «کالیگولا» براساس نمایشنامه مشهور «کالیگولا» نوشته آلبر کامو با بازنویسی و کارگردانی مهرداد مصطفوی در تالار قشقایی و «هملت قاتل» به نویسندگی مشترک یگانه محمدی و مسعود طیبی و کار مسعود طیبی در کارگاه نمایش، هر دو واقع در مجموعه تئاتر شهر نیز اجرای خود را در تعطیلات نوروزی آغاز کردند. تالار هنر نیز پذیرای نمایش «سیمرغ و قلعه آرزوها» نوشته فرشید قلی‌پور و کار قاسم انصاری‌شاد شد و «بتهوون یک جاودانگی» به نویسندگی و کارگردانی جواد مولانیا در سالن کُر باکس پردیس موسیقی و تئاتر باغ کتاب روی صحنه رفت.
«عمو نوروز اومده» به نویسندگی، طراحی و کارگردانی میثم یوسفی در کانون پرورش فکری کودکان‌ونوجوانان، «فین جین» به کارگردانی ابوالفضل حاجی‌علی‌خانی در عمارت نوفل‌لوشاتو، «مغازه خودکشی» به نویسندگی حمیدرضا متولی و کارگردانی حسین نصیری براساس کتاب «مغازه خودکشی» نوشته ژان تولی و «ژن زامبی» به نویسندگی، طراحی و کارگردانی حامد رحیمی‌نصر هر دو در تماشاخانه هما، «بیانیه کمیسیون صندلی» به نویسندگی و کارگردانی آریا گازر در سالن ملک، «شارده کوچولو» نوشته آنتوان دو سنت آگزوپری با دراماتورژی و کاگردانی احمد تیموری در فرهنگسرای نیاوران و «طاق بستان» به نویسندگی و کارگردانی و بازی امیر صادقی در تماشاخانه سیمرغ بنیاد بیدل دهلوی، دیگر نمایش‌های روی صحنه رفته در تعطیلات نوروزی ۱۴۰۴ بودند.
با این حساب اگر تا چند سال پیش اجرای تئاتر در ایام نوروز، اتفاقی بی‌سابقه و کم‌سابقه بود اما چند سالی است که سالن‌های تئاتر همزمان با روز جهانی تئاتر فعالیت خود را آغاز می‌کنند و بر همین اساس، امسال نیز چند اثر نمایشی تازه در کنار چند نمایشی که قبلا روی صحنه بوده‌اند، از ۷ فروردین‌ماه روی صحنه رفتند.
ناتمامی که تمام نمی‌شود
تعیین تکلیف وضعیت نابسامان حریم مجموعه تئاتر شهر که ازجمله مطالبات معوقه اهالی تئاتر در پایان سال ۱۴۰۳ بود، در آغاز سال ۱۴۰۴ نیز همچنان در حالت تعلیق قرار دارد. آن‌طور که در پایان سال گذشته گفته شد طبق شنیده‌ها، طرح پیشنهادی حریم مجموعه تئاتر شهر همه مجوزهای لازم را دریافت کرده است و اگر بودجه تزریق شود، این پروژه در حدود شش‌ماه به نتیجه می‌رسد.
بااین‌حال از آن‌جا که ضمانتی برای تامین اعتبار وجود ندارد، این پرونده یکی از پرونده‌های همچنان به سرانجام نرسیده است؛ پرونده بی‌سرانجامی که علیرضا نادعلی، سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران در آغاز سال ۱۴۰۴ در مورد آن گفت، طرح حریم ساختمان تئاتر شهر باید توسط وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی تهیه و اجرایی شود. او همچنین با بیان اینکه مردم در دفعات متعدد در این خصوص شکوه و گلایه داشته‌اند ابراز امیدواری کرد، وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی به وظیفه‌ای که در حفظ سیما و منظر شهری دارد عمل کند.
در پایان می‌توان ابراز امیدواری کرد سالی که با حضور اهالی دولت در خانه هنرمندان آغاز شده است، سال کاهش شکاف‌های ایجادشده میان اهالی هنر و اهالی سیاست باشد. شکافی که پیش از این نیز از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاون هنری او مورد اشاره قرار گرفته است. هرچند در شرایط موجود، اگرچه مسعود پزشکیان، سیدعباس صالحی و نادره رضایی بر تلاش برای کاهش شکاف و بازگرداندن هنرمندان به عرصه رسمی هنر تاکید کرده و می‌کنند، اما مشخص نیست در عمل به چه میزان از عهده آن برخواهند آمد؟
