شبهای سرد جشنواره/چهلوسومین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر بیآنکه تکاپویی در شهر برانگیزد، شبهایش را یکی پس از دیگری پشتسر میگذارد
اعتراض قطب الدین صادقی به آنچه عدم پرداخت کمکهزینهها و احتمال ادامه پیدا نکردن اجرای عمومی نمایش پس از جشنواره خوانده میشود، همچنین چشمگیر نبودن اجراهای بخش بینالملل و اظهارات مدیر روابطعمومی جشنواره و اعتراض به وضعیت تعامل شهرداری تهران در این باره بخشی از آن چیزی بود که تا اینجا در چهلوسومین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر گذشته است
این شبها، از متروی چهارراه ولیعصر که بیرون بیایید، فضا کمی با شبهای پیش متفاوت است. جای صفِ طویلِ دستفروشان را حالا دو، سه یا چهار دستفروش گرفتهاند. کمی که جلوتر بروید، میبینید که راهی در دلِ ایرانیتِ پیش از این بسته، باز شده است. راهی که رو به سوی ساختمان استوانهای تئاتر شهر دارد، رو به سوی درِ سالنِ اصلی. همانجا که نمایشی خیابانی هم در حال اجراست. استند جدول اجراهای جشنواره هم اینسو و آنسو به چشم میخورد؛ جشنوارهای که از روز چهارشنبه، سوم بهمنماه آغاز شده است و تا پایان هفته، ۱۲ بهمنماه ادامه دارد.
جلوی استندها هستند کسانی که ایستادهاند و جدول را به دنبال ساعت و سالن اجرای نمایشی دنبال میکنند. نام چشمگیر اگر بخواهند احتمالاً چشمشان به نام نادر برهانیمرند، حمیدرضا نعیمی، ندا شاهرخی، نسیم ادبی، ابراهیم پشتکوهی و قطبالدین صادقی میافتد. دنبال کارهای خارجی هم اگر بگردند آثاری از قرقیزستان، ترکیه - پرتغال، ارمنستان، عراق و ازبکستان را میبینند.
پیگیرِ دیدنِ اجرای هنرمندان مقیم بیرون از تهران باشند هم آثاری هست که بتوانند به تماشایش بنشینند. میتوانند طوری برنامهریزی کنند که یکی را در تئاتر شهر ببینند و دیگری را در ایرانشهر یا در سالنهای دیگر؛ مولوی، حافظ و سنگلج. نمایشهای خیابانی هم هست و اجراهایی هم در تماشاخانههای خصوصی، اجراهایی که انتخابشان برعهده مدیران سالنها بوده است.
چهلوسومین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر به دبیری خیرالله تقیانیپور، در دوران مدیریت ادارهکل هنرهای نمایشی و مجموعه تئاتر شهر با حضور سرپرست، تا اینجای کار شاهد اجرای نادر برهانیمرند، حمیدرضا نعیمی و قطبالدین صادقی بوده است. در بخش بینالملل هم نمایشهایی روی صحنه رفتهاند. نمایشهایی از قرقیزستان، ترکیه-پرتغال و ارمنستان. آثاری هم در بخش تئاتر مقاومت اجرا شده است.
حضور وزیر در جشنواره که خبر آن همیشه مهم بوده است در دومین شب ـ پنجشنبه ت چهارم بهمنماه اتفاق افتاد. سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگوارشاد اسلامی نخست به همراه نادره رضایی معاون امور هنری وزارتخانه و هیئت همراه به تماشای نمایش «مرز»، به نویسندگی و کارگردانی ندا قربانیان نشست. او پس از تماشای این اثر، بهعنوان نمایش برگزیده جشنواره هنرستان هنرهای زیبا بر ایجاد تعامل با وزارت آموزشوپرورش تاکید کرد.
صالحی در پاسخ به وضعیت توسعه تماشاخانه سنگلج نیز ابراز امیدواری کرد که سال آینده در ۶۰ سالگی این تماشاخانه، سنگلج بهتری را شاهد باشیم. شب تئاتری وزیر اما در تماشاخانه سنگلج به پایان نرسید. او سپس به تئاتر شهر رفت و در محوطه این مجموعه دو نمایش خیابانی؛ «پلاستیک» به نویسندگی و کارگردانی بهنام کاوه از آبادان و «توپ با توپ» به نویسندگی ناصر کریمینیک و کارگردانی محمد رادمهر از اصفهان را تماشا کرد و کار را با بازدید از دبیرخانه این رویداد به پایان رساند.
نادره رضایی، معاون امور هنری هم تقریباً هر شب در جشنواره حاضر بوده است. او شب اول، به تماشای دو نمایش «دیفن هیدرامین» در تئاتر شهر و «هدویگ» در ایرانشهر نشست. شب دوم، «مرز» را در سنگلج و «خانه مادری» را در ایرانشهر دید و شب سوم، «چند گرگ از عروسی مادرم ماهجان» را در تالار وحدت و «آرداقیون» از ارمنستان را در ایرانشهر. شب چهارم را هم با تماشای «لجنخوار» باز هم در ایرانشهر از سر گذراند. با این حساب دستکم میتوان گفت وزیر و معاون هنریاش روی خوشی به جشنواره نشان دادهاند.
از مقامات دولتی هم کسانی به جشنواره آمدهاند؛ مثلاً غلامرضا تاجگردون، نماینده مجلس که با مهدی آذرپندار از مدیران اسبق سینمایی، احسان عبدیپور نویسنده و کارگردان و جواد صداقت کارگردان تئاتر به تالار حافظ رفت و به تماشای «بیجن» به نویسندگی رضا گشتاسب و کارگردانی مهرداد علیپور از گچساران نشست یا فریدون جهانی معاون اداره گذرنامه و روادید وزارت امور خارجه که «چند گرگ از عروسی مادرم ماهجان» به نویسندگی رضا گشتاسب و کارگردانی احسان جانمی از اصفهان را دید.
سنگینترین وزنه اما در میان مهمانی که تا این جای کار به جشنواره آمدهاند به محمود دولتآبادی تعلق میگیرد. در شب دوم از جشنواره چهلوسوم، پنجشنبه، چهارم بهمنماه تماشاخانه سنگلج و مجموعه تئاتر شهر درحالی میزبان وزیر بودند که تالار وحدت مهمان دیگری داشت. محمود دولتآبادی، با حضور در این تالار به تماشای نمایش «داماهی» نشست.
خالق «کلیدر»، سپس مهمان ادارهکل هنرهای نمایشی شد و اتابک نادری، سرپرست این ادارهکل با او دیدار کرد. جز این درخصوص باقی موارد میتوان به ادامه پیدا کردن اعتراض قطبالدین صادقی روی صحنه پس از پایان اجرای نمایشاش، «آبجیمظفر»، اشاره کرد. اعتراض به آنچه عدم پرداخت کمکهزینهها و احتمال ادامه پیدا نکردن اجرای عمومی نمایش پس از جشنواره خوانده میشود. همچنین میتوان از چشمگیر نبودن اجراهای بخش بینالملل گفت و اظهارات مدیر روابطعمومی جشنواره درباره وضعیت تبلیغات شهری و محیطی این دوره و اعتراض به وضعیت تعامل شهرداری تهران در این باره، سپس توضیح در مورد آنچه گفته شده بود و تلاش برای تلطیف آن و بهعبارتی عذرخواهی.
شب اول؛ شب اعتراض
چهارشنبه، سوم بهمنماه نخستین شبی بود که اجراهای چهلوسومین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر آغاز شد. اما جشنواره یکشب پیش از آن افتتاحیهاش را در هتل نور حیات پشتسر گذاشته بود. افتتاحیهای که مهمانانش دور میزهای گرد نشسته بودند و اجرای بخشی از آن را اتابک نادری، سرپرست ادارهکل هنرهای نمایشی، سپس ایوب آقاخانی، نویسنده و کارگردان تئاتر و مدیر بخش نمایشنامهنویسی جشنواره برعهده داشتند.
مهمترین نکته این افتتاحیه شاید تجلیلها بود و جشن تولدی که برگزار شد. تجلیل از فریده مجد، هوشنگ هیهاوند، فریبا متخصص و محمود پاکنیت و جشن تولدی برای بهزاد فراهانی و اکبر زنجانپور. جشنی که بهزاد فراهانی آن را با آوازخوانی همراه کرد و فضای متفاوتی برای ضبط و ثبتشدن آفرید. به جز این، برگزیدگان بخش عکس، پوستر و نمایشنامهنویسی هم معرفی شدند.
رتبهی اول بخش عکس به شیوا سراج برای نمایش ۲۴۲۴ به نویسندگی و کارگردانی زری اماد رسید. امیرحسین عبادیان در بخش پوستر برای نمایش «بهمن» رتبه اول را به دست آورد و رتبه اول بخش نمایشنامهنویسی هم به شهروز آقاییپور برای نمایشنامه «یک فیل ناپدید شده» تعلق گرفت. ۸۰ ساله شدن بهزاد فراهانی و اکبر زنچانپور در دورهمی افتتاحیه و خبری نشدن زمان و مکان برگزاری آن بهشکل عمومی موجب شد آن شب در قالب یک مهمانی خودمانی، شب قابل قبولی باشد.
چهارشنبه، سوم بهمنماه، نخستین روز از جشنواره چهلوسوم به دبیری خیرالله تقیانیپور -دبیری که انتخاب و ماندنش حاشیه کم نداشت- با اجرای قطبالدین صادقی در سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر و ادامه پیدا کردن اعتراض او پس از پایان نمایشش روی سن همراه بود. او که از ۱۶ دیماه در سالن اصلی روی صحنه رفته است میگوید قرار بود تا دهم اسفندماه به اجرای خود ادامه دهد. صادقی که پس از ۱۰ سال به تئاتر شهر بازگشته است، «سفرنامه آبجیمظفر» را به درخواست خیرالله تقیانیپور، دبیر جشنواره برای حضور در بخش ویژه این رویداد و همچنین اجرای عمومی آماده کرده است.
بخشی که تقیانیپور در نشست خبری جشنواره اعلام کرد به آثار حاضر در آن تا سقف ۵۰۰ میلیون تومان کمکهزینه تعلق میگیرد اما صادقی میگوید نهتنها ریالی دریافت نکرده است که بنا بر تصمیم حمید نیلی، مدیرکل سابق هنرهای نمایشی از ادامه اجرایش نیز ممانعت خواهد شد. او ضمن اشاره به ۳۰ شب روی صحنه بودن هر اثر نمایشی بهعنوان تعداد معمول اجرای هر تئاتر میگوید، نیلی نمایشی تجاری را جایگزین «سفرنامه آبجیمظفر» کرده است.
درحالیکه نیلی میگوید، این گروه ماهها پیش از گروه قطبالدین صادقی برای این بازه زمانی قرارداد بسته بود و تأخیر در آغاز تمرینات و اجرای نمایش توسط گروه «سفرنامه آبجیمظفر» بود که موجب شد از زمان اجرای آن کاسته شود. هرچه که هست قطبالدین صادقی توضیحات حمید نیلی را کذب میخواند و میگوید، با طناب تقیانیپور در این چاه افتاده است.
اینها حرفهایی است که صادقی پیش از روی صحنه بردن اجرایش در جشنواره به رسانهها گفت. او همچنین اعلام کرده بود در صورت عدمپرداخت کمکهزینههای اعلامشده چه از طرف ادارهکل هنرهای نمایشی، چه از طرف جشنواره تئاتر فجر و قطعی نشدن اجرایش تا دهم اسفندماه، در جشنواره روی صحنه نخواهد رفت.
روی صحنه رفتن صادقی در جشنواره اما دستکم نشان میدهد ظاهراً بخشی از این مشکلات باید حل شده باشد هرچند اعتراض او روی صحنه همچنان همانی بود که پیشتر به رسانهها گفته بود. او خطاب به معاون هنری هم همان چیزی را تکرار کرد که به در گفتوگو با رسانهها تکرار کرده بود. اینکه با دفتر معاون هنری وزیر ارشاد تماس گرفته اما موفق به گفتوگو با او نشده است.
اینکه به عقیدهاش مدیر فرهنگی، مدیری است که در مواقع بحران پاسخگو باشد. این که با وجودی که به گفته خودش بارها و بارها به مسئول دفتر رضایی تاکید کرده است که منتظر تماسش است با او تماس نگرفتهاند و او این کار را نهایت بیاحترامی میداند. صادقی در حالی در سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر اینگونه میگفت که رضایی در سالنی دیگر از همان مجموعه به تماشای نمایش «دیفنهیدارمین» نشسته بود.
«سفرنامه آبجیمظفر»، هشتادوسومین نمایشنامهای است که قطبالدین صادقی نوشته و پنجاهوششمین نمایشنامهای که کارگردانی کرده است. اجرای این نمایش در شب نخست جشنواره، در سالنی که خالی از تماشاگر هم نبود، خنده بسیاری گرفت، چه با ضربوسازوآواز و چه با دیالوگهایی که به گمان خود به اتفاقات روز جامعه اشاره میکرند و گاهی تکهای بعضاً تنهبهتنه اروتیسم هم پرانده میشد.
نمایشی سنتی براساس سفر مظفرالدینشاه قاجار به پاریس برای افتتاح نمایشگاه ۱۹۰۰ که طی آن رابطهای عاطفی بین یکی از همراهان شاه -قدمشاد، مطرب حرمسرای دربار و یک سرباز فرانسوی، اتفاق میافتد. در بازگشت به ایران، صادقی برای بیان آنچه بر قدمشاد میرود و یوغ ستمی که بر گرده زنی مطرب گذاشته میشود از یک تصنیف استفاده میکند.
تصنیفی که به قصد تحقیر و بیمایهنشان دادن در مورد شخص مظفرالدین شاه سروده شده و با این بیت آغاز میشود: آبجی مظفر اومده/ برگ چغندر اومده. انتخاب تصنیفی که در آن مظفرالدینشاه به قصد تحقیر آبجی، یک زن خوانده میشود برای بیان شرح مظالمی که بر زنان میرود شاید بزرگترین تناقضی باشد که در مواجهه اولیه با تازهترین اثر قطبالدین صادقی به چشم میآید. جدا از آن اینکه زمان طولانی اثر میتوانست به چیزی بسیار کمتر از این تقلیل پیدا کند، چیزی است که نمیتوان به آن نیندیشید.
حمیدرضا نعیمی دیگر هنرمندی بود که در شب اول جشنواره در تالار چهارسو، هم به کارگردانی پرداخت و هم بازیگری؛ «اینک انسان» به نویسندگی و کارگردانی نعمیمی که یکی از نقشهایش؛ پونتیوس پیلاطس، از ۲۱ آذر تا ۲۸ دیماه برعهده میکائیل شهرستانی بود و از ۳۰ دی تا ۲ بهمنماه برعهده نویسنده و کارگردان. داستان «اینک انسان» که پیش از جشنواره نیز در همین سالن به اجرای عمومی پرداخت، در صحنهای با طراحی مینیمالیستی به شرح ساعات پایانی زندگی حضرت مسیح و محاکمه او در کاخ پونتیوس پیلاطس اختصاص دارد.
فضای اطراف تئاتر شهر اگر به واسطه حضور دستفروشان و روشنایی چراغها و رفتوآمد تماشاگرانِ نهچندان زیاد آثار نمایشی کمی به فضای برگزاری احتمالی یک جشنواره نزدیک است، برای رسیدن به ایرانشهر باید از میان تاریکی محوطه پارک هنرمندان عبور کرد تا خود را در تالارهای استاد سمندریان و دکتر ناظرزاده کرمانی دید. ایرانشهر در روز اول میزبان یکی دیگر از اجراهای بخش ویژه بود که با دعوت دبیر به جشنواره آمدهاند.
نمایش «هدویگ» (برداشتی آزاد از «مرغابی وحشی» هنریک ایبسن با نگاهی به ترجمههای بهزاد قادری، اصغر رستگار، میرمجید عمرانی و منوچهر انور) به کارگردانی نادر برهانیمرند. نادر برهانیمرند پس از ۸ سال دوری از صحنه دست روی اثری گذاشت که پیش از در سال ۱۳۸۶ نیز آن را روی صحنه سالن چهارسوی مجموعه تئاترشهر برده بود. میان اجرای ۱۷ سال پیش برهانیمرند از «مرغابی وحشی» اما با «هدویگ» تفاوتهای بسیار زیادی وجود داشت.
او اینبار با خوانشی تازه که معطوف به ذهنیت هدویگ یا همان دخترک 14ساله نمایشنامه «مرغابی وحشی» است، روایتی کموبیش تازه و تا حدودی زنانه از جهان ایبسن را به صحنه برد. این دومین نمایشی بود که نادره رضایی در روز اول جشنواره به تماشای آن نشست.
شب دوم؛ شب وزیر و محمود دولتآبادی
دومین شب از چهلوسومین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر، پنجشنبه، چهارم بهمنماه، همچنان با اجرای «سفرنامه آبجیمظفرِ» قطبالدین صادقی در سالن اصلی تئاتر شهر و «اینک انسانِ» حمیدرضا نعیمی در تالار چهارسو همراه بود. شبی که سیدعباس صالحی برای تماشای نمایش «مرز» به سنگلج رفت، سپس دو نمایش خیابانی در محوطه تئاتر شهر دید و بعد هم به دبیرخانه سر زد.
در این شب محمود دولتآبادی برای تماشای «داماهی» به نویسندگی احمد ندافی و الهه کیانی و کارگردانی احمد ندافی از یزد به تالار وحدت رفت. نمایشی بهعنوان تازهترین کار گروه پتواژ که براساس داستان «ماهی و ماهیگیر» اثر الکساندر پوشکین شکل گرفته، تجربه اجرا در کشور روسیه را نیز داشته و به جشنوارههایی از کشورهای تایلند و تونس هم دعوت شده است.
شب دوم با اجرای نخستین نمایش بخش بینالملل جشنواره نیز همراه بود؛ نخستین اثر از میان ۹ اثر حاضر در این بخش. «یک گوزن مادر» به نویسندگی ادیل بولوربک اوغلو و باختیگول آسانووا به کارگردانی شارشن شیشنوف از قرقیزستان، در دومین شب از جشنواره در تالار استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه رفت. «یک گوزن مادر»، براساس داستانی از افسانههای مردم قرقیز، یک نمایش بدون کلام همراه با لالاییخوانی اجراگران و موسیقی زنده بود.
نمایشی ساده، نه در حد و اندازه جشنواره تئاتر فجر، که داستانی ساده از محافظت شدن پسری کوچک به دست گوزنی ماده را روایت میکرد. پسرک بزرگ میشود، ازدواج میکند و فرزندی به دنیا میآورد و در پایان کشته شدن گوزن ماده را به دست یک شکارچی به سوگ مینشیند. اینها همراه با موسیقی و لالاییخوانی در میان دود غلیظی که گروه قرقیزی روی صحنه به پا کرده بود مجموع چیزی بود که در دومین شب از جشنواره چهلوسوم روی صحنه تالار استاد سمندریان رفت. در این شب نمایشهای دیگری هم از کرمان، بوشهر، خرمآباد و بیجار روی صحنه رفتند.
شب سوم؛ شب تقدیر از گروههای خارجی
دو اثری که جمعه، پنجم بهمنماه، در سومین شب از چهلوسومین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر در بخش ملل روی صحنه رفتند یکی «چیزهایی که حمل میکنیم» به نویسندگی و کارگردانی فرانسیسکو کماچو، محصول مشترک پرتغال و ترکیه بود و دیگری «آرداقیون» به نویسندگی و کارگردانی ژیرایر داداسیان از ارمنستان. یکی در تالار چهارسوی مجموعه تئاتر شهر و دیگری در تالار استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر. هر دوی این نمایشها اگرچه در سالنهایی پر تماشاگر روی صحنه رفتند اما باز هم آثاری نبودند که تماشاگر را شگفتزده کنند یا حتی به تحسین وادارند. «چیزهایی که حمل میکنیم»، اثری تولیدشده در ترکیه توسط نویسنده و کارگردانی پرتغالی که تاکنون در پرتغال و آلمان هم روی صحنه رفته است، در شب سوم جشنواره چهلوسوم، سیامین اجرای عمومی خود را پشت سر گذاشت.
این توضیحاتی بود که میهران توماسیان بازیگر، تهیهکننده و سرپرست گروه در غیاب نویسنده و کارگردان اثر داد. او که پیشتر هم در جشنواره تئاتر فجر حضور داشته است، در مورد «چیزهایی که حمل میکنیم» گفت این اجرا در مورد چیزهایی است که انسان در طول زندگی میان خود و آنها پیوندی احساس میکند، تا زمانی که تصمیم به ترکشان و مهاجرت میگیرد اما آن پیوندها ترکش نمیکنند. «آرداقیون» دیگر اجرای بخش ملل بود که نویسنده و کارگردان آن هم، ژیرایر داداسیان پیشتر در جشنواره تئاتر فجر حضور داشته است.
«آرداقیون» در مورد یک شخصیت تاریخی، یک بازیگر تئاتر، به نام آرداقیون بود که در دوران روم باستان روی صحنه میرفت. حاکمان روم باستان که مسیحیان را خطرناک میدیدند، هنرمندان را به روی صحنه بردن نمایشهایی برای تمسخر مسیح تشویق میکردند. آرداقیون اما حاضر به این کار نشد و چون این کار را نکرد توسط دیگر اعضای گروه نمایش به صلیب کشیده شد و اولین شهید صحنه نام گرفت.
در شب تقدیر از گروههای خارجی نخست اتابک نادری سرپرست ادارهکل هنرهای نمایشی با گروه نمایش «یک گوزن مادر» از قرقیزستان دیدار کرد و نادره رضایی، معاون امور هنری پایانش را با حضور در تماشاخانه ایرانشهر و تقدیر از گروه ارمنستانی نمایش «آرداقیون» رقم زد. ازجمله همراهان او در این مراسم احمد مسجدجامعی، وزیر پیشین فرهنگوارشاد اسلامی بودند.
شب چهارم؛ شب مقاومت
چهارمین شب از چهلوسومین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر را با روی صحنه رفتن چهار اثر نمایشی از میان آثار منتخب نوزدهمین جشنواره ملی تئاتر مقاومت، میتوان شب مقاومت نامید. در این میان نمایش «لجنخوار» میزبان نادره رضایی بود تا او پس از تماشای «آرداقیون» و «هدویگ» در شبهای گذشته در ایرانشهر، بار دیگر به این تماشاخانه بیاید. «لجنخوار» داستان ماهی لجنخواری در اروندرود که شاهماهی شده است اما تنها نمایش روی صحنه رفته در حوزه تئاتر مقاومت نبود. در این شب مجموعه تئاتر شهر هم میزبان «پروانه بر ناقوس» و «بامن بمان» شد و در تالار مولوی هم «خالکوب» روی صحنه رفت.
«پروانه بر ناقوس» به نویسندگی فارس باقری و کارگردانی علی افشار، پیش از نیز طعم اجرای عمومی را در سالن قشقایی مجموعه تئاتر شهر چشیده بود. این نمایش اینبار در تالار چهارسو اجرا شد. نمایشی که میشد ردپای داستان کوتاه «اتاق پر غبار» اصغر عبداللهی را در آن دنبال کرد. در «پروانه بر ناقوس» اگرچه کوشیده شده بود تغییراتی ایجاد شود، اما باز هم رد پرپرنگ اتاق کوچک الفی که نیمهتاریک بود دیده میشد.
«اتاقی که در و دیوار، اشیاء، لباسهای آویزان از رختآویز چوبی و آباژور، یا زرد بود یا قهوهایرنگ یا قرمز و شعله شمعی که میسوخت، تکان نمیخورد چون باد به اتاق نمیآمد.» «با من بمان»، به نویسندگی و کارگردانی پدرام رحمانی از ارومیه هم پیشتر در سالن آمفیتئاتر ماه حوزه هنری آذربایجان غربی اجرا شده بود. این نمایش که به مقاومت مردم فلسطین پرداخت این بار در تالار سایه مجموعه تئاتر شهر روی صحنه رفت. «خالکوب» به نویسندگی و کارگردانی مهرداد بخشی از رشت هم آمده بود تا از قدرت حیرتانگیز رسانهها در بازتعریف حقیقت بگوید. این نمایش در تالار مولوی روی صحنه رفت. این که سالن نمایشهای حوزه مقاومت خالیتر از سالن دیگر نمایشهاست هم لابد مسئلهای است که باید در بحثی جداگانه به آن پرداخت.
در کنار صحنهایها
در کنار نمایشهای صحنهای که خود شوری برنمیانگیزد، جشنواره دو بخش اجرایی دیگر هم دارد و یک نمایشگاه و یک سمینار و کارگاههای آموزشی. بخش تئاتر خیابانی این روزها در محوطه همچنان در دست تعمیر تئاتر شهر برپا میشود، همچنین در پهنه رودکی، محوطه میدان هفت تیر، فرهنگسرای رازی، ایوان انتظار مترو میدان ولیعصر و گذر فرهنگ منطقه عباسآباد. تماشاخانههای خصوصی هم بخش بهعلاوهفجر را برگزار میکنند.
موضوع سمینار هم «جایگاه و جریان نمایشنامهنویسی در ایران بعد از انقلاب اسلامی» است که طی دو روز، شنبه ششم و یکشنبه هفتم بهمنماه برگزار شد. کارگاههای آموزشی نیز از سوم بهمنماه شروع شدهاند و تا سیزدهم بهمنماه ادامه دارند و مدرسانش فرهاد مهندسپور، محمد چرمشیر، مسعود دلخواه، فریندخت زاهدی، حامد نصرآبادیان و سریجیت رامانان از هند هستند. بخشی از آنچه تا روز شنبه، ششم بهمنماه بر چهلوسومین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر گذشت، از این قرار بود و برای قضاوت در مورد آن باید تا پایانش، جمعه دوازدهم بهمنماه منتظر ماند.