از پوستر مادر تا بازگشت سیمرغ مردمی/نگاهی به پیشرخدادهای چهل وسومین جشنواره فیلم فجر
ایده اصلی پوستر که از اثر ماندگار زنده یاد علی حاتمی برگرفته شده است با استقبال همراه شد اما انتقاداتی به نحوه اجرای آن صورت گرفت که با توجه به نقطه نظرات حرفهای اعلام شده، با تصمیم دبیر جشنواره، پوستر جشنواره چهلوسوم با انجام اصلاحات و پس از تائید استاد ابراهیم حقیقی منتشر خواهد شد
دو بحران سلامت و سیاست، یعنی شیوع کرونا و حوادث شهریورماه ۱۴۰۱به‌بعد، سینما و مناسبات آن را تحت‌تاثیر خود قرار داده بود که بحران عمومی را به بحران در سینما هم کشاند که دامنه آن، جشنواره فیلم فجر و کیفیت برگزاری آن را هم دربرگرفت و جشنواره فیلم فجر به‌عنوان بزرگترین رخداد سینمایی سال در سه سال اخیر کم‌رمق‌ترین ادوار تاریخی خود را تجربه کرد؛ جشنواره‌ای که نه مخاطبان که سینماگران هم دیگر به آن بر سر مهر نبودند و اساساً دل و دماغ جشنواره رفتن نداشتند و عملاً جشنواره فیلم فجر به جشنواره‌ای خنثی و بی‌رمق تبدیل شد؛
جشنواره‌ای که سینما را در کانون توجه جامعه قرار می‌داد، به محاق رفت و نقش سینمایی و فرهنگی خود را از دست داد. حالا با تغییر دولت و مدیران سینمایی به نظر می‌رسد جشنواره امسال شاهد پویایی بیشتری باشد و دست‌کم از رخوت چند سال اخیر خارج شود. حضور منوچهر شاهسواری به‌عنوان دبیر جشنواره چهلوسوم، خود یکی از مصادیق این مدعاست.
او بعد از زنده‌یاد سیف‌الله داد، دومین دبیر جشنواره فیلم فجر است که بیشتر سینماگر است تا مدیر یا سیاستمدار. او مثل «داد» و «بهشتی»، یک ادبیات شیوای فرهنگی دارد. او مثل محمد حیدری و محمدمهدی عسگرپور، زیبایی‌شناسانه به جشنواره می‌نگرد و ثابت می‌کند که تفاوت دارد چه کسی «دبیر» فجر باشد. نشانه‌هایی هم از متفاوت بودن جشنواره چهلوسوم به چشم می‌خورد که امید بازگشت این قطار به ریل و روال خود را بیشتر می‌کند. در این گزارش به مرور برخی از این اتفاقات می‌پردازیم که حول محور جشنواره رخ داده است.
بازگشت فیلم اولی‌ها به میدان رقابت
ازجمله اقدامات خوبی که در جشنواره امسال صورت گرفته، این است که پس از سال‌ها، امسال و در چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر، دبیر جشنواره طرح تازه‌ای درانداخته و تلاش کرده نگاه ویژه‌ای به فیلمسازان فیلم اولی داشته باشد. این اتفاق از این نظر می‌تواند مهم باشد که آثار منتخب فیلم‌اولی‌ها در همه حوزه‌ها با سایر آثار رقابت خواهند کرد و این موضوع به‌خودی‌خود می‌تواند یکی از ویژگی‌های جشنواره فیلم فجر امسال باشد.
رأی قاطبه سینماگران جوانی که فیلم اولشان را امسال روانه جشنواره می‌کنند و این بخت را دارند که اثرشان توسط هیئت انتخاب جشنواره پذیرفته شود، این خبری خوشحال‌کننده است. چراکه جشنواره هم امکان دیده شدن این آثار را فراهم می‌کند و هم ساخت آثار بعدی ـ در صورت درخشش ـ تسهیل خواهد شد. از همه اینها گذشته حق دست‌اندرکاران دیگر فیلم اولی که در مراحل ساخت در کنار فیلمساز بوده‌اند، در جشنواره محفوظ می‌ماند که این اتفاق بزرگی در جشنواره امسال خواهد بود.
باید اذعان کرد که جشنواره فیلم فجر بیشترین تاثیر را در نحوه و کیفیت حضور فیلمسازان در آینده دارد. به همین دلیل نباید از «بزنگاهی» به‌نام جشنواره فیلم فجر در «هویت‌بخشی» به فیلمسازان جوان غافل شد. این سویه جذاب تصمیم اخیر دبیر جشنواره فیلم چهلوسوم فیلم فجر است که اثرات آن را می‌توان در سال‌های آینده دید. تجربه سال‌های قبل نشان داده که فیلمسازان اولی یکسره خالق شگفتی بوده‌اند. هیچ بعید نیست بار دیگر شاهد این اتفاق باشیم. از آنجا که در بخش نگاه نو جشنواره امسال، به شکل مستقیم با هنرمندان جوان و باانگیزه روبه‌روییم، احتمال اینکه در این بخش با آثار غافلگیرکننده روبه‌رو شویم به نظر زیاد می‌رسد.
تصویر مادر بر پوستر جشنواره
ازجمله اتفافات جدیدی که هم مورد توجه و هم نقد اهالی رسانه و هنر قرار گرفته، طراحی پوستر چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر است که با عکسی از عزیز ساعتی و طراحی ابراهیم حقیقی با یادی از فیلم سینمایی «مادر» رونمایی شد. رونمایی از این پوستر جشنواره چهلوسوم با حضور رائد فریدزاده رئیس سازمان سینمایی، منوچهر شاهسواری دبیر جشنواره، احترام برومند بازیگر پیشکسوت سینما، احمد بخشی، عبداله اسکندری، مرتضی شایسته و یونس صباحی عوامل فیلم سینمایی «مادر»، اعضای هیئت انتخاب مسابقه سینمای ایران جشنواره و مدیران سینمایی در ستاد جشنواره برگزار شد.
در این آئین رونمایی منوچهر شاهسواری دبیر جشنواره ضمن گرامیداشت یاد و خاطره‌ی مرحوم ژاله علو از زنان تاثیرگذار عرصه فرهنگ و هنر ایران گفت: «بنا بود پوستر همزمان با ایام گرامیداشت روز مادر رونمایی شود اما درگذشت مرحوم علو باعث شد تا به ادب و احترام این بانوی بزرگ، مراسم را چند روزی به تعویق بیندازیم. جشنواره یک رویداد ملی است و این رویداد ملی در سرزمین ایران اتفاق می‌افتد. رویدادی که متعلق به هیچ‌کس نیست و در عین حال متعلق به همه ماست که امیدوارم این ایده تا پایان جشنواره پابرجا بماند»
به گفته شاهسواری: «رویداد جشنواره فجر در سرزمین عزیز ما، مادر ماست، وطن مادر و مادر وطن. این چیزی است که در جزء به جزء زیست تاریخی فرهنگی ما وجود دارد، اگر به یاد بیاوریم همدیگر را و گاهی اوقات به بهانه جشنواره فرصتی باشد تا دل‌هایمان کمی صاف شود و گاهی اوقات حتی چشمانمان برای همدیگر تر شود. تر شدن چشمان ما در این سرزمین برای همدیگر باعث و بانی حیات و قوام فرهنگی این سرزمین است. ضرب‌المثلی در فارسی داریم که می‌گوید «سنگ روی سنگ بند نمی‌شود»، این همه بنا در تاریخ چگونه روی همدیگر قرار گرفته‌اند؟ سنگ‌ها جز با ملات با هیچ‌چیز دیگری روی هم قرار نمی‌گیرند، استواری سنگ‌ها به ملات‌شان است و ملات این سرزمین؛ فرهنگ، اعتقاد و تمدن‌اش است.»
دبیر چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر درباره گلایه‌هایی که وجود دارد هم توضیح داد: «همه ما همچنان در همین سرزمین فیلم می‌سازیم، گاهی حال ما خوب است، گاهی ناراحت هستیم و گاهی گلایه داریم و زبان به شکایت می‌گشاییم اما یک چیز را خیلی خوب درک می‌کنیم، زندگی بهتر را تصویر کنیم و ما در قلب‌مان این اعتقاد را داریم که فیلم می‌سازیم تا رویاهایمان را به تصویر بکشیم. بخشی از این رویاها نیاز زیستی ما و بخشی دیگر نیاز به آینده ما را نشان می‌دهد. گاهی با رویاهایمان فردایمان را به تصویر می‌کشیم و آرزو می‌کنم که جشنواره امسال برای رویاهای فردای فرزندان این سرزمین تبدیل به یک خاطره دلنشین شود.»
شاهسواری درخصوص دلیل انتخاب تصویری از فیلم سینمایی «مادر» به‌عنوان پوستر جشنواره چهلوسوم هم گفت: «همه ما در سنین مختلف احتمالاً فیلم «مادر» را دیده‌ایم و در ذهن‌مان خاطره ساخته‌ایم. این خاطره در جشنواره چهلوسوم یکبار دیگر می‌خواهد زنده شود و تصویری که از خودش می‌خواهد بیرون ارائه بدهد، این است که ما هرچند در احترام به زنان و مادران این سرزمین کم گذاشته‌ایم اما دلمان با آنهاست و کم گذاشتن ما را حتماً خواهند بخشید. سینمای ایران نباید یادش برود که بزرگ‌تر است و سابقه و خاطره دارد. سینمای ایران دیروز متولد نشده، فرهنگ و هنر ایران هم دیروز متولد نشده است، سابقه، تاریخ و عمق دارد و تعمیق این فرآیند وظیفه تک‌تک ماست.»
البته نسبت به کیفیت طرح پوستر انتقاداتی مطرح شد که مدیر روابط عمومی جشنواره دراینباره اظهار داشت: خوشبختانه ایده اصلی پوستر که از اثر ماندگار زنده یاد علی حاتمی برگرفته شده است با استقبال همراه شد اما انتقاداتی به نحوه اجرای آن صورت گرفت که با توجه به نقطه نظرات حرفهای اعلام شده، با تصمیم دبیر جشنواره، پوستر جشنواره چهلوسوم با انجام اصلاحات و پس از تائید استاد ابراهیم حقیقی منتشر خواهد شد.
مسعود نجفی با اشاره به رونمایی زودهنگام پوستر جشنواره نسبت به ادوار گذشته گفت: این مزیت باعث شد تا با بهره‌گیری از نظرات دلسوزانه به‌زودی نسخه بهتری را از پوستر نهایی و منتشر کنیم.
بازگشت سیمرغ مردمی به جشنواره
یکی از اتفاقات خوب جشنواره چهلوسوم و پس از گذشت سه دوره از حذف سیمرغ مردمی جشنواره فیلم فجر، با تصمیم برای بازگشت سیمرغ بلورین این بخش به جشنواره چهلوسوم، جلسه هماهنگی درباره چگونگی برگزاری آرای مردمی با حضور منوچهر شاهسواری(دبیر جشنواره)، علی آشتیانی‌پور(مسئول برگزاری آرای مردمی و نماینده خانه سینما) و تعدادی از کارشناسان اجرایی و نمایندگان سامانه سمفا در دبیرخانه این جشنواره برگزار شد.
منوچهر شاهسواری، دبیر جشنواره با ابراز امیدواری از بازگشت این سیمرغ به جشنواره فیلم فجر، گفت: باتوجه به اعتبار و اهمیت سیمرغ مردمی برای فیلمسازان و مخاطبان سینما، در تلاش هستیم با بررسی مشکلات و مسائل بحث‌برانگیز ادوار گذشته، همچنین استفاده از فرآیندهای جدید و درنتیجه رسیدن به سازوکاری ایمن در جشنواره پیش‌رو امکان انتخاب فیلم مورد علاقه و اخذ رأی از سوی مخاطبان فراهم شود تا بار دیگر شاهد اهدای سیمرغ مردمی به فیلمسازان باشیم. سیمرغ مردمی که هرساله از اعتبار ویژه‌ای بین صاحبان آثار و مخاطبان برخوردار است، از شانزدهمین دوره جشنواره فیلم فجر به سبد جوایز اضافه شد و تا سی‌ونهمین دوره از جشنواره فیلم فجر، ۲۹ فیلم موفق به کسب این سیمرغ شدند.
ویژگی‌های هیئت انتخاب فجر ۴۳
در حالی از سوی منوچهر شاهسواری دبیر جشنواره، هفت عضو هیئت انتخاب بخش سینمای ایران معرفی شدند که مهمترین نکته در نگاه اول، حذف غلبه مدیران دولتی در این ترکیب نسبت به سینماگران است. رعنا آزادی‌ور (بازیگر)، آرش خوشخو (روزنامه‌نگار و منتقد سینما)، سعید سهیلی (نویسنده، کارگردان و تهیه‌کننده)، منیر قیدی (نویسنده و کارگردان)، حسین کرمی (مدیر فرهنگی)، محمود گبرلو (کارشناس رسانه و منتقد سینما) و محمدرضا مصباح (تهیه‌کننده) هفت چهره سینمایی هستند که به انتخاب منوچهر شاهسواری قرار است ترکیب فیلم‌های چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر را انتخاب کنند.
باتوجه به آمار ارائه‌شده درخصوص ترکیب آثار متقاضی حضور در جشنواره و حضور دو فیلمساز زن در مقام کارگردان و ۴ سینماگر زن نیز در مقام تهیه‌کنندگی، حالا و با حضور دو سینماگر زن (منیر قیدی و رعنا آزادی‌ور) در ترکیب هیئت انتخاب اهمیت حضور زنان در جشنواره امسال دوچندان شده است. نکته قابل تأمل دیگر این است که برخلاف سال‌های قبل که ترکیب هیئت انتخاب عمدتاً از مدیران دولتی تشکیل شده بود، امسال هیچ مدیری از بدنه سازمان سینمایی در هیئت انتخاب حضور ندارد و حسین کرمی عملاً تنها فرد ترکیب هیئت انتخاب با سابقه مدیریت فرهنگی محسوب می‌شود تا پس از سال‌ها جشنواره شاهد یک ترکیب کاملاً سینمایی و نه صرفاً دولتی-مدیریتی باشد.
نکته سوم نیز حضور دو روزنامه‌نگار و منتقد سینمایی باسابقه در جمع اعضای هیئت انتخاب است. محمود گبرلو، منتقد و مجری باسابقه و آرش خوشخو، سردبیر روزنامه هفت صبح، دو نماینده اهالی رسانه در جمع اعضای هیئت انتخاب فجر ۴۳ هستند تا امیدواری نسبت به انتخاب تخصصی‌تر آثار و قوام کیفی آثار بخش مسابقه بیشتر شود.
خوشخو درباره حضور منتقدان در هیئت انتخاب می‌گوید: «منتقدان طی سال‌ها این توانایی را به دست آورده‌اند که مجموعه سینما را رصد کنند و به مسائلی همچون محتوا، پیام، فرم، بازیگری و... به‌صورت تخصصی توجه نشان دهند. حتی در انتخاب‌های مربوط به حوزه ورزش و برای مثال رویداد توپ طلا نیز مجموعه کارشناسان فوتبال، تئوریسین‌ها و نویسنده‌های ورزشی در کنار یکدیگر حضور دارند. حضور منتقدان در ترکیب هیئت‌های انتخاب رویدادهای مختلف می‌تواند موجب شود تا انتخاب‌ها از جامعیت بیشتر و بهتری برخوردار باشند و به همین دلیل حضور منتقدان و روزنامه‌نگاران در حوزه‌های هنر، سینما، اقتصاد و... امری ضروری است.»
جشنواره فیلم فجر دارای ظرفیت‌های بسیاری است و می‌تواند بار دیگر به‌عنوان مهمترین اتفاق فرهنگی کشور و حتی تمام منطقه، مرجعیت خود را به دست آورد. با حضور آقای شاهسواری و دیگر افراد حرفهای که در جشنواره امسال حضور داشته و مورد مقبولیت اهالی سینما و روزنامه‌نگاران هستند، این جشنواره می‌تواند یک بازتاب درست از جامعه سال ۱۴۰۳ ایران ارائه کند.
همچنین از دیگر ویژگی‌های اعلام زودهنگام هیئت انتخاب، جلوگیری از گمانه‌زنی و حاشیه‌سازی برای جشنواره بود. اتفاقی که طی سال‌های گذشته به محل گمانه‌زنی رسانه‌ای تبدیل شده بود و امسال بدون هیچ حاشیه‌ای ترکیب هیئت انتخاب و هیئت داوران مسابقه تبلیغات اعلام شد تا فضای جشنواره در آرامش به فعالیت خود بپردازد و این امیدواری را به وجود آورده که در ادامه نیز جشنواره بدون حاشیه و گمانه‌زنی‌های مرسوم بتواند بخش‌های مختلف خود را مدیریت کند.
باتوجه به ویژگی‌هایی که در بالا اشاره شد امید این است که همانطور که در متن حکم منوچهر شاهسواری دبیر جشنواره نیز خطاب به اعضای هیئت انتخاب قید شده، جشنواره چهلوسوم محلی برای کشف استعدادهای جدید و پویایی سینمای ایران باشد. با معرفی هیئت انتخاب، برخی نگاه مثبت به این ترکیب داشتند و برخی هم آن را به تندی نقد کردند.
در میان منتقدانی که نظر مخالف دارند، سابقه کاری افرادِ انتخاب‌شده ـ به‌خصوص در سال‌های اخیر ـ و نیز کم شدن چهره‌های معتبر و شناخته‌شده جزء نقاط منفی برشمرده شده است. اما از آن سو، حضور دو سینماگر زن، کمرنگ شدن وجه مدیریتی اعضای هیئت انتخاب، حذف نماینده شورای پروانه نمایش و کم شدن وزنه سانسورگری اعضا از مهمترین ویژگی‌های این هیئت انتخاب است. البته یک نکته مثبت دیگر این است که برخلاف برخی از دوره‌های جشنواره فجر به‌خصوص دوره‌های اخیر، اسامی هیئت انتخاب تقریباً همزمان با شروع کار آنها، به دور از پنهان‌کاری و در روندی شفاف اعلام شد که این اتفاق می‌تواند نویدبخش این مسئله هم باشد که همانند چند سال قبل، ستاد جشنواره فجر اسامی تمام متقاضیان شرکت در جشنواره فجر را نیز پس از مشخص شدن فیلم‌های راه‌یافته به این رویداد، منتشر کند.
علاوه بر اینها دیگر نکته قابل‌توجه هیئت انتخاب دوره چهلوسوم جشنواره فیلم فجر حضور افرادی است که برای نخستین‌بار چنین مسئولیتی را تجربه می‌کنند؛ البته به‌جز حسین کرمی که در تمام دوره‌های جشنواره فیلم فجر رکورددار عضویت در هیئت انتخاب است. با این حال باتوجه به تمام نظرات مطرح‌شده درباره هیئت انتخاب، این نکته را هم نباید فراموش کرد که به نظر می‌رسد به‌دلیل شرایط خاصی که سینما در یکی، دو سال اخیر داشته و مجوزهایی که برای تولید صادر شده، تقریباً قابل پیش‌بینی است که از میان سینماگران حرفهای کدام‌یک به جشنواره راه پیدا می‌کنند. به این ترتیب مسئله اصلی احتمالاً در انتخاب فیلم‌های اول خواهد بود و شاید محک اصلی این هیئت انتخاب در میان این فیلم‌ها باشد.
مسابقه تبلیغات سینمای ایران
موضوع تبلیغات در هنر هفتم، بحثی پردامنه و گسترده است که می‌توان از زوایای مختلف و در نسبت با مفاهیم زیبایی‌شناسی، مخاطب‌شناسی و تجاری‌سازی یک محصول به ارزیابی کم و کیف اقلام تبلیغی در سینما پرداخت. فارغ از اینکه وجود بخش «مسابقه تبلیغات سینمای ایران» با سه سیمرغ بهترین «عکس»، «تیزر» و «پوستر» در جشنواره فیلم فجر اتفاق مثبتی به‌شمار می‌آید، انتخاب گروهی از چهره‌های متخصص و اهل فن به‌عنوان هیئت داوران، نکته مهم این بخش در جشنواره چهلوسوم است.
حامد بهداد(بازیگر)، کمال تبریزی(نویسنده و کارگردان)، بهزاد خورشیدی(طراح گرافیک)، شهاب‌الدین عادل(فیلمساز و عکاس) و کامران قدکچیان(فیلمساز و تدوین‌گر) افرادی هستند که به بررسی و ارزیابی آثار رسیده به دبیرخانه می‌پردازند؛ چهره‌هایی که هر یک به‌دلیل تخصص و تجربه قبلی، این اطمینان را ایجاد می‌کنند که امسال فرآیند داوری آثار با عدالت بیشتری همراه خواهد بود. اظهارنظر داوران این بخش نشان می‌دهد که برای ارزیابی آثار ارسال‌شده به جشنواره، معیارهای متفاوتی مدنظر آنها قرار دارد.
برای مثال کمال تبریزی علاوه بر اشاره به زمینه‌های مختلف تبلیغ محصولات سینمایی و اهمیت به‌کارگیری رویکردی موثر و به‌روز در این حوزه، از لزوم به‌کارگیری صداقت در معرفی یک اثر صحبت به میان آورد و تاکید کرد که محتوای ارائه‌شده در پکیج تبلیغاتی باید به‌گونه‌ای طراحی شود که درنهایت انتظار به وجودآمده در مخاطب را پاسخ دهد. بهزاد خورشیدی نیز عنوان کرده است که بخش مسابقه تبلیغات سینمای ایران همواره برای هنرمندان شاغل در این حوزه دارای اهمیت بوده و بر کیفیت آثار سال‌های بعد نیز موثر است.
با وجود ترکیب هیئت داوران آگاه و مطلع در بخش مسابقه تبلیغات سینمای ایران در چهل‌وسومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر، فهرست اعلام برندگان سیمرغ‌های این بخش در روز افتتاحیه جشنواره می‌تواند حاوی نکات کلیدی باشد و بررسی آثار مربوط به هر یک از این هنرمندان، مسیر تازه‌ای را پیش روی سایر فعالان این حوزه قرار دهد. بهزاد خورشیدی، طراح گرافیک و عضو هیئت انتخاب بخش مسابقه تبلیغات سینمای ایران در این دوره از جشنواره درخصوص نقش اقلام تبلیغی در معرفی یک فیلم و اهمیت این بخش در جشنواره فیلم فجر گفت: «موضوع پروپاگاندا یا تبلیغات مربوط به فیلم‌ها مدت‌هاست که در سینما مورد تاکید قرار می‌گیرد. این موضوع عنصر بسیار مهمی در معرفی یک فیلم سینمایی به‌شمار می‌رود.
داوری و فرآیند قضاوت آثار مقوله بسیار سخت و پیچیده‌ای است و در آن باید به دنبال رعایت اصل عدالت بود. آثار افرادی که پس از داوری انتخاب نمی‌شود، ممکن است دارای استانداردهای لازم باشد. به‌طورکلی در تمام دنیا موضوع داوری تا حد زیادی با سلیقه هیئت داوران در ارتباط است. اگر هدف‌گذاری به‌درستی صورت پذیرد، انتخاب‌های داوران نیز با عدالت همراه خواهد شد. وجود بخش مسابقه تبلیغات سینمای ایران فارغ از دریافت جایزه همواره برای هنرمندان شاغل در این حوزه بسیار دارای اهمیت بوده و بر کیفیت آثار سال‌های بعد نیز موثر است.»
مکان جشنواره و قصه پرماجرایش
جشنواره فیلم فجر در طول چهار دهه، از سالن‌های کوچک و ساده تا مکان‌های مدرن و پیشرفته برای میزبانی سینمای رسانه حرکت کرده است. اما این جابه‌جایی‌های مکرر، ضرورت انتخاب یک مکان ثابت را بیش از پیش نمایان می‌کند؛ مکانی که بتواند تجربه‌ای حرفهای و بی‌نقص برای اهالی رسانه به ارمغان آورد. آیا وقت آن نرسیده که جشنواره مهمترین رویداد سینمایی ایران، به ثباتی پایدار در این زمینه دست یابد؟ جشنواره فیلم فجر، به‌عنوان مهمترین رویداد سینمایی ایران، در طول چهار دهه برگزاری، دستخوش تحولات بسیاری بوده است.
یکی از بخش‌های کلیدی این جشنواره، سینمای رسانه است؛ فضایی اختصاصی برای خبرنگاران، منتقدان و فعالان رسانه‌ای که نقشی محوری در پوشش و تحلیل این رویداد ایفا می‌کنند. اما آنچه در تاریخچه سینمای رسانه جشنواره به چشم می‌خورد، نبود یک مکان ثابت و مشخص برای این بخش است. در سال‌های ابتدایی گام‌های نخست در سینماهای ساده جشنواره فیلم فجر در دوره ۱۱ با انتخاب سینما شهر قصه برای سینمای رسانه کار خود را آغاز کرد.
این انتخاب، هرچند امکانات محدودی داشت، اما نقطه شروعی برای ایجاد فضایی تخصصی برای اهالی رسانه بود. در ادامه، در دوره‌های ۱۲ و ۱۳، جشنواره به سینما قدس نقل مکان کرد؛ سالنی که به‌دلیل موقعیت مکانی مناسب و ظرفیت بیشتر، گامی رو به جلو محسوب می‌شد.
دهه ۷۰: تثبیت با سینما استقلال بود. از دوره ۱۴ تا ۲۲، سینما استقلال در مرکز تهران، انتخاب اصلی جشنواره برای سینمای رسانه بود. این سالن، به‌دلیل دسترسی آسان، امکانات به‌روزتر نسبت به گزینه‌های پیشین و ظرفیت مناسب، توانست برای ۸ دوره متوالی میزبان رسانه‌ها باشد. دوره ۲۰ البته استثنا بود؛ جایی که علاوه بر استقلال، سالن حجاب نیز به‌عنوان محلی مکمل استفاده شد. این دوران، دوره‌ای مهم برای تثبیت سینمای رسانه در مرکز توجه جشنواره بود و به وضوح نشان داد که توجه به نیازهای خبرنگاران، اهمیت ویژه‌ای برای برگزارکنندگان پیدا کرده است.
دهه ۸۰: جشنواره با جابه‌جایی‌های متعددی همراه بود. در این سال‌ها، سالن‌هایی همچون سینما صحرا و سینما فلسطین نقش پررنگی در میزبانی رسانه‌ها داشتند. سینما صحرا در دوره‌های ۲۳، ۲۴ و ۲۶ انتخاب شد و به‌دلیل موقعیت مکانی و ظرفیت قابل‌قبول، تا حدی پاسخگوی نیازها بود. سینما فلسطین نیز در دوره‌های ۲۵ و ۲۷ به‌دلیل موقعیت فرهنگی خود مورد استفاده قرار گرفت. این جابه‌جایی‌ها هرچند تجربه‌هایی متنوع برای رسانه‌ها رقم زد، اما نشانه‌ای از عدم ثبات و فقدان برنامه‌ریزی بلندمدت در انتخاب محل سینمای رسانه بود.
دهه ۹۰ را می‌توان نقطه عطفی در تاریخچه سینمای رسانه دانست. از دوره ۲۸ تا ۳۵، برج میلاد با امکانات مدرن، سالن بزرگ و فضای مناسب، به انتخاب اصلی جشنواره تبدیل شد. این مکان، تجربه‌ای حرفه‌ای‌تر و درخور برای خبرنگاران و منتقدان ایجاد کرد و توانست تصویری نوین از سینمای رسانه ارائه دهد. اما در ادامه، با ظهور پردیس ملت، جشنواره در دوره‌های ۳۶ تا ۳۸ مکان خود را تغییر داد.
این پردیس، با طراحی مدرن و استانداردهای روز سینمایی، کیفیت متفاوتی به تجربه رسانه‌ای جشنواره افزود.با وجود کیفیت بالای پردیس ملت، جشنواره در دوره ۴۰ بار دیگر به برج میلاد بازگشت و این انتخاب در دوره ۴۲ نیز تکرار شد. از سوی دیگر در دوره ۴۱، پردیس ملت همچنان میزبان خبرنگاران بود. این جابه‌جایی‌های مکرر، نشان‌دهنده نبود یک سیاست مشخص و نیاز به تصمیم‌گیری نهایی درباره مکان ثابت سینمای رسانه است. مرور تاریخچه سینمای رسانه نشان می‌دهد که این بخش از جشنواره، همواره تحت‌تأثیر تغییرات محیطی، امکانات سالن‌ها و تصمیمات مقطعی برگزارکنندگان بوده است.
نبود مکان ثابت: از سالن‌هایی ساده مانند سینما شهر قصه و قدس در سال‌های اولیه تا سالن‌های مدرن‌تر مانند برج میلاد و پردیس ملت، همواره شاهد تغییرات متعدد بوده‌ایم. این عدم ثبات، تجربه رسانه‌ها را در برخی دوره‌ها دچار چالش کرده است.
اهمیت مدرنیزاسیون: انتقال به برج میلاد و پردیس ملت، نشان از پیشرفت‌های جشنواره و تلاش برای همگام شدن با استانداردهای جهانی دارد.
تنوع ژانری در جشنواره ۴۳
فرآیند بازبینی آثار متقاضی رقابت در جشنواره چهلوسوم از پنجشنبه ۲۲ آذرماه آغاز شد. از نکات قابل توجه مشارکت بالای بخش خصوصی با ارسال بیش از ۷۰ اثر است و حدود ۲۲ اثر نیز از سوی تولیدکنندگان دولتی متقاضی حضور در فجر چهلوسوم هستند. تنوع ژانری در جشنواره امسال قابل توجه است که از میان آنها می‌توان به ۵۲ اثر اجتماعی، ۱۰ فیلم کمدی، ۵ فیلم کودک و نوجوان و ۱۰ فیلم دفاع مقدس اشاره کرد که متقاضی رقابت در جشنواره امسال هستند. ۳ فیلم انیمیشن هم در میان آثار ثبت‌نام‌شده حضور دارد.
تنوع ژانری در جشنواره امسال قابل توجه است که از میان آنها می‌توان به ۵۲ اثر اجتماعی، ۱۰ فیلم کمدی، ۵ فیلم کودک و نوجوان و ۱۰ فیلم دفاع مقدس اشاره کرد که متقاضی رقابت در جشنواره امسال هستند. سه فیلم انیمیشن هم در میان آثار ثبت‌نام‌شده حضور دارد. از میان آثار متقاضی، دو فیلم توسط کارگردانان زن ساخته شده و چهار سینماگر زن نیز تهیه‌کنندگی آثار را برعهده داشته‌اند. احد صادقی، مدیر دبیرخانه چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر ابراز امیدواری کرد که باتوجه به آغاز فرآیند بازبینی آثار توسط هیئت انتخاب از اواخر هفته جاری، تا نیمه دی‌ماه اسامی آثار سینمایی راه‌یافته به بخش‌های رقابتی جشنواره اعلام شود.
