یک فیلم ژانری

یک زندانی به‌نام احمد (با بازی مصطفی زمانی) تنها پنج‌روز فرصت دارد جواب چند معما را پیدا کند تا بتواند زنده بماند. بخشی از اتفاقات نیز در گذشته رخ داده که بدون روشن‌شدن آنها برای مشکل‌‌های امروز جوابی پیدا نخواهد کرد؛ احمد اگر موفق نشود، روز ششم کشته می‌‌شود. این خلاصه‌ای از نخستین فیلم بلند سینمایی حجت قاسم‌زاده‌اصل است که تلاش کرده یک فیلم ژانر ایرانی بسازد. اولین ویژگی‌ای که با تماشای «روز ششم» به ذهن متبادر می‌‌شود این است که با یک فیلم ژانر مواجه هستیم که ترکیبی از ژانر سرقت و ژانر معمایی است که به ژانر نئونوآر هم پهلو می‌‌زند.

«روز ششم» را از حیث ژانر و قصه‌‌ای که روایت می‌‌کند، می‌‌توان در عین موقعیت‌محور بودن، شخصیت‌محور هم دانست. شخصیت احمد در فیلم هم خیلی باهوش است، هم درونگرا و مرموز که او را به یک ضدقهرمان دوست‌داشتنی و جذاب بدل می‌‌کند. شخصیتی چندوجهی که از بیرون درگیر کشمکش با دیگران است و از درون درگیر کشمکش‌‌های فردی و در جست‌وجوی هویت گمشده خود. احمد به قواعد جامعه تن داده به این معنا که قاعده بازی آن را پذیرفته. او می‌‌خواهد ۵۰کیلو طلا بدزدد تا از شر حضور در جامعه راحت شود. از دزد بزند، نه از مردم. ما باید سهمی از جهان برداریم، بنابراین باید وارد بازی آن شویم.

یکی از ویژگی‌‌های «روزششم»، توجه به فضا و محیط شهری است. شهر در اینجا هم در خدمت قصه و منطق درام قرار می‌‌گیرد، هم از حیث تصویری، قابلیت‌‌های زیبایی‌‌شناسی دارد و درنهایت در خدمت روایت قصه قرار می‌‌گیرد. «روز ششم» تلاشی برای ساخت فیلمی است که شبیه بقیه فیلم‌‌های دنیاست، اما همچنان ایرانی است. «روز ششم» یک نئونوآر ایرانی است که معمایی، جنایی و رازآلود است و از ساب ژانر سرقت هم استفاده کرده است. من سعی کردم یک فیلم ژانر ایرانی بسازم. هم التزام به قواعد ژانر برایم اهمیت داشت، هم بومی و ایرانی‌بودن آن. این اتفاقاً کار سخت‌‌تری است که بخواهی با مدل و الگویی جهانی، فیلمی بومی بسازی.

«روز ششم» شبیه هیچ کدام از فیلم‌هایی که در تمام این سال‌ها در سینمای ایران دیدیم، نیست. معمولاً وقتی ژانرنوآر را از سینمای آن طرف آب الهام می‌گیریم، حجم زیادی از ابزار پیاده‌سازی آن را در سینمای ایران نداریم؛ یعنی در تعریف کلاسیک نوآر باید قهرمانی داشته باشیم که در تنگنا قرار می‌گیرد و بابت یک زن معمولاً رو به تباهی قدم برمی‌دارد.

برجسته‌ترین ویژگی فیلم «روز ششم»، شجاعت فیلمساز است که می‌توان آن را از چند جنبه بررسی کرد؛ از جنبه تلاش برای ساخت یک فیلم ژانر، همچنین تلاش برای دیالوگ‌نویسی ویژه آن. در فیلم «روز ششم» فیلمساز این خطر را به جان می‌خرد که عده‌ای که ممکن است نگاه سطحی‌تری به منطق روایی سینما داشته باشند، این مشکل را مطرح کنند که چطور ممکن است عده‌ای در داخل مغازه با هم دعوا کنند و در بیرون کسی حواسش به آنها نیست، اما کاری که او انجام می‌دهد این است که فضایی را می‌سازد که درون آن اتفاقات خشن زیادی رخ می‌دهد و این مسئله برای همه عادی شده است.

حالا قهرمان کسی است که در این شهر ضمن اینکه هدف شخصی دارد به دنبال این است که شهر را به جای پاک‌تری برای زندگی تبدیل کند؛ حتی اگر دستاوردش این باشد که یک تبهکار را از بین ببرد. از این جنبه می‌توان برای فیلم ارزش قائل شد، ضمن اینکه جنس قهرمان‌پروری فیلم «روز ششم» زیاد شبیه مدل‌های متعارف سال‌های اخیر سینمای ایران نیست. بزرگ‌ترین شجاعت قاسم‌زاده‌اصل این است که سعی می‌کند تمام جذابیت فیلمش را از طریق سینما ایجاد کند. «روز ششم» این روزها در شبکه نمایش خانگی به اکران رسیده است. تماشایش توصیه می‌شود.