انتخابات و فیلم‌های انتخاباتی

با آغاز ثبت‌نام کاندیداهای ریاست‌جمهوری که فردا به پایان می‌رسد، بار دیگر سیاست به سینما گره می‌خورد و مدتی دیگر باید شاهد تولید انواع فیلم‌ها و تیزرهای تبلیغاتی بود که برای نامزدهای تاییدصلاحیت‌شده و نهایی ساخته می‌شود. مشاوران رسانه‌ای و تبلیغاتی نامزدها کم‌کم باید سراغ مذاکره و بستن قرارداد با فیلمسازانی بروند که کارگردانی فیلم انتخاباتی نامزد خود را به او بسپارند. در هر دوره‌ای به‌ویژه برای اهالی سینما این پرسش مطرح می‌شود که کدام کارگردان، فیلم تبلیغاتی کدام نامزد را خواهد ساخت. امسال اما باتوجه به برگزاری زودهنگام انتخابات ریاست‌جمهوری، این پرسش با کنجکاوی‌های بیشتری همراه است و این پروسه باید با فشردگی بیشتری انجام شود.

سال‌های ابتدایی که ساخت فیلم‌ برای نامزدها رایج شد نام‌های مطرح‌تر و باسابقه‌تری در میان سازندگان فیلم‌های تبلیغاتی به چشم می‌خورد اما در سال‌های بعد به‌خصوص انتخابات ریاست‌جمهوری سال 92، برخی نامزدها سراغ نام‌هایی برای ساخت فیلم‌شان رفتند که شاید خیلی آشنا نبودند اما به‌زعم عده‌ای نتیجه کارشان چندان بد هم از آب درنیامده بود.

البته در انتخابات سال 84 بود که ساخت فیلم انتخاباتی به‌عنوان بخشی از سیاست‌های تبلیغاتی نامزدهای ریاست‌جمهوری جدی گرفته شد. در این سال رخشان بنی‌اعتماد فیلم تبلیغاتی مصطفی معین، کمال تبریزی فیلم انتخاباتی آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی و مهدی فخیم‌زاده فیلم انتخاباتی علی لاریجانی را ساختند و رسول ملاقلی‌پور برای محسن رضایی، بهروز افخمی برای مهدی کروبی، جواد شمقدری برای محمود احمدی‌نژاد و محرم زینال‌زاده برای محسن مهرعلیزاده فیلم تبلیغاتی ساختند.

انتخابات سال 88 را باید پررنگ‌ترین حضور سطح اول سینمای ایران در فرآیند انتخابات ریاست‌جمهوری دانست و این چهره‌ها تلاش کردند تا علاوه بر حمایت‌ها و حضور در ستادهای انتخاباتی کاندیدای مورد نظر، ساخت فیلم‌های تبلیغی کاندیدای انتخابات پرشور سال 88 را رقم بزنند و سینما را عملاً به‌صورت مستقیم وارد انتخابات کنند. در ادامه ساخت فیلم‌های تبلیغاتی برای کاندیداهای ریاست‌جمهوری در سال 88 مجید مجیدی و احمدرضا درویش برای میرحسین موسوی فیلم ساختند و علی معلم و بهروز افخمی برای تبلیغ مهدی کروبی به ساخت فیلم روی آوردند.

جواد شمقدری، فیلمی برای محمود احمدی‌نژاد ساخت و محمدعلی فارسی، فیلم تبلیغاتی محسن رضایی را تدارک دید. جواد شمقدری، مجید مجیدی، جمال شورجه، سعید ابوطالب، بیژن میرباقری، ضیاءالدین دری و بهروز افخمی نام‌های آشنای سینمای ایران کارگردانی فیلم‌های تبلیغاتی نامزدهای ریاست‌جمهوری دوره‌های گذشته را در دست داشتند و در تولید این فیلم‌های مستند نیز موفق ظاهر شده بودند.

سینماگران بزرگ دیگری مثل احمدرضا درویش، رسول صدرعاملی، بیژن میرباقری و مرحوم رسول ملاقلی‌پور هم سابقه ساخت فیلم‌های تبلیغاتی نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری هم در کارنامه کاری‌شان دارند تا به این ترتیب مشخص شود که رقابت در ساخت «سینمایی انتخابات ریاست‌جمهوری» در ایران در همه این سال‌ها در سطح اول سینمای ایران پیگیری می‌شود.

در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 92 نیز حسین دهباشی فیلم حسن روحانی، حسین شمقدری برای سعید جلیلی، سیدمحمود رضوی سرپرست تبلیغات قالیباف بود و بهروز شعیبی فیلم را کارگردانی کرد و محمدحسین لطیفی برای علی‌اکبر ولایتی، مجید برزگر برای محمدرضا عارف،‌ جلال عطارزاده برای محمد غرضی و اسماعیل فلاح‌پور برای محسن رضایی فیلم انتخاباتی ساختند تا به این صورت کارنامه کارگردانان سینمای ایران در پایان سال 92 در ساخت فیلم‌های انتخاباتی بسته شود. درواقع در طول دهه‌های ۸۰ و ۹۰ ساخت فیلم‌های تبلیغاتی برای کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری به‌صورت حرفه‌ای‌تری پیگیری شد و جایگاه ویژه‌ای در کارزارهای انتخاباتی برای خود دست‌وپا کرد.

رویکرد کاندیداها به پرداخت مشکلات سیاسی - اقتصادی کشور در فیلم‌های تبلیغاتی در دوازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۱۳۹۶ نیز نمود ویژه‌ای یافت، اما در این دوره حضور سینماگران مطرح در قامت کارگردان فیلم‌های تبلیغاتی کاندیداها بسیار کمرنگ‌تر از دوره‌های قبل بود و تقریباً هیچ کارگردان مطرحی در فهرست سازندگان این فیلم‌ها دیده نمی‌شد، تأثیرگذاری مستندهای تبلیغاتی چندان هم کم نبود.

فیلم تبلیغاتی حسن روحانی که ابتدا گفته شد کارگردانی آن برعهده محمدحسین مهدویان بوده ولی بعداً از سوی او تکذیب شد، با انتقادات دانشجویانی آغاز شد که نقدهای نسبتاً تندی به عملکرد دولت یازدهم داشتند. حالا انتخابات ریاست‌جمهوری دوره چهاردهم در حالی برگزار خواهد شد که قرار نبود امسال و اکنون برگزار شود و درواقع هم یک انتخابات زودهنگام بر جامعه عارض شد، هم شکاف بین سیاست و سینما بیش از هر دوره دیگری است و بعید به نظر می‌رسد شاهد حضور کارگردان‌های مطرح و شناخته‌شده سینما در این عرصه باشیم.

حتی بعید نیست که امسال شاهد ساخت فیلم انتخاباتی نباشیم و نامزدها به همان مناظره و تبلیغات شهری بسنده کنند. حالا میل و انگیزه سینماگران برای همکاری با سیاستمداران کم شده و این خود می‌تواند شاخصی برای سنجش کیفیت رابطه سینما و سیاست باشد.