صادق زیباکلام استاد علوم سیاسی: بودجه نهادهای خاص یکبار برای همیشه حل شود
صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی در گفتوگو با هممیهن با تأکید بر سهم سنگین نهادهای خاص از بودجه کشور و نبود شفافیت در عملکرد آنها میگوید ساختار بودجهریزی سالهاست از اختیار نهادهای انتخابی خارج شده است.
صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی در گفتوگو با هممیهن با تأکید بر سهم سنگین نهادهای خاص از بودجه کشور و نبود شفافیت در عملکرد آنها میگوید ساختار بودجهریزی سالهاست از اختیار نهادهای انتخابی خارج شده است.
*دولت در فصل ارائه بودجه قرار دارد و یک بار دیگر بودجه نهادهای خاص و گروههایی که سهم بالایی از ثروت کشور را در اختیار دارند، مطرح میشود. دولت درقبال نهادهای خاص با بودجه بسیار چه مسئولیتی دارد و چگونه میتواند سهم آنها را از بودجههای دولتی کاهش دهد؟
کل بودجه عمومی دولت در سال 1404 معادل 5 هزار و 400 همت است. بخشهایی برای بهداشت و درمان، آموزش و رفاه و مصارف مختلف هزینه شده است که جای بحث نیست اما بحث بر سر بودجههایی است که از سالهای گذشته، شاید از ابتدای انقلاب بوده و معلوم نیست که مردم چقدر موافق این هزینهها هستند. البته مراد از مردم نمایندگان مردم است که در مجلس بودجه را تصویب میکنند. مثلاً مجمع جهانی اهل بیت، در سال جاری 291 میلیارد تومان هزینه داشته است.
مجمع تقریب مذاهب 191 میلیارد تومان، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم 964 میلیارد تومان، شورای عالی حوزههای علمیه 9 هزار میلیارد تومان، موسسه امام خمینی 450 میلیارد تومان و زمانی که این اعداد تجمیع میشوند عدد قابل توجهی است. البته به اینها بودجه ارشاد و صداوسیما را نیز اضافه کنیدکه مجموع آنها رقم باورنکردنی 64 هزار میلیارد تومان صرف امور مذهبی و دینی میشود. اینها را با بودجه دانشگاه تهران و سازمان حفاظت محیط زیست مقایسه کنید، در کشور ما برای محیط زیست 8 همت هزینه میشود و برای دانشگاه تهران حدود 5/6 همت در حالی که برای تبلیغات اسلامی 64 همت هزینه میشود.
*نگاه مردم به این موضوع و برداشتی که از این بودجهریزی دارند از دیگر مسائل است. چگونه باید اطلاعرسانی و شفافسازی لازم درباره بودجه موسسات و نهادهای مختلف انجام گیرد؟
آیا اگر یک نظرسنجی انجام شود مردم با این توزیع بودجه موافق هستند که 8 همت صرف سازمان محیط زیست شود که متولی منابع طبیعی کشور است؟ سال گذشته این بودجه به تصویب رسید، امسال هم به همین منوال خواهد بود، چهبسا که با توجه به قدرت تندروها در مجلس، همین ارقام افزایش هم پیدا کند. سوال اساسی این است که مردم از این وضعیت آگاهی دارند؟
فکر نمیکنم خیلی از مردم رضایت داشته باشند که چنین بودجههایی بدین صورت توزیع شود. اینکه دولت آقای پزشکیان چقدر در این زمینهها مقاومت کند و بودجههای اینچنینی را کاهش دهد و به نهادهای نیازمند از جمله محیط زیست اضافه کند محل سوال است. سوال دیگر نیز این است که آیا رئیسجمهور ارادهای دارد که سهم بیشتری از بودجه را برای نهادهایی که نیاز واقعی به این بودجهها دارند اختصاص دهد؟
امیدوارم دولت آقای پزشکیان ارادهای داشته باشد و مصمم باشد تا توزیع بودجه را عادلانه اختصاص دهد. ممکن است دولت آقای پزشکیان بگوید ما خواستیم که این کار را انجام دهیم و اجازه ندهیم توزیع بودجه اینگونه باشد اما مجلس موافقت نکرد و در این شرایط مردم باید بدانند که ما چه مجلسی داریم و نمایندگان با بودجه مملکت چکار میکنند. بخشی که به قوه مجریه مربوط میباشد نیز باید پاسخگو باشد که چطور بودجههای عمومی را هزینه میکند.
*بخش زیادی از بودجه برای نهادهای فرادولتی هستند که البته گفته میشود در بودجهنویسی رقم بودجه آنها اندک است؛ از جمله ستاد اجرایی فرمان امام، بنیاد مستضعفان و... اما اینها بخش قابل توجهی از ثروت کشور را نیز در اختیار دارند و نظارت بر آنها نیز سخت است. در مجلس چهارم یک نامهنگاری برای تحقیق و تفحص از آنها با رهبری انجام شد که موافقت کردند، اما مجلسهای مختلف چندان پیگیر این موضوع نبودند. چرا چنین رویکردی مورد اقبال نمایندگان ادوار مختلف مجلس قرار نمیگیرد؟
مجلس صرفاً در رابطه با 5 هزار و 180 همت بودجه دولت است که رسیدگی میکند چراکه دولت مستقیماً آن را خرج میکند، اما نهادهایی که زیرمجموعه بخش انتصابی هستند که به آنها اشاره کردید، معلوم نیست چقدر بودجه دارند، چقدر هزینه میکنند و چطور خرج میکنند. مثلاً شورای عالی انقلاب فرهنگی به کجا پاسخگو است؟ آیا مجلس میتواند به این شورا بگوید که بودجهای که به شما اختصاص دادیم را چگونه هزینه کردهاید؟ این مسئله باید جایی حل شود؛ اینطور نمیشود. بخش عمده درآمدهای کشور دست نهادهایی است که پاسخگو نیستند.
*دولت چهاردهم بر کوچکسازی دولت تاکید بسیار دارد، با توجه به سهم بالای نهادهای فرادولتی از ثروت کشور، آیا این منجر به کوچک شدن سهم مردم نخواهد شد؟ و بر اعتماد عمومی چه تاثیری دارد؟
زور آقای پزشکیان تنها به بخشهای دولتی میرسد. در حالیکه باید به موضوعات همه بخشها رسیدگی شود.
