یار اوباما، بار ترامپ

آیا مواجهه رسانه ‌ ‌ها با روسای ‌ جمهوری در آمریکا یکسان است؟

ترامپ مدت‌هاست دیگر رئیس‌‌جمهور آمریکا نیست؛ با این همه اخبار او همچنان در رسانه‌‌ها دست‌به‌دست می‌شود. مدتی پیش بود که بازرسی اقامتگاه ترامپ در مارآلاگو با هدف بررسی وجود اسناد محرمانه در این خانه جنجالی شد و بسیاری از رسانه‌‌های آمریکایی از رسوایی بزرگی سخن به‌میان آوردند و گفتند تنها از کسی چون ترامپ می‌توان انتظار داشت که اسنادی فوق‌سری را که باید به آرشیو ملی کشور تحویل بدهد، به خانه‌اش ببرد. در چند روز اخیر نیز تاکید دوباره شرکت گوگل مبنی بر تداوم ممنوعیت عرضه «تروث سوشال» (Truth Social) در پلی استور باردیگر خبرساز شده است. تروث سوشال، شبکه‌‌ای‌اجتماعی است که ترامپ آن را در 21فوریه 2022 با شعار «Follow The Truth» (حقیقت را دنبال کن) به بازار عرضه کرد تا به‌قول خودش در برابر دیکتاتوری شرکت‌های بزرگ فناوری بایستد. مشکل ترامپ اما با این شرکت‌های بزرگ چه بود؟

تنش مداوم ترامپ و رسانه‌ها

ترامپ از آغاز دوران فعالیت‌های انتخاباتی خود برای انتخابات 2016 با رسانه‌‌ها دچار مشکل بود و بعد از آن در دوران ریاست‌‌جمهوری خود نیز نتوانست رابطه‌‌ای مناسب با بسیاری از رسانه‌‌ها ایجاد کند، اگرچه برای نمونه با شبکه فاکس‌نیوز رابطه‌‌ای‌دوستانه داشت و گاه حتی در تماس‌های تلفنی با این شبکه صحبت می‌کرد. با این همه، او به‌جای رویکردهای معمول مانند مصاحبه‌‌های مطبوعاتی، دیدار با اهالی‌رسانه و... بسیاری از برنامه‌‌های خود و گاه حتی برخی از مهم‌ترین موضع‌گیری‌های دولت آمریکا را از طریق توییتر اطلاع‌رسانی می‌کرد و در این شبکه حضوری بسیار پررنگ داشت. برخی تحلیل‌گران ازقضا نقش همین رسانه و ارتباط مستقیم ترامپ با مردم را در کسب‌آرای اقشار طبقه‌متوسط و زیرمتوسط، کلیدی قلمداد می‌کنند. ازطرفی دیگر ترامپ با بسیاری از رسانه‌‌های گردن‌کلفت آمریکایی نیز مجادله داشت و محتوای‌تولیدی آنها و ضدیت‌شان با خود او را حرکاتی خلاف منافع‌ملی آمریکا قلمداد می‌کرد. در عین حال این نیز واقعیتی بود که ترامپ در عمل با توییت‌های خود، رسانه‌‌ها را نیز به‌نحوی پیچیده مدیریت کرد و محتوای برنامه‌‌های بسیاری از این رسانه‌ها، واکنشی بود به توییت‌هایی که ترامپ می‌‌نوشت. این وضعیت به‌گونه‌‌ای بود که برخی حتی ترامپ را «سردبیر همه تحریریه‌‌های آمریکا» می‌دانستند. رابطه کج‌دار و مریز ترامپ و رسانه‌‌ها ادامه داشت اما در جریان انتخابات ریاست‌‌جمهوری 2020 و رقابت ترامپ با بایدن، شکلی ویژه به خود گرفت؛ به‌خصوص وقتی ترامپ ادعای تقلب در انتخابات کرد و برخی رسانه‌‌ها سخنرانی‌‌های او را منعکس نمی‌کردند یا حتی پخش سخنان او را قطع می‌کردند و فارغ از وظیفه خبررسانی خود، بخشی از نزاع سیاسی می‌شدند. ورای این تنش‌ها، مشکل وقتی حاد شد که رابطه ترامپ با توییتر نیز به گرفتاری خورد. در ششم‌ژانویه 2021 طرفداران ترامپ به کنگره آمریکا حمله بردند تا از اعلام پیروزی بایدن، رقیب دموکرات ترامپ ممانعت به‌عمل آورند. این واقعه برای بسیاری از مردم آمریکا باورنکردنی بود و برخی آن را به «تلاش برای کودتا» تعبیر کردند. ترامپ البته اعتقادی دیگر داشت و حتی امروز نیز ابایی ندارد بگوید «شش‌ژانویه، فقط اعتراض نبود بلکه بزرگ‌‌ترین جنبش در تاریخ کشورمان بود برای اینکه آمریکا را دوباره باعظمت کنیم.» در پی این حوادث و از آنجا که ترامپ متهم بود که با استفاده از این حساب کاربری به خشونت دامن می‌‌زند، حساب ترامپ در توییتر، فیسبوک و یوتیوب مسدود شد و او را از یکی از مهم‌ترین ابزارهای خود در بسیج‌مردمی محروم کرد تا دیگر نتواند با 90میلیونی که او را دنبال می‌کردند، سخن بگوید. اینجا بود که ترامپ همان روشی را در پیش گرفت که پیش‌تر درقبال دیگر رسانه‌‌ها بروز داده بود: «ما در دنیایی زندگی می‌‌کنیم که طالبان در توییتر حضور گسترده‌‌ای دارد اما رئیس‌‌جمهور آمریکای‌‌محبوب‌ شما را ساکت کرده‌‌اند.»

تاسیس TMTG

پس از اخراج ترامپ از رسانه‌ها، بسیاری از طرفداران او نیز از توییتر خارج شدند و «خداحافظ توییتر»، ترند اول ایالات‌متحده آمریکا شد. بعد از این جنجال‌ها، ترامپ گروه رسانه و فناوری ترامپ موسوم به TMTG را راه‌انداخت و دوین نونز، نماینده جمهوری‌خواه پیشین را به مدیریت آن منصوب کرد. صورتبندی نونز از اهداف این گروه رسانه‌‌ای چنین بود: «زمان بازگشایی اینترنت و پذیرفتن جریان آزادی ایده‌‌ها و بیان بدون سانسور فرا رسیده است. ایالات‌متحده آمریکا رویای اینترنت را به واقعیت تبدیل کرد و این یک شرکت آمریکایی خواهد بود که این رویا را بازسازی خواهد کرد.» ترامپ نیز هدف خود را این‌بار مقابله با استبداد غول‌هایی مانند فیسبوک و توییتر معرفی کرد و بسیاری از طرفداران او نیز به تروث سوشال که زیرمجموعه این گروه عظیم است، پیوستند. با این همه واقعیت‌ها نشان می‌دهد میزان استقبال از گروه‌رسانه‌‌ای ترامپ آنگونه نبوده که او انتظارش را داشت و اینک نمی‌توان TMTG را رقیبی قدر برای پلتفرم‌هایی‌بزرگ مانند توییتر و یوتیوب دانست. در این میان محدودیت‌هایی که شرکت‌گوگل برای تروث سوشال ایجاد کرد، نیز مزیدبر‌علت شده است. گوگل معتقد است، تروث سوشال سیاست‌های این شرکت درزمینه ممنوعیت تهدیدهای‌فیزیکی و تشویق به‌خشونت را نقض کرده است. در آمریکا قریب به 50درصد گوشی‌ها اندروید هستند و مسدودشدن این برنامه در گوگل‌پلی، بلندپروازی‌های ترامپ را بی‌‌نتیجه گذاشته است، هرچند شاید هنوز برای قضاوت درباره شکست این پروژه زود باشد.

ترامپ و اوباما

آب ترامپ و رسانه در یک‌جوی نرفت اما نباید فراموش کرد، این رسانه‌‌ها بودند که ترامپ را به دنیای سیاست معرفی کردند و در مقابل آب‌شان از سخنان جنجالی و رفتارهای‌غریب ترامپ حسابی گرم شد. در سال 2008 که اوباما به ریاست‌‌جمهوری رسید، فاکس‌نیوز سراغ ترامپ رفت و حرف‌های او را درباره اینکه اوباما متولد آمریکا نیست، بنابراین صلاحیت احراز ریاست‌‌جمهوری ندارد را منعکس کرد. کار آنقدر بالاگرفت که کاخ‌سفید مجبور شد گواهی‌تولد اوباما را منتشر کند. اوباما، رئیس‌‌جمهوری بود که آمدن او به کاخ‌سفید برخلاف ترامپ، با موجی از واکنش‌های‌مثبت بی‌‌سابقه در بسیاری از رسانه‌‌های آمریکا و جهان همراه شد و بسیاری شعار «تغییر» او را باور کردند. او همواره چهره‌محبوب رسانه‌‌ها بود. بخشی از این محبوبیت به تفکر، بیان و منش اوباما بازمی‌گشت اما بدون تردید همراهی اکثر رسانه‌‌ها و جریان‌های فرهنگی و هنری با لیبرال‌ها و دموکرات‌ها در آمریکا نیز واقعیتی است انکارناشدنی که باعث می‌شود برخی تحلیل‌گران از تبعیض رسانه‌‌ای نسبت به ترامپ و سایر روسای‌جمهور جمهوری‌خواه سخن به‌میان آورند. ساعاتی پیش نیز خبر رسید، اوباما برای روایت مستند «پارک‌های ملی بزرگ ما» در شبکه نتفلیکس، جایزه بهترین راوی جشنواره امی (Emmy Award) را دریافت کرده است. جشنواره امی، جایزه‌‌ای آمریکایی برای تولیدات تلویزیونی است وآن را معادل اسکار برای تلویزیون می‌دانند. اوباما پیش‌تر دوجایزه گرمی (Grammy) را نیز برای نسخه‌‌های صوتی دوکتابش، «جسارت امید» و «رویاهایی از پدرم» دریافت کرده بود و اینک اگر دوجایزه اسکار و تونی ( جایزه تئاتر آمریکا) را نیز به‌دست آورد، به یک Egot تبدیل می‌شود که چهارجایزه مهم هنری آمریکا را به‌خانه برده است. به‌هرروی، جریان اصلی رسانه‌ای، روشنفکری و فرهنگی در آمریکا که تاثیر آن بر سیاست بسیار گسترده است، چنان قدرتمند عمل می‌کند که برای نمونه حتی بسیاری از طرفداران ترامپ نیز از بیان‌علنی تمایل خود به او پرهیز می‌کنند. همین پرهیز بود که به پدیده ترامپی‌های خجالتی (Shy Trumpers) منجر و باعث شد بسیاری از نظرسنجی‌های انتخاباتی در آمریکا در تخمین رای‌ترامپ، اشتباه ازآب دربیایند زیرا برخی از کسانی که به ترامپ رای دادند، از اینکه نظر خود را آشکارا بیان کنند، خجالت می‌کشیدند اما چون به خلوت صندوق‌رای می‌‌رسیدند، آن کاردیگر را می‌کردند و نام ترامپ را بر برگه رای می‌‌نوشتند.