کنترل سکو

افراد معلوم‌الحالی که هواداران منتقد مدیریت استقلال را کتک زدند از کجا حمایت می‌شوند؟

ضرب‌وشتم هواداران استقلال که نسبت به عملکرد مدیرعامل فعلی باشگاه استقلال انتقاد داشتند، اتفاق جدیدی بود که حداقل طی یک‌دهه‌اخیر مشابهش روی سکوهای ورزشگاه‌های فوتبال رخ نداده بود اما ظاهراً بازگشت به عقب، به فوتبال هم سرایت کرده است. کنترل سکو موضوعی است که اواخر دهه80 با استخدام برخی افراد به اسم لیدر مرسوم شد اما با آرام شدن ورزشگاه‌ها این موضوع نیز به‌باد فراموشی سپرده شد. حالا بدون اینکه شعار غیرفوتبالی داده شود، برخی افراد «اجیرشده» بازهم به سکوها برگشتند تا مردمی که به مدیریت انتقاد دارند را به باد کتک بگیرند. این افراد چه کسانی هستند که در بزنگاه در نقش «جان‌نثار» ورود می‌کنند و بدون اینکه دستگیر شوند از محل خارج می‌شوند؟ گزارش زیر وقایعی را مورد بررسی قرار می‌دهد که فوتبال ایران سال‌هاست درگیرش است، علیه «هوادار» و به‌کام افرادی که در بزنگاه برای ایجاد تنش حاضر می‌شوند.

ورود «بوق‌چی» به فرهنگ فوتبال

اکبر غمخوار اولین مدیری است که اوایل دهه80 بحث کانون هواداران باشگاهی را رسمیت بخشید. هدف او این بود که بعد از اخراج علی پروین از پرسپولیس، حامیان «سلطان سرخ‌ها» روی سکو را مدیریت (بخوانید تقریبا سرکوب) کند. مدتی بعد همین الگو در باشگاه استقلال نیز توسط محمدحسین قریب، مدیر وقت این باشگاه اجرایی شد. این اتفاق اما در دوران حبیب کاشانی که بعدها وارد شورای‌شهر شد در پرسپولیس به‌شکل جدی‌تری دنبال شد. لیدرها به استخدام رسمی باشگاه پرسپولیس درآمدند، حقوق ثابت و مزایا دریافت می‌کردند و علاوه بر مدیریت و کنترل روی سکوها، بعضا با حمله به مربیان باشگاه، به‌صورت غیرمستقیم موضع مدیریت را به گوش مربیان می‌رساندند. این لیدرها به‌حدی قدرت گرفته بودند که روی سکوها به‌صورت کاملا سازمان‌یافته علیه علی دایی شعار می‌دادند و حتی او را خارج از زمین فوتبال تهدید می‌کردند. علی دایی در یکی از برنامه‌های مشهور نود، مقابل عادل فردوسی‌پور گفت: «باید خیلی بی‌رگ باشم که لیدرها بخواهند برای من تعیین‌تکلیف کنند، قطعا آن روز، روز مرگ من خواهد بود که لیدرها بخواهند علیه من اقدامی کنند». علی دایی، سرمربی وقت پرسپولیس به‌صورت علنی اعلام کرد این لیدرها ازسوی مدیریت باشگاه پرسپولیس خط می‌گیرند تا تیم را به حاشیه بکشانند. سرکوب روی سکو و تهدید مربیان درون زمین باعث شد تا باشگاه پرسپولیس یک بازه زمانی 9ساله رنگ جام قهرمانی را نبیند. با حضور برانکو ایوانکوویچ اما قدرت لیدرها به کمترین حد خودش رسید. برانکو دیگر اجازه نمی‌داد لیدرها اطراف تیم رفت‌وآمد داشته باشند و هرگونه درز خبر به لیدرها را ممنوع کرده بود. جایگاه‌ها مشخص شده بود و لیدرها دیگر نمی‌توانستند روی سکو به‌نفع یا علیه کسی شعار دهند.

تفاوت خارج با ایران

بسیاری تصور می‌کنند فوتبال باشگاهی اروپا کانون هواداران ندارد اما اینطور نیست. کانون هواداران در فوتبال باشگاهی اروپا نیز وجود دارد اما با شرح‌وظایفی کاملاً متفاوت. کانون هواداران در فوتبال روز دنیا صرفاً به جهت سازماندهی هواداران برای عضویت در کانون و بهره‌مند شدن هواداران از مزایای عضویت در مجموعه‌ باشگاه است. به طور مثال در بوندسلیگا هوادارانی که عضو رسمی هواداری محسوب می‌شوند، می‌توانند بلیت‌ها را با تخفیف خریداری کنند و حتی نسبت به انتخاب اعضای هیئت‌مدیره حق‌رأی دارند. کانون هواداران به‌هیچ‌عنوان در فوتبال اروپا حق ندارد بگوید کدام بازیکن را تشویق یا تخریب کنید. در فوتبال ایران اما کانون هواداران به مدیریت «سرلیدرها» بارها پیش آمده که مربی یا بازیکنی را روی سکو با شعارهای زننده مورد عنایت قرار داده‌اند. این سرلیدرها همان افرادی هستند که استخدام رسمی باشگاه‌ها هستند. قاسم دهنوی که در سال 1392 برای پرسپولیس بازی می‌کرد نیز زخم‌خورده برخی لیدرهای باشگاه پرسپولیس است. او در گفت‌وگو با «هم‌میهن» تایید می‌کند که قدرت برخی لیدرها فراتر از افرادی است که صرفاً برای سازماندهی تشویق مردم روی سکوها حضور دارند: «افرادی که روی سکو حضور داشتند گاهی خارج از فوتبال بودند. برخی مدیران ما برای حفظ صندلی، افرادی را استخدام می‌کنند. چندین سال پیش هم برای من این اتفاق رخ داد و به راحتی من را تهدید می‌کردند که اگر خرج نکنم، روی سکو به من فحاشی خواهند کرد. البته از اتفاقی که برایم رخ داد سال‌ها می‌گذرد و بیشتر درموردش صحبت نکنیم بهتر است. نگاه و رویکرد تماشاگرها همیشه قابل‌احترام است و اگر انتقادی دارند، نباید ازسوی برخی افراد اجیرشده، با لگد پذیرایی شوند. خارج از ایران، تیم‌های باشگاهی تماشاگران‌شان را روی سکو بدون کانون هواداران مدیریت و به‌شکلی متحد تیم‌شان را تشویق می‌کنند اما اینجا شرایط متفاوت است.»

ارتباط مدیر با لیدرها

با گسترش عصر ارتباطات و شبکه‌های اجتماعی، بسیاری از لیدرها قدرت خودشان را از دست دادند. روزهای خوب پرسپولیس با برانکو فرا رسید و استقلال نیز با جذب مربیان باتجربه‌ی خارجی، کاری کرد که ارتباط لیدرها با مربیان یا برخی بازیکنان تقریبا قطع شود. عصر پنج‌شنبه اما اتفاق عجیبی در ورزشگاه ناصر حجازی رخ داد و هواداران منتقد مدیریت حجت کریمی، توسط برخی اوباش به سرکردگی «هانی خلیفه‌دار ملقب به هانی کُرده»، مورد ضرب‌وشتم قرار گرفتند. درحالی‌که باشگاه استقلال ساعاتی بعد بیانیه‌ای علیه این اقدام صادر و ورود این افراد را به ورزشگاه ممنوع کرد که پیش از این درگیری، اوباش با مدیریت باشگاه استقلال یعنی حجت کریمی خوش‌وبش صمیمانه‌ای داشتند که در تصاویر ثبت‌شده کاملا مشخص است. هانی کُرده، لیدر رسمی باشگاه استقلال نیست اما ارتباط نزدیکی با بسیاری از مربیان فوتبال دارد و در مراسم‌های مختلف در کنار برخی مربیان فوتبال حضور ثابت دارد. او بارها در تمرین استقلال حضور داشته و درگیری‌های زیادی را ایجاد کرده که هیچ‌گاه با این افراد برخوردی ازسوی افراد حراست ورزشگاه‌ها نشده است. عصر پنج‌شنبه تا پیش از شعار هواداران حاضر در ورزشگاه ناصر حجازی، هیچ تنشی به‌وجود نیامده بود اما بعد از شعارها علیه حجت کریمی، «هانی کُرده و رفقایش» که سال‌ها سابقه زندان دارند به‌یکباره روی سکوها رفته و برخی از مردم منتقد را به باد کتک گرفتند. آنها بدون هیچ مشکلی مردم را زدند و به‌راحتی از محل خارج شدند. شب گذشته کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد حضور این افراد در ورزشگاه‌ها ممنوع شده است. موضوع اصلی اما جایی است که آیا صدور چنین احکامی اصلا قابل اجراست؟ موضوعی که به‌نظر می‌رسد صرفا برای آرام‌کردن افکار عمومی است چراکه هیچ سازوکاری در ورزشگاه‌های فوتبال ایران مبنی بر ممنوعیت حضور هوادار یا هر شخص معلوم‌الحالی وجود ندارد.

اگر برفرض هم قابل اجراست چطور تا پیش از این اتفاق، چنین افرادی به‌راحتی در کنار مربیان رفت‌وآمد داشتند و کسی مانع از حضور آنها نمی‌شد؟ اگر قرار به منع حضور این افراد است، برخی لیدرها که وظیفه کنترل و مدیریت اعتراض‌ها را روی سکو دارند سرنوشت‌شان چطور خواهد شد؟ حجت کریمی شب گذشته مجوز فعالیت اعضای کانون هواداران را باطل کرد که این موضوع، سرآغاز حواشی جدیدی خواهد شد چرا که این افراد نفوذ خودشان را روی سکو دارند و بی‌شک چنین اقدامی از سوی کریمی، بی‌پاسخ نخواهد ماند. محمد نوری‌فر، مدیر رسانه‌ای اسبق باشگاه استقلال در سال 98 مصاحبه‌ای با برنامه نود انجام داده و درخصوص حضور برخی افراد غیرفوتبالی روی سکوها و کنار زمین افشاگری کرده بود: «هیچ‌وقت از چنین افرادی که سابقه حضور در زندان و نزاع‌های خیابانی و ایجاد رعب و وحشت دارند، سوء‌سابقه گرفته نمی‌شود. چرا؟ به یاد دارم برخی از این افراد که نزدیک باشگاه استقلال بودند به‌دلیل فروش موادمخدر در یکی از پارک‌های جنوب شهر تهران بازداشت شدند که با وساطت برخی مسئولان یک باشگاه از زندان آزاد شدند. شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها خیلی کم نسبت به حضور برخی لیدرها می‌نویسند چراکه این افراد (لیدر) ازسوی برخی مدیران فوتبالی حمایت می‌شوند.» درواقع جامعه فوتبال و هواداران این رشته ورزشی با افرادی طرف هستند که براساس شواهد، قدرتی دارند که نه به کسی پاسخگو هستند و نه ارگانی آنها را بازخواست می‌کند حتی اگر از حضور در ورزشگاه‌ها محروم شوند.