ضعف فدراسیون یا انزوای جهانی؟
ماجرای ویزا ندادن کشورهای مختلف به ورزشکاران ایرانی درحالی تبدیل به معضلی جدی برای مسئولان ورزش ایران در سال‌های اخیر شده که این مورد ابعاد جدیدتری به خود گرفته است. اگر تا پیش از این، اعزام ورزشکاران ایرانی به آمریکا با مشکل رو‌به‌رو می‌شد، حالا علاوه بر برخی کشورهای اروپایی، امارات نیز به کشورهایی اضافه شده که برای صادرکردن ویزا مشکلاتی را برای ورزشکاران ایرانی به وجود می‌آورد. مسابقات شطرنج قهرمانی آسیا در رده نوجوانان در کشور امارات می‌توانست موجب پیشرفت رنکینگ شطرنج‌بازان ایرانی شود اما این اتفاق نه‌تنها رخ نداد بلکه به‌دلیل تعلل در گرفتن ویزا، مربیان و برخی شطرنج‌بازهای ایران از حضور در این مسابقات انصراف دادند تا شرایط فدراسیونی که به‌خصوص در یکی، دو سال اخیر پرحاشیه بوده بازهم عجیب‌تر از قبل شود. بعد از صدور ویزا البته با تاخیر، برخی از اعضای تیم‌ملی ایران مسابقات سریع، همچنین دور نخست بخش استاندارد را از دست دادند و برخی دیگر به‌همین‌دلیل از حضور در مسابقات انصراف دادند. تنها روشا اکبری در ابتدا به مسابقات اعزام شد و در بخش رپید زیر ۱۲ سال به مقام سوم رسید. همانطور که گفته شد بعد از این اعزام پرماجرا، برخی از اعضای کادر فنی فدراسیون از حضور در کمیته فنی استعفا دادند. امیررضا پوررمضانعلی، استادبزرگ شطرنج ایران و مدرس فیده، یکی از افرادی بود که از کمیته فنی انصراف داد. او در گفت‌وگو با «هم‌میهن» از دلایل استعفای خود پیش از اعزام به امارات گفت و البته اظهار داشت، با ادامه این روند بعید نیست بازهم شاهد مهاجرت شطرنج‌بازهای ایرانی به کشورهای دیگر باشیم.
روابط ضعیف دیپلماتیک به امارات رسید
همانطور که پیش‌تر گفته شد درحال‌حاضر، انگلیس، فرانسه، ایتالیا، گرجستان یا کشوری مانند یونان هم به ورزشکاران ایرانی به‌سختی ویزا می‌دهند. اگرچه می‌توان مشابه این رفتار را در قاره‌های دیگر هم جست، ولی اینکه این عادت جدیداً در دستور کار کشورهای آسیایی قرار گرفته، زنگ خطر جدیدی است. چندی پیش عنوان شد عربستان برای صدور ویزای ورزشکاران ایرانی تعلل کرده و بعد از اعتراض صورت‌گرفته، این کشور ویزاها را صادر کرد. تازه‌ترین اتفاق ولی شوکه‌کننده‌تر هم است. این‌بار ظاهراً امارات قصد ندارد به ورزشکاران ایرانی ویزا دهد یا اینکه این صدور ویزا را قرار است آنقدر کش دهد تا فرصت از دست برود. این موضوعی است که جدیداً شامل حال فدراسیون شطرنج شده است.
شهرام عظیمی، سرپرست سابق فدراسیون شطرنج که ظهر دیروز جای خود را به شادی پریدر داد، با انتقاد از عملکرد امارات به‌عنوان میزبان رقابت‌های شطرنج قهرمانی رده‌های سنی آسیا در صدور ویزای تیم‌ملی رده‌های سنی ایران، از احتمال لغو اعزام این تیم به‌دلیل عدم صدور روادید خبر داده بود: «متأسفانه به‌‌‌رغم اقدام فدراسیون در تاریخ ۲۱ آبان‌ماه برای درخواست ویزای ملی‌پوشان و خرید بلیت پرواز، به‌دلیل عدم همکاری امارات و صادر نشدن ویزای بازیکنان و کادر همراه تاکنون، اعزام تیم‌ملی رده‌های سنی در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است و اگر هرچه سریع‌تر روادید صادر نشود، اعزام تیم لغو خواهد شد.»
اهمال داخلی
سرپرست سابق فدراسیون شطرنج درحالی تعلل دولت امارات را عامل اصلی صادر نکردن ویزای شطرنج‌بازهای ایرانی می‌داند که امیررضا پوررمضانعلی، استاد بزرگ شطرنج ایران و مدرس فیده در گفت‌وگو با «هم‌میهن»، موضوع را از ضعف افراد داخل فدراسیون می‌داند: «به‌هرحال شرایط مسابقات آسیایی از ماه‌ها قبل مشخص می‌شود و فدراسیون‌ها می‌دانند که چه زمانی و در کدام کشور برگزار می‌شود. فدراسیون شطرنج هم قطعاً از شرایط اطلاع داشته است. آنها اعلام کردند که از یک‌ماه قبل برای ویزا اقدام کرده‌اند اما ویزا نرسیده که این موضوع برای ما هم نامشخص است. من و چند نفر دیگر از اعضای کمیته فنی از رئیس کمیته فنی، مدیر تیم‌های‌ملی که عضو کمیته هم هستند و آقای افشاری که سرپرست تیم و عضو کمیته فنی‌اند، پرسیدیم که شرایط و دلایل را توضیح دهند اما کسی پاسخگو نبود. برای ما ابهام بود که دلیل آن واقعاً چیست. به‌همین‌دلیل من و سه نفر دیگر یعنی امیرمحمد سوزنکار (استاد بین‌المللی)، محمد نیکوکار (رئیس هیئت استان ایلام) و فاطمه افشار (رئیس هیئت استان قزوین) انصراف دادیم.» استادبزرگ شطرنج ایران در ادامه افزود: «مشکل ویزانگرفتن یک‌طرف و هماهنگ‌نشدن شرایط اعزام طرف‌دیگر ماجرا بود. برخی از بازیکنان در فرودگاه ساعت‌ها منتظر شدند و کسی هم به آنها اطلاع‌رسانی نکرد که ویزا نیامده و باید برگردند به خانه بروند یا برای آنها هتل فراهم شود. هیچ اطلاع‌رسانی درباره این موضوع نشده بود. به‌هرحال این مسئولیت قاعدتاً برعهده افرادی همچون سرپرست تیم، مدیر تیم‌های‌ملی، دبیر فدراسیون باید باشد و نباید بازیکنان را این‌گونه معطل نگه دارند.»
شانس طلا از بین رفت
سه بازیکن تیم‌ملی شطرنج ایران اما باوجود صادرشدن ویزا در لحظات پایانی، به‌دلیل اینکه در دور نخست مسابقات حضور نداشتند تصمیم گرفتند به‌طور کل از حضور در این مسابقات انصراف دهند. ملیکا موحدی، سینا موحد و محمدمهدی عباسی، سه‌شطرنج‌بازی بودند که با شانس طلا قرار بود در این مسابقات حضور داشته باشند. موضوعی که پوررمضانعلی آن را تایید می‌کند: «ویزا روز قبل از دور اول استاندارد رسیده بود و اگر می‌خواستند می‌توانستند با هزینه بیشتر بازیکنان را بفرستند که این اتفاق هم نیفتاد. حداقل آنهایی را که شانس بیشتری برای کسب مدال داشتند، می‌فرستادند. سه نفر از بازیکنان ملیکا موحدی، سینا موحد و محمدمهدی عباسی که خیلی شانس طلا داشتند بعد از اینکه دور اول را از دست دادند از حضور در مسابقات منصرف شدند چون در هشت دور دیگر باید بدون باخت بازی می‌کردند و هر باخت آنها را از سکو دور می‌کرد. چون در این مسابقات وقتی ورزشکار، دور نخست را از دست بدهد و شکست برایش ثبت شود با شکست دوم عملاً از جدول مسابقات حذف می‌شود و شطرنج‌بازهای ما نمی‌خواستند به‌دلیل چنین اتفاقی مقام نیاورند و ترجیح دادند کلاً به این مسابقات نروند. نگرفتن ویزا و اینکه چرا ویزاها دیر صادر شد یک‌طرف ماجرا بود، اما رفتن بازیکنان بعد از دور اول طرف‌دیگر است. الان تیم ایران نصف‌ونیمه در مسابقات شرکت کرده است. آنها دور اول را باخت خوردند و شانس مدال بسیار کم شد. با از دست رفتن دور اول کار برای بچه‌ها سخت شده و چون سن بازیکنان هم کم است، هماهنگ‌کردن آنها کار را سخت‌تر هم می‌کند.»
ادامه‌ی مهاجرت‌ها
مهاجرت ورزشکاران ایرانی طی دو، سه‌سال اخیر شدت بیشتری گرفته است. چندی‌پیش بود که رقابت میترا حجازی‌پور، استادبزرگ شطرنج زنان با پرچم فرانسه در برابر آتوسا پورکاشیان، استاد بزرگ شطرنج زنان با پرچم آمریکا در شبکه‌های اجتماعی با واکنش‌های زیادی خصوصاً درباره نتیجه مهاجرت گسترده نخبگان از کشور مواجه شده بود. در رشته شطرنج اما آمار مهاجرت چنان افزایش داشته که باعث نگرانی رؤسای فدراسیون این رشته شده است. طی چهارسال اخیر بیش از هفت استادبزرگ شطرنج از ایران مهاجرت کردند تا زیر پرچم کشور دیگری با رقبا مبارزه کنند. پوررمضانعلی درخصوص این موضوع که با شرایط نه‌چندان مساعدی که در فدراسیون شطرنج وجود دارد بازهم شاهد مهاجرت ورزشکاران این رشته خواهیم بود، افزود: «من مربی اکثر شطرنج‌بازهایی بودم که طی سالیان اخیر مهاجرت کردند. با قاطعیت می‌گویم تمام این بچه‌ها عاشق افتخارآفرینی برای کشور ایران هستند اما وقتی می‌بینند شرایط در دیگر کشورها مساعدتر است، می‌روند. اگر شرایط به‌همین‌شکل پیش برود بازهم ورزشکاران بیشتری مهاجرت می‌کنند اما اگر بتوانیم مربیان خارجی به کادر فنی اضافه کنیم تا بچه‌ها نکات بیشتری را یاد بگیرند و شرایط اردوها نیز بهبود پیدا کند قطعاً بچه‌ها می‌مانند چون هدف آنها نیز افتخارآفرینی برای مردم ایران است». با حضور شادی پریدر که خود از شطرنج‌بازهای بنام ایرانی است، باید دید آیا شرایط ورزشکاران این رشته بهبود پیدا می‌کند یا شاهد مهاجرت ادامه‌دار نخبه‌ها خواهیم بود.
