ادعای دور زدن ایران توسط روسیه

سی‌ان‌ان در مطلبی به قلم واسکو کوتویو، ساسکیا واندورن، ویکتوریا بوتنکو، کلر سباستین و آلگرا گودوین نوشت: سی‌ان‌ان بیش از ۱۷۰ پهپاد را شمرد که در یک مستند وزارت دفاع روسیه از روند تولید در داخل کارخانه پهپاد آلابوگا به نمایش گذاشته شد. «بالاخره چیزی که هیچ‌کس دیگری ندارد.» این را یک خبرنگار روس هنگام پخش مستندی از بزرگ‌ترین کارخانه پهپاد کشور می‌گوید. «چنین تولید انبوه موتور‌های دو زمانه در هیچ جای دیگری از روسیه وجود ندارد.» کارخانه مورد بحث، آلابوگا، در ۶۰۰ مایلی شرق مسکو و در جمهوری تاتارستان روسیه قرار دارد و تعداد فزاینده‌ای از پهپاد‌های تهاجمی شاهد-۱۳۶ طراحی‌شده توسط ایران (که در روسیه با نام «گران» شناخته می‌شود) را تولید می‌کند.

مدیرعامل این مجموعه، «تیمور شگیوالِیف»، معتقد است این ممکن است یکی از بزرگ‌ترین دستاورد‌های آن باشد. او در این مستند توضیح می‌دهد: «این یک مجموعه کامل است. شمش‌های آلومینیوم وارد می‌شوند، موتور از آنها ساخته می‌شود؛ ریزالکترونیک از تراشه‌های الکتریکی ساخته می‌شود؛ بدنه‌ها از فیبرکربن و فایبرگلاس ساخته می‌شوند؛ این یک مجموعه کامل است.» این ادعا نشان می‌دهد که تولید پهپاد شاهد طراحی ایران، که ستون فقرات جنگ پهپادی مسکو علیه اوکراین بوده، اکنون تقریباً به‌طور کامل در ماشین صنعتی-نظامی روسیه جذب شده است.

تحلیلگران و مقامات اطلاعاتی بر این باورند که ۹۰ درصد مراحل تولید اکنون در آلابوگا یا دیگر تأسیسات روسیه انجام می‌شود. تصاویر ماهواره‌ای اخیر نشان می‌دهد این سایت همچنان در حال گسترش است، با تأسیسات تولیدی و خوابگاه‌های جدید که امکان افزایش نمایی تولید را فراهم می‌کند. تحلیلگرانی که با سی‌ان‌ان گفت‌و‌گو کرده‌اند، معتقدند این رشد به روسیه اجازه خواهد داد نسخه‌ای به‌روزشده و آزموده‌شده در میدان نبرد از این پهپاد – که در ابتدا از ایران وارد کرده بود – را صادر کند، حتی شاید به خود تهران. اما یک منبع اطلاعاتی غربی می‌گوید این گسترش و ادغام کامل شاهد-۱۳۶ در داخل روسیه، عملاً ایران را به حاشیه رانده و شکاف میان مسکو و تهران را آشکار کرده است.

به گفته او، تهران به‌طور فزاینده‌ای از بازده اندک حمایتی که از سوی روسیه دریافت کرده، ناراضی است؛ حمایتی که شامل پهپادها، موشک‌ها و سایر تجهیزات بوده است. این نارضایتی در جریان کارزار ۱۲ روزه بمباران اسرائیل علیه برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران در ماه ژوئن به اوج رسید؛ دوره‌ای که بیانیه‌های محکومیت روسیه در نظر تهران حمایتی ناچیز برای کشوری بود که از ابتدای تهاجم تمام‌عیار به اوکراین، به مسکو کمک کرده است.

«ایران شاید انتظار داشت روسیه اقدامات بیشتری انجام دهد یا بدون درخواست، گام‌های بیشتری بردارد.» این را علی‌اکبر دارینی، تحلیلگر مرکز مطالعات استراتژیک (وابسته به دفتر ریاست‌جمهوری ایران) به سی‌ان‌ان گفت. «آن‌ها شاید مداخله نظامی نکنند، اما می‌توانند حمایت عملیاتی را تقویت کنند، مثلاً در زمینه ارسال تسلیحات، پشتیبانی فناوری، تبادل اطلاعات یا موارد مشابه.» اما مقام اطلاعاتی غربی گفت رویکرد سرد روسیه غافلگیرکننده نبود و نشان‌دهنده «ماهیت صرفاً معاملاتی و سودگرایانه» همکاری روسیه با ایران است.

او افزود: «این بی‌تفاوتی آشکار نشان می‌دهد که روسیه هرگز فراتر از منافع فوری خود وارد عمل نمی‌شود، حتی وقتی شریکش – که در اینجا تأمین‌کننده حیاتی پهپاد است – مورد حمله قرار گیرد.» یک منبع اطلاعات دفاعی اوکراین گفت: «در سال ۲۰۲۲، روسیه برای هر پهپاد به‌طور میانگین ۲۰۰ هزار دلار می‌پرداخت. در سال ۲۰۲۵، این رقم به حدود ۷۰ هزار دلار رسیده است.» اوکراین همچنین می‌گوید روسیه این پهپاد را بهبود داده، با سامانه‌های ارتباطی ارتقایافته، باتری‌های بادوام‌تر و کلاهک‌های بسیار بزرگ‌تر که آن را مرگبارتر و سخت‌تر برای سرنگونی کرده‌اند.

مقام اطلاعاتی غربی گفت ایران در ابتدا به نظر می‌رسید از تلاش روسیه برای بومی‌سازی حدود ۹۰ درصد تولید شاهد-۱۳۶ در آلابوگا استقبال می‌کند، اما ارتقا‌های مسکو آن را غافلگیر کرده است. او افزود: «این تحول نشانه از دست رفتن تدریجی کنترل ایران بر محصول نهایی است، که اکنون عمدتاً به‌طور محلی و مستقل تولید می‌شود.» هدف نهایی مسکو، به گفته او، «تسلط کامل بر چرخه تولید و رهایی از مذاکرات آتی با تهران» است.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید