نسیم تغییر در ایران

پیروزی مسعود پزشکیان در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری ایران، به‌عنوان یک اصلاح‌طلب که مخالف استفاده از پلیس اخلاقی در مقابل زنان است و خواستار تعامل به جای تقابل با غرب شده‌است، نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی به‌‌رغم مشکلات اقتصادی و تنش‌های اجتماعی همچنان این توانایی را دارد که غافل‌گیری‌های جدید رو کند.

تا همین چند ماه پیش قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضائیه ایران همگی توسط گروه موسوم به اصول‌گرایان (محافظه‌کاران) اداره می‌شد که با اصلاحات مخالف بودند. در سال‌های اخیر ایران با اعتراض‌ها و برخورد با آنها مواجه شده‌بود.  به نظر می‌رسد که انقلاب ایران در حال پا به سن گذاشتن است. با این حال جمهوری اسلامی در انتخاباتی که به دلیل درگذشت ابراهیم رئیسی در سقوط بالگرد، ضروری شده‌بود، نامزدی را انتخاب کرد که خواهان تغییر است.

آقای پزشکیان که تنها تجربه اجرایی‌اش عضویت در کابینه دولت خاتمی بیش از دو دهه پیش است، تا نزدیک به یک ماه پیش، شخصیتی کمتر شناخته‌شده محسوب می‌شد. وقتی نامزدی او توسط شورای نگهبان تایید شد، ائتلاف اصلاح‌طلبان ایران [جبهه اصلاحات] که به دلیل شکست در چندین انتخابات متوالی تضعیف شده‌بود، اعلام کرد که از او حمایت می‌کند. سیدمحمد خاتمی، رئیس‌جمهوری اصلاح‌طلب پیشین ایران در سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۵ و حسن روحانی، روحانی و رئیس‌جمهور میانه‌روی ایران بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۱ از نامزدی پزشکیان در انتخابات حمایت کردند.  روز ۵ ژوئیه در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری، مسعود پزشکیان در رقابت با رقیب محافظه‌کارش سعید جلیلی توانست 53/6 درصد آرا را به دست بیاورد و به مقام ریاست‌جمهوری برگزیده‌شود.

در سال‌های اخیر، روزبه‌روز تعداد بیشتری از رای‌دهندگان ایرانی در اعتراض به نظام حاکم از شرکت در انتخابات اجتناب کرده‌اند. در دور نخست انتخابات ریاست‌جمهوری، مشارکت 39/9 درصدی باعث شد که بحث در مورد بحران مشرعیت نظام شبه‌نمایندگی ایران تشدید شود.  اما احتمال پیروزی یک اصلاح‌طلب باعث شد تا تعداد بیشتری از رای‌دهندگان در دور دوم انتخابات مشارکت کنند.  مشارکت نزدیک به ۵۰ درصدی در دور دوم انتخابات ایران باعث شد که به‌‌رغم اتحاد محافظه‌کاران پشت سعید جلیلی، مسعود پزشکیان بتواند در این دور پیروز شود.

این انتخاب به این معناست که رای‌دهندگان امیدهای زیادی به مسعود پزشکیان دارند که در گذشته در خصوص نحوه برخورد نیروهای امنیتی با اعتراض‌های مردمی علناً موضع گرفته‌بود.  او همچنین از مذاکره با غرب حمایت می‌کند و حامی احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ است که سال ۲۰۱۸ با خروج ایالات متحده آمریکا از آن دچار اختلال شد.

باید منتظر ماند تا مشاهده کرد که نظام ایران که به شدت توسط روحانیت کنترل می‌شود تا چه اندازه می‌تواند برای اصلاح وضع موجود پیش برود. رئیس‌جمهور ایران به‌عنوان بلندپایه‌ترین مقام انتخابی در نظام دینی ایران که تحت فرمان رهبر معظم قرار دارد، از قدرت محدودی برخوردار است. اما آقای پزشکیان با آرایی که کسب کرده‌است نباید از فشار برای تغییر عقب‌نشینی کند. نظام روحانی در ایران باید پیروزی او را به عنوان پیامی از سوی افکار عمومی ببیند.  این رای باید به‌عنوان فرصتی برای ایجاد اصلاحات تدریجی درون کشور و تعامل محتاطانه با جهان ارزیابی شود. اگر آقای پزشکیان و روحانیت بتوانند زمینه‌های مشترک همکاری پیدا کنند ایران این شانس را پیدا می‌کند که بتواند از درون توفان‌هایی که محاصره‌اش کرده‌است، به سلامت بیرون بیاید.