وزیر معزول

منوچهر متکی همچون علی‌اکبر ولایتی کسی که او را به وزارت امور خارجه آورد سابقه انقلابی شاخصی نداشت. در سال‌های نخست پیروزی انقلاب که داشتن سابقه انقلابی شرط نخست پذیرش در مسئولیت‌ها بود علی‌اکبر ولایتی شاکله وزارت امور خارجه را براساس تحصیل‌کردگان خارج از کشور بست و منوچهر متکی نیز در هندوستان تحصیل کرده بود و البته در نخستین دوره مجلس شورای اسلامی به نمایندگی از مردم بندر گز و کردکوی به مجلس راه یافته بود و در زمره حامیان و همراهان ولایتی قرار گرفته بود.

با این حال منوچهر متکی بیش از همه به‌خاطر وزارت در دولت محمود احمدی‌نژاد و عزل عجیبش شناخته می‌شود. عزل یک مقام دیپلماتیک در حین ماموریت و در حال مذاکره با کشوری خارجی از موارد نادری است که تنها از معجزه هزاره سوم می‌توان آن را انتظار داشت. متکی در سال 1389 در حال مذاکره با رئیس‌جمهور سنگال از سوی او مطلع شد که دیگر وزیر امور خارجه نیست.

از هندوستان تا وزارت

منوچهر متکی سال 1332 در شهرستان بندر گز، متولد شد. پدرش کارگر و کشاورز بود و متکی با این حال توانست تحصیلاتش را در مشهد پی بگیرد و مدتی به‌عنوان معلم مشغول به کار شود. او برای ادامه تحصیل ابتدا قصد عزیمت به ایتالیا را داشت، اما پس از فراهم نشدن مقدمات آن، در سال 1355 راهی هندوستان شد و در رشته علوم اجتماعی در دانشگاه بنگور ثبت‌نام کرد و به عضویت انجمن‌های اسلامی دانشجویان در هندوستان درآمد.

با پیروزی انقلاب اسلامی به همراهی جمعی از دانشجویان و از طریق مرزهای زمینی و مسیر افغانستان عازم مشهد و نهایتاً در روز اول اسفند 1357 وارد تهران شد و در اقامتی یک‌ماهه امور فرهنگی و دانش‌آموزی کمیته 9 در منطقه منیریه تهران را به همراه دیگر دوستان دانشجو برعهده گرفت. او شش‌ماهه نخست سال 1358 را در مراجعت به زادگاهش با خدمت داوطلبانه در حوزه‌های مختلف مورد نیاز سپری کرد.

مشارکت در تشکیل سپاه پاسداران، تأسیس حزب جمهوری اسلامی و برگزاری جلسات مختلف مرتبط با مناسبت‌های انقلاب اسلامی از جمله فعالیت‌های او در این مقطع بود که منجر به نامزدی او در انتخابات و راه یافتن به دوره نخست مجلس شورای اسلامی شد. دوره چهارساله اول مجلس شورای اسلامی جزو پرحادثه‌ترین دوره‌های جمهوری اسلامی است و متکی در این دوره به‌عنوان یکی از جوان‌ترین اعضای مجلس به عضویت هیئت‌رئیسه درآمد.

سپردن رسیدگی به پرونده گروگان‌های آمریکایی در ایران به مجلس از سوی امام خمینی و مذاکرات منتهی به بیانیه الجزایر با آغاز جنگ تحمیلی با تجاوز رژیم صدام به جمهوری اسلامی، ایجاد و تشدید اختلافات داخلی، صدور رأی عدم کفایت سیاسی بنی‌صدر و برگزاری دومین دور انتخابات ریاست‌جمهوری با ورود سازمان منافقین به فاز مبارزه مسلحانه با جمهوری اسلامی و انفجار در حزب جمهوری اسلامی و شهادت شهید بهشتی و هفتاد و دو تن از مسئولان، انفجار ساختمان نخست‌وزیری و هزاران ترور کور در کشور ازجمله رویدادهای مهمی بود که همزمان شده بود.

متکی نیمی از دوره نمایندگی خود را عضو هیئت‌رئیسه مجلس بود، در پایان این دوره که در ششم خرداد 1363 به پایان رسید، با توجه به عضویت چهارساله‌اش در کمیسیون سیاست خارجی مجلس دعوت وزیر وقت امور خارجه را پذیرفت و از تاریخ 7 خرداد 1363 به وزارت امور خارجه منتقل شد تا زمان بازنشستگی از وزارت امورخارجه در آذرماه 1389 به مدت حدود 27 سال کارمند این وزارت‌خانه بود.

متکی در ورود به وزارت امور خارجه و در پذیرش نخستین مسئولیت اجرایی عدم پذیرش منصب سفارت و اعزام به کشور ونزوئلا، مسئولیت یکی از ادارات سیاسی در مرکز را انتخاب کرد تا بیشتر با کارکردهای دستگاه دیپلماسی آشنا شود. وی یک سال بعد در تیرماه 1364 با معرفی وزیر امور خارجه و تأیید رئیس‌جمهور وقت، به‌عنوان سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکیه عازم آنکارا شد اما پیش از پایان ماموریتش با اتهام مشارکت ایران در اقدامی تروریستی توسط کشور میزبان اخراج شد.

منوچهر متکی در بازگشت از ترکیه در سال 1368 برای مدتی به سمت مدیرکل اروپای غربی وزارت امور خارجه منصوب و سپس معاونت امور بین‌الملل وزارت امور خارجه را به مدت سه سال عهده‌دار شد. این دوره سه‌ساله که با پایان جنگ تحمیلی و سیاست دولت هاشمی‌رفسنجانی برای سازندگی و گسترش روابط خارجی همراه بود منجر به جدی‌تر شدن فعالیت‌های بین‌المللی ایران و نقش‌آفرینی در سازمان همکاری اسلامی و جنبش غیرمتعهدها از یک‌سو و حضور فعال‌تر در سازمان ملل و پرهیز از سیاست صندلی خالی در این سازمان‌ها از سوی دیگر شد.

تصویب میزبانی و ریاست سازمان کنفرانس اسلامی در تهران در سال 1376 به مدت سه سال و قرار گرفتن در جایگاه ده کشور اول تأثیرگذار در جنبش غیرمتعهدها، ایفای نقش کلیدی در مذاکرات مربوط به تدوین کنوانسیون جامع انهدام سلاح‌های شیمیایی تا سال 2012 و برگزاری بزرگترین اجلاس اقتصادی کشورهای در حال توسعه گروه 77 و چین در تهران، بخشی از کارنامه متکی در این دوره بود.

متکی در این جایگاه در ادامه مذاکرات صلح با رژیم عراق در چارچوب قطعنامه 598 و مکاتبات فی‌مابین رؤسای‌جمهور دو کشور و شروع آزادسازی اُسرا و سفر نخستین هیئت جمهوری اسلامی ایران به ریاست او به عراق نقش‌آفرینی کرد. اشغال کویت، جنگ بالکان و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق ازجمله رخدادها و تحولات سیاسی، امنیتی در سطح منطقه و جهان بود که در دوران سه‌ساله حضور منوچهر متکی در سمت معاونت امور بین‌الملل وزارت امور خارجه اتفاق افتاد. وی در این دوره سه‌ساله دو بار در اجلاس سران جنبش غیرمتعهدها در بلگراد و جاکارتا و یک بار در اجلاس سران کنفرانس اسلامی در داکار ریاست هیئت کارشناسان ارشد کشورمان را برعهده داشت.

منوچهر متکی در این دوره کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل را در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران طی کرد و در نیمه دوم سال 1371 به‌عنوان معاون حقوقی کنسولی و امور مجلس وزارت امور خارجه به مدت دو سال انجام وظیفه نمود و در سال 1373 به‌عنوان سفیر کبیر جمهوری اسلامی ایران راهی کشور ژاپن شد. این دوره از فعالیت متکی نقش پررنگی در کارنامه او داشت چراکه با اعمال سیاست سازندگی دولت هاشمی‌رفسنجانی روابط تجاری ایران و ژاپن گسترش یافته بود و روابط با ژاپن دارای اهمیت زیادی برای دولت بود.

در دوره پنج‌ساله سفارت منوچهر متکی در ژاپن، روابط تهران - توکیو با وجود مواجه شدن با تشدید تحریم‌های یکجانبه آمریکا در دوره بیل‌کلینتون طرح داماتو در سال 1995، روند رو به رشد خود را ادامه داد. شرکت‌های ژاپنی تعهدات ده‌میلیارد دلاری خود برای اجرای پروژه‌های زیربنایی در ایران را عملیاتی نمودند و برای نخستین بار صنایع مخابرات ایران از انحصار یک کشور اروپایی خارج و از تکنولوژی ژاپن ضمن تامین اعتبار از منابع ژاپنی بهره‌گیری نمود. همچنین ایران از مقام چهارم تامین‌کننده نفت ژاپن به جایگاه سوم ارتقاء و رایزنی‌های سیاسی بین دو کشور روندی تازه یافت.

متکی در بازگشت از ژاپن در سال 1378 به مدت دو سال مشاور وزیر امور خارجه در امور بین‌المللی بود و در سال‌های 1380 و 1381 به دعوت رئیس جدید سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مسئولیت معاونت ارتباطات با امور بین‌الملل این سازمان را پذیرفت. وی با حضور در شورای مرکزی هماهنگی نیروهای انقلاب اسلامی و متعاقباً آبادگران ایران اسلامی در انتخابات دوره هفتم مجلس شرکت و در هفتم خرداد 1383 به عنوان نماینده مردم تهران وارد مجلس شورای اسلامی شد.

او در مجلس ریاست کمیته روابط خارجی در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خاجی را در مجلس هفتم عهده‌دار بود تا اینکه با روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد از سوم شهریور 1384 مسئولیت وزارت امور خارجه را برعهده گرفت. او درحالی به‌عنوان وزیر امور خارجه محمود احمدی‌نژاد معرفی شد که رئیس ستاد انتخاباتی علی لاریجانی رقیب او بود.

از تهران تا سنگال

منوچهر متکی، میراث وزارت امور خارجه را از کمال خرازی، وزیر دولت سیدمحمد خاتمی تحویل گرفت. در دوره خرازی وزارت امور خارجه در موضوعات مختلف محدود شده بود و از پرونده‌های مهم سیاست خارجی کنار گذاشته شده بود. پرونده مسائل هسته‌ای از زمان طرح آن در شورایعالی امنیت ملی با مسئولیت حسن روحانی پیگیری شد و در دوره احمدی‌نژاد نیز به علی لاریجانی و پس از او به سعید جلیلی رسید و وزارت امور خارجه دخالتی در مهمترین پرونده سیاست خارجی کشور نداشت.

با حمله آمریکا به افغانستان و عراق نیز موقعیت منطقه، نظامی و امنیتی شد و تصمیم‌گیری در مورد آن به سپاه پاسداران و نیروی قدس سپرده شد. سایر مسائل منطقه همچون لبنان و فلسطین و در سال‌های بعد سوریه و یمن و عربستان نیز در اختیار نیروی قدس سپاه قرار گرفت. متکی وزیر چنین وزارتخانه‌ای بود و در عمل قدرت چندانی برای اعمال نظر نداشت.

خود او در این باره می‌گوید: «اعتقاد من بر این بود که تیم مقابل ما در مذاکره تیم وزارت‌خارجه‌های 1+5 است؛ هم در سطح معاونین وزارت خارجه و هم در سطح وزرای خارجه و لذا این موضوع که در دوره دبیری شورای امنیت ملی آقای دکتر روحانی و وزارت آقای خرازی به دبیرخانه شورای امنیت ملی رفت اعتقاد من این بود که خوب است که این برگردد ولی این تصمیم در کلیت اتخاذ نشد.»

او به‌عنوان مقام رسمی وزیر امور خارجه امکان بیشتری برای پیگیری برخی امور داشت و خودش نیز اذعان دارد: «در اجلاس‌هایی که ما می‌رفتیم و شرکت داشتیم به هر حال وزرای خارجه دور یک میز می‌نشستند، در نشست‌های مربوط به همسایگان عراق و نشست وسیع بین‌المللی درباره عراق که خانم رایس وزیر خارجه بود و بعد هم که خانم کلینتون در دوره اوباما وزیر خارجه شد آن‌ها هیچ‌کدام حداقل از سوی ما طراحی خاصی نشده بود اما فهم من این بود که نگاه رهبری منحصر بودن مذاکرات در بحث هسته‌ای با 1+5 و در رابطه با آمریکاست.»

در دوره وزارت متکی تلاش برزیل و ترکیه برای میانجیگری در پرونده هسته‌ای ایران روی داد که باز هم جای متکی در آن خالی بود و محمود احمدی‌نژاد خود نقش اصلی را در آن ایفا می‌کرد.

علاوه بر تحدید حدود دخالت وزارت امور خارجه در امور سیاست خارجی مشکل دیگر متکی شخصیت محمود احمدی‌نژاد و اطرافیان او بود که به سفرهای متعدد بین‌المللی و نمایش‌های تبلیغاتی در عرصه جهانی علاقه داشتند. محمود احمدی‌نژاد با مصاحبه‌های جنجالی در عرصه جهانی و طرح موضوعات جنجالی چون انکار هولوکاست توجهات را به خود جلب می‌کرد و همچنین با حضورهای متعدد بین‌المللی به متکی اجازه نداد در عرصه جهانی بدرخشد و البته متکی نیز برخلاف وزیران امور خارجه دیگر چون ظریف و ولایتی از چنین ویژگی‌ای برخوردار نبود.

متکی هرچند جزء معدود وزیران احمدی‌نژاد بود که بیش از پنج سال بر کرسی وزارت در دولت او تکیه زد اما حوزه اختیاراتش محدود بود. محمود احمدی‌نژاد تنها رئیس‌جمهور ایران بود که از هر هشت فرصت حضور سالانه در سازمان ملل شخصاً استفاده کرد و رکورد حضور رئیس‌جمهورهای ایران در سازمان ملل را به نام خود ثبت کرد. همین موضوعات بود که زمینه اختلاف میان احمدی‌نژاد و متکی را فراهم کرد.

علی‌اکبر جوانفکر، مشاور احمدی‌نژاد و مدیرعامل خبرگزاری ایرنا بعدها درباره دلیل برکناری متکی گفت: «ایجاد تحولات گسترده در عملکرد دستگاه سیاست خارجی کشور، مهمترین دلیل این تغییر بوده است. طی سال‌های اخیر شاهد تحول خاصی در وزارت خارجه نبودیم و موفقیت‌های کشور در سیاست خارجی تنها به خاطر عملکرد آقای احمدی‌نژاد بود.»

البته روشن نیست منظور جوانفکر از موفقیت چه بود؟ البته گویا مسائل دیگر هم در برکناری متکی مطرح بود چراکه جوانفکر در همین سخنرانی گفت وزارت امور خارجه دستگاه وسیعی است که به دلیل داشتن ویژگی‌های خاص فنی و تخصصی لازم است از هرگونه گرایش‌های خاص حزبی و گروهی به دور باشد.

متکی بعدها نقل کرد که از ابتدای دولت دوم احمدی‌نژاد تمایلش برای کنار گذاشتن متکی را به او اعلام کرده بود اما احتمالاً گزینه مناسب دیگری برای پذیرش این مسئولیت پیدا نکرده است و متکی همچنان به‌عنوان وزیر در دولت دوم به مجلس معرفی شد. احمدی‌نژاد در ادامه این اختلافات شروع به معرفی نمایندگان ویژه رئیس‌جمهور در امور مناطق مختلف جهان کرد که موازی‌کاری با وزارت امور خارجه و خارج کردن همان دایره محدود باقیمانده از ید اختیار وزیر بود.

در جریان انتصاب نمایندگان ویژه رئیس‌جمهور در امور مناطق خارجی و انتقاد منوچهر متکی از این اقدام نیز جوانفکر از واکنش آقای متکی انتقاد کرده و آن را دور از انتظار خوانده بود. در آن زمان، متکی اقدام احمدی‌نژاد را دخالت در وظایف وزارت امور خارجه و تشکیل ارگان‌های موازی دانسته بود. رهبری نیز در این مورد به اظهارنظر پرداخته و به انتقاد از موازی‌کاری در امور خارجی پرداخت و در پی آن احمدی‌نژاد احکام نمایندگان ویژه خود را به مشاور تغییر داد.

عزل پرماجرا

اما عزل متکی به‌عنوان یکی از عجیب‌ترین رویدادهای دیپلماتیک ایران ثبت شده است. سفر متکی در پی کشف محموله سلاح که سنگال مدعی بود از سوی ایران برای شیعیان نیجریه ارسال شده است، صورت ‌گرفت و به این جهت سفری مهم و پیچیده بود که می‌توانست در صورت پیگیری از سوی سنگال در مجامع بین‌المللی برای ایران مشکلاتی را در پی داشته باشد.

متکی روند سفر خود را اینگونه روایت می‌کند: «معمولاً در سفرها اگر فرصت ایجاد می‌شد و یا موضوع مهمی مطرح بود با آقای رئیس‌جمهور دیدار می‌کردیم و نقطه‌نظرات ایشان را می‌فهمیدیم. آن روز در واقع ساعت 10 صبح وقت گذاشتند که ما به دفتر رئیس‌جمهور برویم. تغییر کرد و گفتند مثلاً این 10 شده ساعت 2، ساعت 2 تغییر کرد رسید به ساعت 5، و ساعت 5 تغییر کرد و شد ساعت 9 که من 9 شب رفتم درحالی‌که دو صبح هم پرواز داشتم و دفتر رئیس‌جمهور نشستم یک ساعت و تا 10. بعد برای من مشخص شد که در یک جلسه سه‌نفره‌ای آقای احمدی‌نژاد با آقای رحیمی و آقای مشایی با هم هستند و برخی از خبرها این بود که احتمالاً در رابطه با ما صحبت می‌کردند، اختلافی با هم داشتند و نداشتند جزئیاتش را من نمی‌دانم. ایشان ساعت 10 آمدند و من توضیح مختصری را به ایشان دادم که قصه نیجریه این‌گونه شده و من آفریقا بودم، نشد بروم و الان باید بروم، ایشان هم دو سه جمله‌ای معمولاً می‌گفتند که اینجا هم گفتند که مثلاً به آقای رئیس‌جمهور این‌ها را بگویید و تأکید روی روابطی که داریم. البته از سیاست خارجی مانند جلسات دیگر که باهم داشتیم انتقادهایی هم کردند. این اظهارات که به من گفته شده نروید و من اصرار داشته‌ام که بروم و بعد گفته‌ام حالا این سفر را بروم و برگردم، اساساً واقعیت ندارد. اگر ایشان نکته‌ای را بیان می‌کرد که به چارچوب‌های اصلی برنمی‌خورد مسلماً طبیعی است که وزیر باید حرف رئیس‌جمهور را مدنظر قرار بدهد. آن شب وقتی ایشان دو سه جمله در لفافه در نقد وزارت خارجه گفتند گفتم ببینید آقای احمدی‌نژاد من قبل از تشکیل دولت دهم در ملاقات‌تان گفتم هر وقت شما بگویید نه، من در عرض دو ساعت کارهایم را در دفترم جمع می‌کنم بنابراین مجدد تأکید می‌کنم که وزیر خارجه باید مورد اطمینان جدی رئیس‌جمهور باشد و ایشان در آن دیدار نه به من گفتند که به سنگال نروید و نه گفتند که شما مثلاً دیگر وزیر خارجه نیستید.»

با این حال در 22 آذر 1389 وقتی که منوچهر متکی در سنگال بود خبر عزل او توسط رسانه‌ها منتشر شد و وزارت خارجه سنگال به اطلاع متکی رسانده که دیگر وزیر خارجه دولت ایران نیست و به همین دلیل تشریفات تدارک دیده‌شده برای یک وزیر خارجه را برای او در نظر نمی‌گیرند و بدون گارد امنیتی و با یک ماشین غیرتشریفات متکی را به هتل محل اقامتش هدایت کرده‌اند.

مادیکا انیانگ، وزیر خارجه سنگال عزل منوچهر متکی از  پست وزیر خارجه ایران را در هنگام حضور در این کشور، اقدامی غیردوستانه توصیف کرد و اضافه کرد: «ایران دارای حاکمیت مستقل است. محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور ایران حق دارد هر که را بخواهد نصب یا عزل کند اما قاعده و پیش‌فرض این بود که عزل متکی پس از پایان ماموریت خارجی وی صورت می‌گرفت. برکناری متکی از مسئولیت وزیر خارجه در هنگام ماموریت رسمی و پیچیده در سنگال، اقدام غیردوستانه‌ای در برابر سنگال است.»

وزیر خارجه سنگال در عین حال تهران را تهدید کرد درصورتی‌که توضیحات کافی را درباره کشف محموله غیرقانونی سلاح از مبدأ بندرعباس در نیجریه ارائه نکند، سنگال اقدامات بیشتری را علیه ایران در پیش خواهد گرفت. سفارت سنگال در تهران با ارسال پیام تهدیدآمیزی خواستار عذرخواهی رسمی از این امر شدند و تهدید به تعطیلی سفارت خود در تهران کردند.

علی لاریجانی که در این زمان ریاست مجلس را برعهده گرفته بود در نشست علنی مجلس در این رابطه گفت: «حق این بود که چنانچه قصد بر جابه‌جایی بود، با حفظ حرمت انجام گیرد، نه در حین سفر وزیر امور خارجه در خارج از کشور.»

مراسم تودیع منوچهر متکی و معارفه علی‌اکبر صالحی، بدون حضور متکی در این وزارتخانه برگزار شد و در این مراسم محمدرضا رحیمی، معاون اول رئیس‌جمهور گفت که «آقای متکی قبل از سفر سنگال در صحبت مشروحی که با رئیس‌جمهور داشته‌اند در جریان تغییرشان قرار داشته و می‌دانستند که آقای صالحی در چنین روزی معارفه خواهند شد.» اما متکی گفت که در شب سفرش به چند کشور با آقای احمدی‌نژاد درباره موضوع سفرها تبادل نظر کرده و «هرگز در جریان تعیین فردی به فاصله 24 ساعت بعد از عزیمت به ماموریت و مضحک‌تر از آن تعیین روز تودیع و معارفه قرار نگرفته است».

وزیر خارجه سابق ایران، سخنان معاون اول رئیس‌جمهور در مورد آگاهی قبلی در مورد تعیین سرپرست برای وزارت خارجه را تکذیب کرده و نحوه برکناری خود را غیراسلامی، خارج از عرف سیاسی و دیپلماتیک و توهین‌آمیز خوانده است.

محمود احمدی‌نژاد سال‌ها بعد در این رابطه گفت: «آقای متکی در دوره اول کاندیدای من نبـود، در دولت دهم که اصلاً وزیـر من نبـود. من در دور دوم دولـت با ایشـان دیگر کاری نداشتـم و تمام کـارهای بین‌المللی به عهـده خودم بود. گذشت تا در اولین سفر دولت دهـم به نیـویورک، سه، چهـار تا دیپلمـات را که بنـده مخـالف اعزام اینها به کشورهای غربی بودم، ایشان به غرب اعزام کرد و آنها هم رفتند و پناهنده شدند. بعد از سفر نیویورک، در جلسه‌ای قضیه بررسی شد و بنا شد ایشان عوض شوند. به هرحال از روزی که تصمیم گرفتیم که ایشان وزیر نباشد، مداوم در سفر بود حتی در دولت هم که حضور پیدا می‌کرد سریع ناپدیـد می‌شد تا اینکـه بعد از سه ماه بـالاخره در سـاعت ۵ بعـدازظهـر و بعد ساعت ۱۰ شب با ایشان وقت تنظیـم شد و به ایشان گفتیم که شما دیگـر در دولت وزیر نیستید ولی من دوست دارم شما به‌عنوان معاون رئیس‌جمهور و رئیس سـازمان انـرژی اتمی فعالیت کنیـد. گفت من امشب می‌خواهم به سنـگال بروم و اصرار کرد که می‌روم. گفتم شما از نظر من وزیر نیستی ولی با این حال با هواپیمـای اختصاصی رفت و گفـت که دوشنبه ظهر برمی‌گردم.

من هم همان‌جا حکـم عزل ایشـان را صادر کـردم و نوشتم که دوشنبه عصر اعلام شود. دوشنبه در سفر استانی بودم، یک دفعه عصر گفتم شـاید از سفر برنگشته باشد؛ با دفتر تماس گرفتم که فعلاً حکم را اعلام نکنند. گفتنـد پنج دقیقـه قبل اعلام کردیم. گفتم برداریـد تا مطمئن شویم که برگشتـه است. گفتند دیگر دیر شـده چون که در رسانه‌ها منتشر شده است. بعد که از سفر برگشتند، از مدیرکل تشریفات وزارت خارجه پرسیدم چرا دیر آمدید؟ گفت: دوشنبه ظهر جلسات رسمی تمام شد و بنا بود برگردیم ولی ایشان به من گفت که یک قرار شام بگذار و سفر را تمـدید کن. گفـت حتی اگر می‌توانید یک سفر دیگـر هم برای من همـاهنگ کن تا من از اینجا مستقیم به ایـران نروم. ضمنا زمانی هم که ایشان حکـم عزلـش اعلام شد، در هیچ جلسه رسمی نبوده است. احمدی‌نژاد گفته: بعداً معاونان ایشان به ما گفتند که ما تعجب می‌کـردیم چـون ایشان از همان سه ماه قبل به ما گفته بود هرجا که می‌توانید برای من سفر هماهنگ کنید. فقط سفر باشد هـرجا بود مشکلی نیست! این معاونان می‌گفتند ما نمی‌دانستیم چه اتفـاقی افتاده ولی ایشان اصـرار به سفر خـارجی داشتند. ماموریت‌ها را بـاید من به وزیر می‌دادم اما ایشان بدون هماهنگی با من همه جا می‌رفت و این سفرها نه نتیجه‌ای و نه گزارشی داشت.»

دوران وزارت پنج‌ساله متکی بسیار پرفرازونشیب بود و پرونده هسته‌ای ایران در شرایط سختی قرار گرفت و خروج پرونده از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و صدور قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران در این دوره روی داد با این حال وزارت امور خارجه نقش اندکی در آن داشت. متکی در تلاش برای احیای جایگاه وزارت امور خارجه ناکام‌تر بود و وزارت او محدودتر نیز شد و در نهایت نیز به طرز عجیبی عزل شد.