دیوان عالی کانادا اجازه مصادره اموال ایران را نداد

پرواز مسافری PS۷۵۲ سال ۲۰۲۰ بر فراز آسمان تهران‌(تصادفاً) توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سرنگون شد که باعث کشته‌شدن ۱۷۵ نفر از جمله ۵۵ شهروند کانادا و ۳۰ فرد دارای اقامت دائم در این کشور شد. دیوان عالی اونتاریو سال ۲۰۲۱ رای داد که ایران این هواپیما را عامدانه و در اقدامی تروریستی سرنگون کرده‌است. این دادگاه در رای بعدی در دو پرونده مجزا که بعداً ادغام شدند، به ۹ خانواده به نمایندگی از ۱۴ قربانی این حادثه حکم به پرداخت غرامتی معادل ۲۵۰ میلیون دلار داد. ایران این عدد را به این خانواده‌ها پرداخت نکرده‌است و برای دفاع از خود در دادگاه شرکت نکرد که باعث صدور حکم غیابی شد. وزارت امور خارجه ایران این حکم را «شرم‌آور» و «بی‌پایه» توصیف کرد.

خانواده‌های قربانیان در پی این حکم تلاش کردند تا آن را علیه ایران با توقیف اموال و دارایی‌های ایران در خاک کانادا اجرایی کنند. اما دولت فدرال کانادا که سال ۲۰۲۱ نتیجه‌گیری کرده‌بود که ایران مسئولیت کامل در سرنگونی هواپیما دارد، استدلال کرد که براساس حقوق بین‌الملل دادگاه اونتاریو صلاحیت کافی برای اجازه دادن به خانواده‌ها برای توقیف دارایی‌های ایران ندارد.

یکی از قضات دیوان عالی اونتاریو هم در رای خود با استدلال دولت همراهی کرد و به این نتیجه رسید که اموال و دارایی‌های ایران براساس قوانین کانادا از مصونیت دیپلماتیک برخوردارند. مارک آرنولد، وکیل خانواده قربانیان، حکم را به دادگاه تجدیدنظر اونتاریو برد که این دادگاه هم در رای خود مجوز مصادره و فروش اموال و املاک دیپلماتیک ایران را نداد. سپس آرنولد از بالاترین نهاد حقوق کانادا خواست تا به این پروند رسیدگی کند. این وکیل کانادایی گفت که رد درخواست رسیدگی او که صبح پنج‌شنبه اعلام شد، هرچند «غیرمنتظره نبود» اما همچنان «ناامیدکننده است.»

آرنولد در گفت‌وگو با سی‌بی‌سی‌نیوز گفت: «اینجا یک عنصر ریا دیده می‌شود. دولت فدرال کانادا آنچه را که ۴ سال و نیم پیش رخ داد محکوم کردند، اما همچنان از منافع ایران در کانادا حمایت می‌کنند.» آرنولد استدلال می‌کند که کانادا و ایران سال ۲۰۱۲ روابط دیپلماتیک خود را قطع کرده‌اند و در نتیجه دارایی‌های ایران نباید در کانادا محافظت‌شده تلقی شوند. به گفته او این رای پایان مسیر این پرونده در کانادا محسوب می‌شود.

آرنولد می‌گوید که اکنون چشمش به سیستم حقوق اروپا است تا ایران را وادار به بازپرداخت کند. او می‌گوید که ایران در اروپا دارایی‌هایی دارد و او با برخی وکلای اروپایی برای برداشتن گام‌های بعدی در تماس است. او می‌گوید: «امیدوارم که بتوانیم املاک و اموال ایران را در آنجا مصادره کنیم و بفروشیم، اما این مسیر یک مسیر دعوی بسیار طولانی است و صادقانه بگویم این نبردی است که خانواده قربانیان هرگز نباید مجبور به وارد شدن به آن می‌شدند.»

براساس گزارش نهایی ایران در مورد سرنگونی پرواز PS۷۵۲ این حادثه براساس شناسایی اشتباه یک واحد پدافند هوایی از این هواپیما به‌عنوان تهدید، به دلیل اشتباه در جهت‌گیری رادار پرتابگر موشک رخ داده‌است. خانواده‌های قربانیان این پرواز در گزارشی که منتشر کرده‌اند ایران را متهم می‌کنند که عامدانه آسمان خود را بر پروازهای غیرنظامی باز نگه داشته‌است تا از آنها به عنوان سپر انسانی در مقابل حمله بالقوه آمریکا استفاده کند.

کانادا وعده داده‌است که مسئولیت ایران را به دلیل نقض قوانین بین‌الملل به رسمیت بشناسد و غرامت کامل را برای خانواده‌های قربانیان از ایران مطالبه کند. کانادا و دیگر کشورهایی که شهروندان‌شان را در حادثه پرواز PS۷۵۲ از دست داده‌اند، این پرونده را به دیوان دادگستری بین‌المللی برده‌اند و خواستار آغاز فرآیند حل اختلاف در سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری (ICAO) شده‌اند. دولت فدرال کانادا پیش‌بینی می‌کند که نتیجه‌گیری از این شکایت‌ها سال‌ها طول بکشد.